Evvelsi gün bir arkadaşım telefon etti ve geçenlerde Londra’da Christie’s Müzayede Evi’nde 12.1 milyon dolara (8.8 milyon pounda) satılan Leonardo Da Vinci’nin 7x7cm ebadındaki Bir Ayı Başı deseninin, bu fiyat edip etmeyeceği konusunda fikrimi sordu. Bir an sustum. Doğrusu ilk anda ne diyeceğimi bilemedim. Ama eminim ki “Asla bu fiyat etmez satın alanın parasına yazık olmuş” desem, arkadaşım çok memnun olacak ve arzu ettiği cevabı duymuş olacaktı. Ama diyemedim, sadece “Leonardo Da Vinci’yi tanıyor musun?” diye sordum. “Tabii, kim tanımaz ki!” diye cevapladı. “Eeeee o halde? Senin dedenin, büyük dedesinin onun da büyük büyük dedesinden bir evrak eline geçse paha biçebilir misin?” Çok uzatmadık. İyisi mi bir ara bir kahve içelim bu konuda sohbet edelim deyip kapattık. Kahve sohbetinde aklımdakileri anlatmaya çalıştım. Tarih boyunca sanat eserinin fiyatını tespit edebilmek her zaman en zor ve en spekülatif konulardan
biri olmuştur. Rönesans döneminde ustalık ve işçilik gerektiren eserler diğer eserlere nazaran daha pahalı olagelmiştir. Kimi sanatçılar eserlerine duyulan ilgiden etkilenip fiyatlarını yüksek tutabilmişlerdir. Rafaello’nun yaşarken eserlerini çok pahalı fiyatlara sattığı bilinir. Kilisenin hamiliğinden çıkıp burjuvanın himayesine girmesinden sonra sanat eserlerinin bedellerinde eser sahiplerinin rollerinin azalmakta olduğu dikkatimizi çeker.
Değer biçmek zor
Günümüzde ise serbest piyasa ekonomisinin, kapitalizmin arz talep sisteminin belirleyici olduğunu gözlemleriz. Hatta bu açıdan baktığımızda günümüzde yaşayan ve üretimlerine devam eden birçok sanatçının eserinin, Leonardo’nunkinin fiyatından daha yüksek bedellere satıldığını gözlemliyorsak; o zaman 500 yıl önce üretilmiş olan ve yer yüzünde satılabilir sadece birkaç tane kalmış Leonardo deseni için 12.1 milyon dolar çok ucuz bile diye düşünebiliriz. Eserin 7x7cm olması, tekniği, konusu veya ustalığı hiç önemli değil. Önemli olan 1452 -1519 arasında yaşamış ve dünyanın gelmiş geçmiş belki de en önemli sanatçısı, bilim adamı ve dehası tarafından üretilmiş bir eser olmasıdır. Eğer illa bir sanat eserinin fiyatını sorgulamak gerekecekse Da Vinci’nin değil günümüz yaşayan “super star”larının fiyatlarını tartışmak belki de daha doğru olacaktır. Sohbetin sonunda arkadaşım sanırım ikna olmuş olacak ki “İyisi mi ben gidip Leonardo üzerine bir kitap alayım biraz çalışayım” deyip ayrıldı.
BİR AYI BAŞI’NIN YOLCULUĞU
- Leonardo Da Vinci’nin 7x7cm ebadındaki pembe-bej kağıt üzeri gümüş nokta tekniği ile yaptığı Bir Ayı Başı eseri sanatçının 1480’de yaptığı sekiz Leonardo eserinden biri. Diğer yedi eser British Royal Collection ve Chatsworth’deki Devonshire Collections gibi özel koleksiyonlarda yer alıyor.
- Eser 18. Yüzılda İngiliz ressam Thomas Lawrence’ın koleksiyonunda yer alıyordu. Sanat koleksiyoneri Samuel Woodburn tarafından 1860 yılında Christie’s’de 2.50 pound karşılığında satılmıştı.
- Eseri Christie’s’de satışa çıkaran, Hollandalı ressamların eserlerini biraraya getiren Leiden Collection’ın sahibi, Amerikalı koleksiyoner Thomas Kaplan onu, Londralı eski resimler uzmanı Johnny van Haefen’den 2008’de almıştı.
- Çizim, Leiden Collection’un dünya turu kapsamında 2011’de National Gallery’deki Leonardo sergisinde ve 2017-2018’de Shangai’daki Long Museum’da sergilenmişti.
- Daha önce çizim eserler konusunda değer rekoru, 2001 yılında Christie’s’de 8.1 milyon pounda satılan Leonardo’nun 1480 yılına ait At ve Binici isimli esere aitti.
- Christie’s eserin yeni sahibinin ismini açıklamadı.