Washington Post sıraladı: Kanserle ilişkilendirilen 5 unsur

Sigara ve alkolün kansere yol açabileceği, uzun yıllardır kamuoyuna aktarılan en temel sağlık uyarılarından biri. 1964 yılında ABD Genel Cerrahı Luther Terry’nin yayımladığı ilk rapor, sigara kullanımının akciğer ve gırtlak kanserine neden olduğunu ortaya koymuş, bu bulgular sigara karşıtı kampanyaların yaygınlaşmasını sağlamıştı. Aynı şekilde, 2025 yılının başlarında dönemin Genel Cerrahı Vivek H. Murthy de alkol tüketiminin bazı kanser türleriyle bağlantısına dikkat çeken bir uyarı yayımladı.

Sigara ve alkol gibi alışkanlıkların kansere yol açtığı, uzun yıllara dayanan bilimsel verilerle açıkça ortaya konmuş durumda. Ancak son dönemde, kamuoyunda daha az bilinen bazı unsurların da kanserle ilişkilendirilebileceğine dair bilimsel çalışmalar gündeme geliyor. 

Washington Post’a yazan Dr. Mikkael A. Sekeres, bu şaşırtıcı beş unsurun mevcut bilimsel veriler ışığında nasıl değerlendirilebileceğini ve nelere dikkat edilmesi gerektiğini sıralıyor.

1. Dövmeler

Pew Araştırma Merkezi’ne göre Amerikalıların neredeyse üçte biri dövmeye sahip, bu oran kadınlarda ve 50 yaş altındaki kişilerde daha da yüksek.

İsveç’te yaklaşık 5 bin 600 kişilik bir çalışmada, lenfoma hastalarının daha önce dövme yaptırmış olma olasılığı, dövmesizlere kıyasla yüzde 21 daha fazlaydı. Danimarka’da yapılan başka bir çalışma da dövme ile lenfoma ve cilt kanseri arasında bağlantı kurdu. Dövme mürekkebi, küçük cilt kanserlerinin fark edilmesini zorlaştırıyor olabilir.

Ancak bu çalışmalar küçük ölçekli ve kesin bir nedensellik göstermiyor. Dahası, lenfoma nadir görülen bir kanser türü olduğu için bu risk, bireysel düzeyde oldukça düşük.

2. Nargile içmek

Sanılanın aksine nargile, sigaradan daha zararlı olabilir. Nargile içen kişiler, sigara içenlere kıyasla daha fazla karbon monoksite ve toksik kimyasala maruz kalabiliyor. Bir saatlik nargile seansında, bir sigaraya kıyasla 100-200 kat daha fazla duman solunabiliyor.

Vietnam’da yaklaşık 40.000 kişiyle yapılan bir çalışmada, nargile içenlerin karaciğer, akciğer, baş-boyun ve mide kanserlerinden ölüm risklerinin daha yüksek olduğu görüldü.

3. Çok sıcak içecekler

Çin’de 450.000’den fazla kişinin incelendiği bir araştırmada, çok sıcak çay içip her gün alkol tüketenlerin yemek borusu kanserine yakalanma riski 5 kat, sigara içenlerin ise 2 kat daha fazla bulundu.

140°F (60°C) ve üzerindeki sıcak içeceklerin uzun süreli tüketiminin yemek borusu hücrelerine zarar verebileceği düşünülüyor.

İngiltere’de yapılan iki farklı araştırma da benzer sonuçlar verdi. Çok sıcak içeceklerin risk artırabileceği, ancak ılık çayın kalp ve kanser kaynaklı ölümleri azaltabileceği gözlendi.

4. Kimyasal saç düzleştiriciler ve boyalar

Bazı düzleştirici ve saç boyası ürünleri formaldehit (bilinen bir kanserojen) veya hormon bozucu maddeler (ftalatlar gibi) içerebilir.

2020’de 46 binden fazla kadınla yapılan bir çalışmada, kalıcı saç boyası kullanımının meme kanseri riskiyle ilişkili olduğu görüldü. Özellikle siyah kadınlar daha yüksek risk altındaydı. Düzleştirici ürünlerin sık kullanımı da meme ve over (yumurtalık) kanseri riskini artırabiliyor.

Yakın tarihli başka bir çalışmada, yıl içinde herhangi bir düzleştirici ürün kullanımı, rahim kanseri riskinde artışa neden oldu.

5. Yüksek ısıda pişirilmiş etler

Yaz aylarında mangal keyfi yaygın olsa da yüksek sıcaklıkta pişirilen kırmızı et, tavuk, balık veya domuz eti, kansere yol açabilecek kimyasallar (heterosiklik aminler, polisiklik aromatik hidrokarbonlar vb.) üretebilir.

Geniş çaplı çalışmalar, yüksek ısıda pişmiş etleri sık tüketen kişilerin kalın bağırsak (kolorektal) kanseri riskinin hafifçe arttığını gösteriyor.