Aile hekimlerinden geri adım yok

Yusuf Akcakaya

yusuf@gazeteoksijen.com Türkiye’de sağlık sisteminin en önemli halkalarından olan yaklaşık 60 bin aile sağlığı çalışanları geçtiğimiz hafta iş bırakma eylemi yaptı. Aile Hekimliği Sözleşme ve Ödeme Yönetmeliği’nin geri çekilmesini isteyen hekimler, bu talepleri karşılanmazsa 27 Ağustos’ta yeniden iş bırakıp ertesi gün de Ankara'da miting düzenleyecek.  Peki doktorlar ne istiyor, yönetmeliğe neden karşılar, bunun yanıtını verebilmek için aile hekimliği sisteminin nasıl çalıştığına kısaca bir göz atalım. 

İlk basamak sağlık hizmeti veren aile hekimleri, acil durumlar dışındaki tedavi süreçlerini başlatarak hastanelere yığılma engelleniyor. Günde 9 saat çalışan bir aile hekim en az 1000, en fazla 4 bin kişiden sorumlu. Aile hekimlerinin maaşı kayıtlı hasta sayısı ve baktığı hastalıkların çeşidine göre değişiyor. 1000 hastası olanlar yaklaşık 5 bin lira kazanırken, 4 bin hastası bulunanların maaşı 15 bin lirayı geçiyor. Türkiye ortalamasına bakıldığında ise bir aile hekiminin sorumluluğuna 3 bin 250 kişi düşüyor, ortalama gelir ise 10 bin lira olarak görünüyor. Ancak Sağlık Bakanlığı’nın belirlediği hizmet kriterlerinin dışına çıkıldığında ceza puanı uygulanarak bu ücretten kesinti yapılıyor. Kesinti ise en fazla yüzde 10 olabiliyor. Atamalar aile sağlığı merkezlerindeki boşalan pozisyonlara veya yeni açılan merkezlere yapılıyor. İl sağlık müdürlükleri Sağlık Bakanlığı’na kendi ihtiyaçlarını iletiyor, Bakanlık da öngördüğü tarihlerde duyuruya çıkıyor. Daha sonra hekimler bu listeden tercihlerini sıralıyor. Yerleştirmelerde ise hizmet yılı ve uzmanlık, temel kriterler olarak değerlendiriliyor.  

Yönetmelik değişmeli

Aile hekimlerinin eyleminin hedefinde ise işte bu çalışma koşullarını düzenleyen yeni yönetmelik var. Yönetmeliğe itirazlarını Oksijen'e anlatan Aile Hekimliği Çalışanları Sendikası (AHESEN) Başkanı Dr. Gürsel Özer “Verimli olarak çalışmamıza imkan kalmadı, taleplerimiz dikkate alınana kadar eylemlerimize devam edeceğiz aksi halde sağlıklı hizmet vermemiz mümkün olmayacak" dedi.

İşte doktorları eyleme götüren 5 neden

1- Ne bir hastane sahibi ne   de herhangi bir iş yerinin sahibi durup dururken size sözleşmenizin dışında bir iş veremez. Ancak yeni yönetmelikle bize rutin işlerimizin dışında tansiyon, şeker ve kalp hastalığı, yaşlı, 15-49 yaş arası kadın ve obezite izlemi işleri tanımlandı. Ve bu işleri yapmazsak ceza alacağız, maaşımızın yüzde 10’una kadar kesinti yapılacak. Hesaplamalarımıza göre günlük hasta sayımız 20 kadar artacak. Her hastaya en az yarım saat ayırmanız gerektiğinde bu günlük 10 saate denk geliyor. O zaman diğer hastalar ne olacak. Hizmet kalitesi düşecek. Ayrıca bu işleri yapmamız da yetmiyor, sonuç almamız gerekiyor. Örneğin obezite sıkıntısıyla bir hasta geldi, fakat biz onun kilosunu düşüremedik. Burada suçlu biz oluyoruz ve obezite izlemini yapmamış sayılıyoruz. 2- Ceza puanları artık ikiye katlanarak veriliyor. İlk cezada 10 puan aldıysanız, ikincisinde 20, üçüncüsünde 40 puan alıyorsunuz. 200’e geldiğinde ise limitiniz dolmuş oluyor. Bunun yanında, yeni yönetmelikle birlikte 150’ye ulaştığınızda il sağlık müdürlüğünün kurduğu komisyon tarafından değerlendirilmeye alınıyorsunuz. Eğer bu komisyon gerekli görürse iş sözleşmenizi sonlandırabiliyor. 3- İki yıl içinde nöbete 5 defa geç gelirsek işten atılıyoruz, daha önce bu sayı 10'du. Yeni yönetmelikte rapor da mazeret olarak kabul edilmiyor. Mesela kolum kırıldı ve rapor aldım... Hayır, bu durumda işe gelmemiş veya geç gelmiş sayılıp sözleşmem feshediliyor. Kaldı ki Anayasa’nın 38/3. maddesinde yer alan “Ceza ve ceza yerine geçen güvenlik tedbirleri ancak kanunla konulur” hükmü de sağlanmıyor.  4- Basına demeç verme yasağı getirildi. Herhangi bir konuşma için Bakanlıktan izin almamız gerekiyor. Eğer izinsiz demeç verirsek 50 puan ceza kesiliyor ki evrakta sahtecilik ve işe alkollü gelmenin ceza puanı da aynı. 5- Önceden, sağlık raporu almak kaydıyla, 70 yaşınıza kadar aile hekimliğinde çalışabiliyordunuz. Fakat artık 65 yaşına kadar müsaade ediliyor. Ama hastanedeyseniz 70’lerinize kadar devam edebiliyorsunuz. Hiçbir mantıklı gerekçesi olmayan bu ayrıma da karşı çıkıyoruz.