Avrupa’da tedbirler artınca Türkiye kokaine koridor oldu

Türkiye’de uyuşturucuyla ilintili olarak emniyet güçlerince tespit edilen olay sayısı 2024’te bir önceki yıla göre yüzde 23, şüpheli sayısı yüzde 20 arttı. Ele geçirilen uyuşturucu ve uyarıcı madde miktarında ise esrar, ecstasy ve kenevirde azalma varken metamfetaminden eroine, kokainden captagon’a, sentetik kannabinoidlerden sentetik eczalara artış var.

Öyle ki yakalanan sentetik eczaların miktarında bir yılda yüzde 227.5, metamfetamin miktarı ise yüzde 59.4’lük artış söz konusu. Uyuşturucu ve uyarıcı maddelerden kaynaklanan ölümlerde ise artış yüzde 42.3. Bu veriler, Emniyet Genel Müdürlüğü’nce hazırlanan 2025 Uyuşturucu Raporu’ndan. Raporu dilerseniz daha ayrıntılı inceleyelim.

Ölümlerin kaynağı bonzai ve metamfetamin

2023 yılında madde kullanımından kaynaklanan ölüm sayısı 300’dü. 2024 yılında ise yüzde 42.3 artışla 427 ölüm kaydedildi. Yaşamını yitirenlerden 400’ü (yüzde 93.7) erkekken 27’si (yüzde 6.3) ise kadın.

427 ölümün yüzde 57.1’i yani 244’ü çoklu madde kullanımından, yani birden çok uyuşturucu maddeden kaynaklı. Ölüm nedenlerine kaynaklık etme bakımından ilk sırada sentetik kannabinoidler yani bonzai var. Ölümlerin yüzde 47.7’sinde yani 204 ölümde bonzai saptandı. 142’sinde (yüzde 33.3) metamfetamine, 97'sinde (yüzde 23.3) ecstasy'e, 35'inde (yüzde 8.3) ise eroine rastlandı. 2019 yılında bonzai ölümlerin yüzde 13.2’sine, metamfetaminde ise 2019’da yüzde 14.3’üne denk geliyordu.

En çok esrar kullanılıyor

Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de kaçakçılığı en fazla yapılan ve kullanılan uyuşturucu esrar. Ama ele geçirilen esrar miktarında bir önceki yıla göre düşüş söz konusu. 2023 yılında 99 ton esrar ele geçirilirken, 2024 yılında bu miktar 62 tona indi.

Rapor yazarlarının görüşü, en yaygın uyuşturuculardan eroinin küresel tedarikçisi konumunda olan Afganistan’da Taliban’ın eroin üretiminde temel oluşturan haşhaş ekimine sınırlama getirmesinin küresel çapta kullanılan uyuşturucuları da etkilediği yönünde.

Eroinin geçiş üssü

Afganistan’dan Avrupa’ya uzanan eroin kaçakçılığı rotasında Türkiye, deyim yerindeyse merkez üs… Eroin, Afganistan ve İran üzerinden Türkiye’ye gelirken buradan itibaren rota, üç kola ayrılıyor. İlki Bulgaristan ve Romanya üzerinden Güneydoğu Avrupa’yı geçerek Batı ve Orta Avrupa’ya ulaşan rota.

İkincisi Arnavutluk, Bosna-Hersek, Hırvatistan, Kosova, Karadağ ve Sırbistan hattını takip ederek Batı ve Orta Avrupa’ya ulaşan rota.

Üçüncüsü ise Yunanistan ve oradan da İtalya’ya geçerek AB ülkelerine varan rota. Türkiye’de yakalanan eroin miktarı 4.3 ton. 2021 yılında bu miktar 22.2 tondu. Kısaca yakalanan miktar azalsa da Türkiye geçiş noktası olmayı sürdürüyor.

Yakalanan eroin miktarı (ton)

	2018	2019	2020	2021	2022	2023	2024
Türkiye	18.5	20.2	13.8	22.2	8	3.3	4.3
Dünya	96	96	115	112	76	57	Veri yok
AB ülkeleri	9.7	7.9	5.1	9.5	8	5.4	Veri yok

Raporda Afganistan’da haşhaş ekim alanlarının 2020’de 224 bin hektar seviyesindeyken 2024 yılında 12 bin 800 hektara gerilemesinin; uyuşturucu kaçakçılarını ortaya çıkan boşluğu doldurmak için farklı uyuşturucu türlerinin kaçakçılığına yönlendirilebileceği saptaması yapılıyor. Ayrıca son yıllarda Türkiye’de ele geçirilen sentetik ecza miktarındaki artış da bu duruma bağlanıyor.

Metamfetamin tehlikesi

Türkiye’de esrarın ardından en yaygın kullanılan uyuşturucu metamfetamin. 2018’de 600 kilogram metamfetamin yakalanmışken aradan geçen altı yılda ele geçirilen metamfetamin miktarı 56.3 kat arttı.

Raporda en fazla miktarda metamfetaminin ele geçirildiği 13 il; İstanbul, Kocaeli, Bursa, İzmir, Adana, Gaziantep, Erzincan, Erzurum, Ağrı, Iğdır, Van, Şırnak ve Hakkari olarak sıralanıyor. Bu noktalardan 44’ü İstanbul’dayken Gaziantep’te 3, Hatay’da 2, Adana, Mersin, Ankara, İzmir, Balıkesir ve Tekirdağ’da birer merkez vardı.

Raporda Türkiye’nin ayrıca metamfetamin kaçakçılığında transit bölge olarak kullanılmaya başlandığı da belirtiliyor. 2024 yılında İstanbul Havalimanı’nda Meksika kaynaklı 3’ü kargo olarak 1’i de yolcu kurye biçiminde 4 yakalamada 45 kilogram metamfetamin ele geçirildi. Bu metamfetaminlerin son durağı ise Japonya olacaktı.

Yakalanan metamfetamin miktarı (ton)

	2018	2019	2020	2021	2022	2023	2024
Türkiye	0.6	1	4.2	5.5	16.2	21.2	33.8
AB ülkeleri	0.6	3.7	2.3	1.2	1.4	1.8	Veri yok

Türkiye artık kokainde transit ülke

Türkiye’de ele geçirilen kokain, 2018’den 2024’e iki kat arttı. Bunun da ötesinde, Türkiye artık Avrupa ve Orta Doğu’ya yapılan kokain kaçakçılığında rapordaki tabirle ifade etmek gerekirse bir “geçiş koridoru”. Bu koridorun iki merkezi ise Mersin ve Ambarlı limanları…

2018-2024 arasında sadece Mersin Limanı’nda 4.1 ton kokain ele geçirilirken Ambarlı Limanı’nda bu miktar 1.8, İstanbul’daki tüm limanları hesaba katılınca 2.7 ton. Raporda önceden Türkiye’de kokain kaçakçılığının “kurye” metoduyla yapıldığı ifade ediliyor. Ancak kokain üretimindeki artışın talebi de arttırdığını ve deniz yoluyla yüklü miktarda kokain kaçakçılığını tetiklediği belirtiliyor.

Rapora göre suç şebekelerinin Türkiye’deki limanları daha fazla kullanıyor olmasında Rotterdam gibi Avrupa’daki limanlarda güvenlik tedbirlerinin arttırılması ile Romanya, Bulgaristan ve Yunanistan’daki limanlarda düzenlenen operasyonların sıklaşması etkili. “Mersin Limanı’nın Avrupa ve Orta Doğu hedefli kokain kaçakçılığında en fazla kullanılmaya çalışılan liman olduğu, bu durumun ilerleyen süreçte de devam edebileceği” rapordaki bir diğer değerlendirme.

Yakalanan kokain miktarı (ton)

	2018	2019	2020	2021	2022	2023	2024
Türkiye	1.5	1.6	1.9	2.8	2.3	2.5	3

Türkiye’de yakalanan ecstasy tüm AB’den daha fazla

Kimyasal uyuşturuculardan olan ecstasy yakalamalarında 2023’ten 2024’e yüzde 1.7’lik bir düşüş var. Ancak bütün AB ülkelerinde ele geçirilen tablet sayısıyla kıyaslandığında, sadece Türkiye’de yakalanan tabletlerin sayısı AB geneline göre daha fazla.

Yakalanan ecstasy miktarı (tablet sayısı/milyon)

	2018	2019	2020	2021	2022	2023	2024
Türkiye	8.9	8.7	11	7.6	5	5.2	5.1
AB ülkeleri	3.3	4	4.8	3.4	2.5	4.2	Veri yok

Sentetik kannabinoidler

Geleneksel uyuşturucular haricinde olup onlara benzer tesirlere sahip “sentetik kannabinoidler”, tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de yaygınlaşıyor. Bunlardan en bilineni bonzai. Raporda bu sentetik uyuşturucuların hammaddelerinin genelde Çin’den kargo yoluyla yasal maddeymiş gibi tedarik edildiği belirtiliyor ve “sentetik kannabinoid kaçakçılığının yakın gelecekte ülkemiz açısından ciddi tehdit oluşturucağı ifade edilebilir” deniyor.

Hammadde formundaki sentetik kannabinoidler, böcek ve tarım ilaçları da dahil farklı kimyasallarla çoğaltılıyor. Kullanıcılar zehirlenme etkisini halüsinatif etki sanıyor. Bu nedenle bu uyuşturucular doğrudan ölüme dek varan ciddi sağlık riskleri taşıyor.

Yakalanan sentetik kannabinoid miktarı (ton)

	2018	2019	2020	2021	2022	2023	2024
Türkiye	1.2	0.7	1.7	2.3	1	2	2.5
AB ülkeleri	0.3	0.2	0.2	0.4	0.8	0.4	Veri yok

Sentetik eczalar

Galara, Gerica, Lyrica, Akineton, Xanax gibi reçeteye tabi ilaçlar da uyuşturucularla benzer etkiler taşıyor ve kaçakçılığında çok büyük artış var. 2023’ten 2024’e ele geçirilen sentetik ecza miktarı yüzde 227.5 arttı.

Rapora göre bu ilaçlar kaçak olarak getirildiği gibi son dönemlerde yasa dışı üretimi de yapılıyor. İstanbul’da çok fazla yasa dışı üretim yeri tespit edildiği kaydediliyor. Bir diğer tespit ise pregabalin etken maddesini içeren ilaçların daha da yaygınlaştığı yönünde. Pregabalin, başta eroin olmak üzere opioid bağımlılarının yoksunluk hissini gidermek amacıyla başvurduğu bir etken madde. Eroin arzındaki azalma, bağımlıları bu ilaçları kullanmaya sevk ediyor.

Yakalanan sentetik ilaç miktarı (adet/milyon)

	2018	2019	2020	2021	2022	2023	2024
Türkiye	2	2	4.3	8.5	12.7	29	95

32.4 milyar lira uyuşturucu geliri

Uyuşturucu gelirlerinde yetkililerce el konulan para, araç ve taşınmazlar da giderek artıyor. 2020 yılında 2 milyar liraya, 454 araca ve 700 taşınmaza el konulmuştu.

2021’de bu el koymalar 45 milyon lira, 288 araç, 5 taşınmaza düştü.

2022’de 345 milyon lira, 41 araç, 67 taşınmaz devletin tasarrufuna geçirildi.

2023’te el konulan para 6.1 milyar liraya yükseldi. 121 araç ve 248 taşınmaz da devlete aktarıldı.

2024 yılında el konulan uyuşturucu geliri ise tam 32.4 milyar lira… Bununla beraber 251 araç ve 640 taşınmaza da el konuldu.