Uydudan takip edilen akbaba Midas 1 yılda 32 bin kilometre uçtu

Eskişehir'de uydu vericisi takılan akbaba, 1 yılda 9 ülkeyi kapsayan 32 bin kilometrelik yolculuğun ardından yeniden Eskişehir'e döndü. Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Hayvanat Bahçesi Müdürlüğü ile KuzeyDoğa Derneği'nin yürüttüğü Küçük Akbaba Koruma Projesi kapsamında yapılan çalışmalarda küçük akbaba yakalandı.

Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği'nce (IUCN) nesli tükenme riskiyle karşı karşıya olan türler arasına alınan ve kırmızı listede kritik seviyede yer alan küçük akbaba (Neophron percnopterus), ekiplerce halkalanıp uydu vericisi takılarak doğal ortamına salındı. 23 Nisan 2022'de doğaya bırakılan, Midas adı verilen akbaba, yaklaşık 5 ay boyunca Eskişehir civarında vakit geçirip havanın soğumasıyla eylülde güneye doğru göçe başladı.

Midas, 17 Eylül 2022'de Hatay'da İskenderun, sonra da sırasıyla Suriye, Ürdün, İsrail ve Mısır'dan geçti. Mısır yolculuğu esnasında Süveyş kanalından geçerek 5 günde Libya'ya, oradan da Çad'a ulaştı.

26 Eylül'de Çad sınırlarına giren Midas, 3 Kasım'a kadar burada beslenip daha sonra Sudan'a geçti. Midas, 7 gün süren yolculuğunun ardından Kordofan Eyaleti'nin merkezi Kadugli şehrine yerleşti. Kış aylarında Sudan'ın yerleşim noktalarına yakın bölgelerde beslenen akbaba, Güney Sudan'a geçerek Unity eyaletinin yerleşim yeri ve bozkır alanlarını da kullandı.

Midas, yaklaşık 5,5 ay burada kaldıktan sonra başladığı dönüş yolculuğunda Ürdün ve Mısır çöllerini aşıp Süveyş kanalına ulaşınca göçtüğü rotaya bağlanarak hemen hemen aynı noktalardan geçip 3 Nisan 2023'te İskenderun'dan Türkiye'ye giriş yaptı. Yazı geçirmek için Türkiye'ye gelen Midas, 3 günlük yolculuğun ardından, halkalandığı nokta olan Eskişehir'e yerleşerek göç yolculuğunu tamamladı. Midas, bu yolculuğu esnasında en yüksek rakımlı uçuşunu, Mersin ile Adana arasından geçerken 7 bin 436 metreyle gerçekleştirdi.

Midas'ın en hızlı uçuşu saatte 126 kilometre hızla kayıtlara geçti. En uzun süreli duraksız mesafeyi ise 117 kilometreyle Türkiye-Suriye arasında katetti. Küçük akbaba en düşük hava sıcaklığını 3 dereceyle Eskişehir'de, en yüksek sıcaklığı ise 46 dereceyle Çad'da gördü.

Kışladığı Afrika'dan döndü

Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Hayvanat Bahçesi Müdürü Nurben Koptekin, 2021 yılında küçük akbaba koruma ve takip projesini başlattıklarını, bu projede Iğdır, Koç, UTAH üniversiteleri ve KuzeyDoğa Derneği'yle ortak olduklarını söyledi.

Beslenme ve yuva alanlarının 2021'de tespit edildiğini, 2022'de ise akbaba Midas'a uydu verici takarak takip altına aldıklarını belirten Koptekin, "Midas geçtiğimiz günlerde göçünü tamamlayarak kışladığı Afrika'dan geri döndü ve şu anki yuva alanında görüntülemiş bulunuyoruz" dedi.

Koptekin, "Bu türler IUCN verilerine göre nesli tehlike altında olan türler, bunların koruma statülerini genişletmemiz için yuvalama ve beslenme alanlarını doğru olarak tespit etmemiz çok önemli. Biz de Avrupa Hayvanat Bahçeleri Birliği çalışmalarımız kapsamında yürüttüğümüz koruma projelerinden birinde bu nedenle küçük akbaba türünü seçtik" diye konuştu.

KuzeyDoğa Derneği Bilim Koordinatörü Emrah Çoban da bu çalışmayı Türkiye'de ilk defa Iğdır'da gerçekleştirdiklerini, ikincisini ise Eskişehir'de yaptıklarını aktardı. Proje kapsamında akbabalarla yapılan çalışmayı anlatan Çoban, "Küçük akbabaları yakaladık ve sırtlarına 30 gramlık, dakikada bir koordinat gönderebilen vericiler yerleştirdik ve doğaya bıraktık. Bu sayede nesli tehlike altındaki bu hayvanların Eskişehir'deki üreme noktalarını, beslenme şekillerini, göçte hangi ülkelere gittiklerini, bu ülkelerde hangi yerlerde konakladıklarını, kışlama alanlarının nereler olduğunu çıkardık." ifadesini kullandı.

"Çok önemli türler arasında"

Gelişen uydu verici sistemlerinin her geçen yıl yaban hayatının tanınmasına daha fazla katkı sağladığına dikkati çeken Çoban, "Midas, tam 1 yıllık sürede 32 bin kilometreden fazla kanat çırpmış ve 9 farklı ülkeyi gezmiş. 126 kilometre hıza ulaşmış ve 7 bin 436 metre yüksekliğe çıkmış" dedi.

Çoban, "Akbabalar dünyada çok önemli türler arasında, çünkü leş yiyici canlılar, ortamı temizleyici rolündeler. Küçük akbabalar da özellikle hayvan zehirlenmelerinden sonra dünyada en hızlı basamak kaydeden kuş statüsüne girdi ve dünya çapında nesilleri tehlike altına girdi. Bizim de ülkemizde görülen 4 kara akbaba türü arasında küçük akbaba nesli tehlike altında olan bir tür ve izlenmesi gerekiyor. Biz de uluslararası camiada üzerimize düşen rolü alarak küçük akbabaları izlemeye devam ediyoruz" ifadelerini de konuşmasına ekledi.