Yoon Suk Yeol'un kısa ömürlü kararının ardından: Güney Kore'nin sıkıyönetimlerle dolu geçmişi
NYT, Güney Kore'de Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol'un dün akşam birkaç saat süren sıkı yönetim kararının ardından ülkenin darbe ve sıkıyönetim tarihini inceledi
Ephrat Livni / The New York Times
Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol’un dün gece kısa ömürlü sıkıyönetim ilanı, daha büyük jenerasyonlar geçmişten çok iyi hatırlasa da, pek çok genç Güney Koreli için ilk kez yaşanan bir türbülans oldu.
Güney Kore, 1948 yılında kurulduğundan beri birden fazla lideri sıkıyönetim ilan etti. En son yaşanan ve belki de en çok akılda kalan 1979 yılında siyasi protestolar ve muhalefeti bastırmak için kendisi de sık sık sıkıyönetime başvuran Devlet Başkanı Park Chung-hee’nin öldürülmesinden sonra gerçekleşti.
1980 darbesi ve tarihi protestolar
Park öldürüldükten kısa bir süre sonra Chun Doo-hwan isimli bir general darbe yaptı. Chun, 1980’de sıkıyönetim ilan edip tüm siyasi aktiviteleri yasakladı, okulları kapattı ve muhalifleri tutuklattı.
Ülkenin güneybatısında bulunan Gwangju kentinde protestolar başlarken Chun silahlı araçlar ve paraşütlü birlikler göndererek gösterileri bastırdı. Yetkililer 191 kişinin öldüğünü, aralarında 26’sının polis ve asker olduğunu aktardı. Protestocuların aileleri ise polis müdahalesinde hayatını kaybedenlerin sayısının çok daha fazla olduğunu söyledi.
1988’e kadar iktidarda kalan Chun, Gwangju’daki protestoların “Kuzey Kore tarafından yönlendirilen bir başkaldırı” olduğunu iddia etti. Ancak o protestolar Güney Kore’nin demokrasiye geçişinde bir dönüm noktası niteliği taşıdı. Pek çok Güney Koreli, Gwangju eylemlerinin ülkeye önemini vurgulamak için Anayasa’nın yeniden düzenlenmesini savunuyor.
1996 yılında Chun ve çocukluk arkadaşı, destekçisi Roh Tae-woo, 1979’daki darbeyle ve devamında yaşananlarla ilgili yargılandı.
Önce yargılama sonra af
1993-98 yılları arasında görevini sürdüren Devlet Başkanı Kim Young-sam, yargılamaların Güney Kore için yeni bir dönemi temsil ettiğini söylese de gelecek yıl ikisi için de af kararı aldı. Dönemin Devlet Başkanı, bu kararın “ülkeyi birleştirmek için alındığını” savundu.
Kim'in sözcüsü Shin Woo-jae, affın "ülke tarihindeki en temiz ve en adil başkanlık seçimlerinin gerçekleştirildiği dönemde, ulusal uzlaşmayı teşvik etmek ve ekonomik zorlukları aşmak için ülkenin enerjilerini bir araya getirmek amacıyla" verildiğini söyledi.
© 2024 The New York Times Company