Profesör, 'önlenemez değişim' diyerek uyardı: Akdeniz tropikalleşiyor

Mersin Üniversitesi (MEÜ) Su Ürünleri Fakültesi İşleme Teknolojisi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Deniz Ayas, Süveyş Kanalı'nın açıldığı günden bu yana Akdeniz'de yaşanan değişiklikleri anlattı. Ayas, sıcak hava akımları ile artan deniz suyu sıcaklığı nedeniyle bazı deniz canlılarının sahil bandına çekildiğini, oluşan boşluklara da sıcak denizlere alışmış canlıların yerleştiğini anlattı. Deniz suyu sıcaklığının arttığı yılların hemen sonrasında yaptıkları saha çalışmalarında tropik türlerin daha fazla geldiğini gördüklerini aktaran Prof. Dr. Ayas şunları söyledi:

• Akdeniz tropikalleşiyor. Bunun bir mekanizma olabileceğini düşünüyoruz. Akdeniz'deki bu değişim aslında önlenemez değişim. Sonunda Doğu Akdeniz'in tropikal bir deniz karakterini kazanacağını söyleyebiliriz. Şu anda zaten önemli oranda bir ilerleme var. Tropikalizasyon süreci için önemli bir noktaya gelindiğini ve bu sürecin hızlanarak devam edeceğini düşünüyoruz.
• Bunun içerisindeki en önemli faktörlerden bir tanesi de iklim değişikliği ve Akdeniz baseni üzerindeki sıcak hava akımlarının sıklığının artması. Tropik denizlerdeki türler buraya geldiklerinde ortama adapte oluyorlar ve ortamda yaşıyorlar.

'Yerli türler ciddi tehlike altında'

Akdeniz'deki yerli türlerin ciddi tehdit altında olduğunu kaydeden Prof. Dr. Ayas, şunları söyledi:

• Bu tehditlerden bir tanesi de aşırı avcılık faaliyetinden kaynaklı balık stoklarının sömürülmesi. Eğer stokları çok fazla sömürüyorsanız ve oradaki besin zincirinde bir alanı boşaltıyorsanız onun yerine gelen türler oluyor. Bunlardan bir tanesi de bugünlerde 'polis balığı' denilen, çizgili gargur. Fazla ekonomik değeri yok ama besin zincirinde bir boşluk bulduğu için popülasyonunu artırabiliyor. Bu anlamıyla değerlendirdiğimizi de aslında sorunu da tek taraflı görmemek gerekiyor.
• Yerli türler üzerindeki avcılık baskısının, yeni gelen türler için geniş alanlar açtığını kolaylıkla söyleyebiliriz. Bu yeni gelen türlerin önemli bir kısmı da ekonomikti. Biz ekonomik olmayan türlerden şikayet ediyoruz. Bu da çok doğru bir şey değil. Bugün bildiğimiz gümüş balığından tutun, mercanlar, birçok karides türü Kızıldeniz'den geldi. Bunlar ekonomik türler ve şu anda tüketiyoruz. Tüketildiği için de hiçbir sıkıntı yok. Tüketemediğimiz türlerden şikayet ediyoruz. Bunlar balon balıkları gibi toksik türler. Aslında sadece 3-5 tane balıkla bu kavramı, bu olguyu anlatamayız.
• Süveyş Kanalı'nın açıldığı günden bugüne, planktonik ve makrozoobentik deniz canlılarından tutun balıklara kadar çok çeşitli deniz canları aslında Akdeniz'e geliyorlar, yerleşiyorlar ve besin zincirinde bir alanı işgal ediyor. Bu anlamıyla da tropikalleşme sürecini geri dönüşümsüz bir süreç olarak görüyoruz. Zaten çeşitli atmosferik olaylar yani iklim değişikliğinin etkisinin en çok görüldüğü yerlerden bir tanesi de Akdeniz.