Yusuf Akcakaya
yusuf@gazeteoksijen.com Sosyal medyada yayımlanan bir videoda orta yaşlardaki bir kadının kurduğu “Kafeye gidiyor muyuz? Eğer kafeye gidebiliyorsak durumumuz iyi” cümlesi yeni bir tartışmanın fitilini ateşledi. Bu tartışmanın adı ise “Kafeye gitmek lüks mü?” oldu. İşte bu tartışmadan yola çıkarak genç işsizliğinin rekor kırdığı bugünlerde, 20 ila 30 yaş arasındaki gençlere kendi lüks tanımlarını, lüks deyince akıllarına ne geldiklerini, bu lükse ulaşmak için neleri yapabileceklerini, neleri göze aldıklarını, nelerden vazgeçebileceklerini sorduk. İşte onların cevapları…
Ay sonunu getirmek
Zühre Yıldırım, 24, Reklamcı Ulaşamadığımız şeyler bize lüks oluyor ama şu anki ekonomik durumdan önceden çok rahat ulaşabildiğimiz şeyler de lüks oldu. Ev kirasını ve faturaları zamanında ödemek, markete gidip günlük alışveriş yapmak yapmak lüks oldu. Hatta yerine göre simit almak bile… Çünkü geçinemiyorum, alım gücüm yok, maaşım belli. Bunları hesapladığımda, şu anki düzenimde ay sonunu getirmek en büyük isteğim, en büyük lüksüm. Ne lüks değil diye sorarsanız; nefes almak, su içmek derim. Gerçekten böyle, abartarak konuşmuyorum.
İstanbul’da tutunmak
Aslı Keskin, 23, Hukuk Fakültesi öğrencisi Bu sene hukuk fakültesinden mezun olacağım. Benim lüks tanımım, mezun olduktan sonra üzerine çalışacağım konuyu, hangi alanda avukatlık yapacağımı, seçeceğim yüksek lisans programını para kazanma kaygısı olmadan planlayabilmek. İstanbul’da tutunup tutunamayacağım da buna dahil… Yani çok büyük şeylerden bahsetmiyorum aslında, kendi ideallerimden söz ediyorum. Ama maalesef benim verdiğim emekten ziyade sisteme bağlı değişkenler bunlar. Tutkumuz yerini daha garanti olana bırakabiliyor. Aylık masrafım 3 bin lira ve ailemin yanında kalıp onların verdiği harçlık ile hayatımı idame ettirirken idealist davranabilmek hem güç hem de hayal…
İnancımı kaybetmek istemiyorum
Beyza Günaydın, 25, Çocuk gelişimci Her gün aynı kıyafetleri giymemek, kendinizi iyi hissetmediğinizde toplu taşıma yerine taksiye binmek, başka şehirleri veya ülkeleri tanımak isteyebilirsiniz. Bazen aklınızdan bir anda karar verip kendinizi sinema gişesinden bilet alırken bulmak da geçebilir. Aslında bunların hepsi ve daha fazlası yaşama tutunmak, motivasyonumuzu arttırmak için gerekli. Temel ihtiyaçlar olarak gördüğüm bu ve benzeri durumlar benim için ve eminim ki çoğu insan için artık bir lüks oldu… Bu haklarımı kazanmak için fazlasıyla çalışıyorum, çocuklara/ailelere dokunuyorum, ek mesai yapıyorum, eğitimde yükseliyorum, seminerler veriyorum, makaleler yazıyorum… Bu ihtiyaçlar için fazlasını yaptığıma inanıyorum ama maalesef daha fazlasını yapmam gerektiğini görüyorum. Çabamın karşılığını alamıyorum, almak istiyorum. Çok sevdiğim işimden, çok sevdiğim ülkemden ve çevremden ihtiyaçlarımı karşılayamadığım, yıllarca çalışıp karşılığında kendi ihtiyaçlarıma ulaşamadığım için ayrılmak…
Bu cümlenin devamını getirmek, inancımı kaybetmek istemiyorum.
Liste uzuyor
Seda Ongun, 26, Mimar Kişinin ihtiyacı olandan fazlasına sahip olması lüks olarak tanımlanıyor sözlüklerde.
Aslında günümüzde durum çok daha farklı. Artık bir insanın yaşaması için gerekli temel ihtiyaçlar lüks olarak anılıyor. Bir gencin konsere, tiyatroya ayırdığı para lüks, ellerindeki telefonlar lüks, pazardan alacağımız meyve lüks, barınmamızı sağlamak için kiraladığımız ev lüks, çocuğumuza alacağımız mama lüks... Liste uzayıp gidiyor. Hal böyle olunca bir kişinin hayatını sürdürmesi için gerekli her şeyi lüks olarak anmak çok daha doğru. Üniversite mezunu olsanız bile aldığımız maaşlar temel ihtiyaç seviyesinin altında ve benim de aylık kazancım 4 bin lira. Bu yüzden çoğu şeye yetişemediğim için onlar bana artık lüks…
Ertesi günü düşünmek istemiyorum
Bilal Akkoç, 28, İşletmeci Bu soruyu kendime çok soruyorum. Neye sahip olsam tatmin olurum, ne beni mutlu eder, lüks benim için nedir? Bulabildiğim en iyi cevap ertesi günü nasıl atlatacağımı düşünmemek. Mühendislik mezunuyum ama kendi çikolatacım var, onu işletiyorum. Günlük ciromuz 2 bin lira olursa o günü iyi geçmiş kabul ediyoruz. Bu yüzden sürekli işimi takip etmem, her gün dükkana gitmem, A’dan Z’ye her süreci kontrol etmem lazım. O gün işlerin iyi gidip gitmediğini düşünmem lazım. Bu sebeplerden ertesi günü, hatta bugünü nasıl atlatacağımı düşünmek istemiyorum.
Tatile gidebilmek
Serra Semiz, 24, Bilgisayar Mühendisliği öğrencisi Eğer hesap kitap yapmadan şu tarihte şuraya tatile gidelim diyebiliyorsam bu da benim için lükstür. Ama ben insanın bir evinin, arabasının, haftada iki üç kere dışarıda yemek yemesinin, yılda bir iki tatile gitmesinin, tiyatro sinema gibi kültürel faaliyetlerini ve hobilerini karşılayabilmesinin lüks değil temel ihtiyaç olduğunu düşünüyorum.
Tek başıma eve çıkmak
Talha Yazıcı, 21, Sağlık Yönetimi öğrencisi Şu anda ailemin yanında kalıyorum ve hiçbir zaman onlar olmadan yaşamadım. Çünkü aylık masrafım 3 bin lirayı buluyor ve ailem karşılıyor. Bu yüzden benim için lüksün tanımı kendi tuttuğum bir evde tek başıma aileme yük olmadan yaşamak oldu. Üniversiteden mezun olup iş bulduktan sonra bu hayalimi gerçekleştirmek için can atıyorum. Ama yükselen kiralar, tam mezun olacağım derken önüme dev bir engel gibi çıktı. Alacağım maaşı ve bulacağım ev kiralarını merakla bekliyorum…
Okumak için çalışmak haksızlık
Emrullah Caner, 23, Sinema Bölümü öğrencisi Şu an öğrenciyim ama bir kafede garsonluk yapıyorum, bu işi yapmak zorunda olmadan kendimi geçindirmek isterdim. Bunun bir lüks olmaması gerekirdi, ne yazık ki ülkemizde artık öyle oldu. Veya okuduğun bölüm ile ilgili iş yapmak da olabilirdi ama bulamadım ve bu da gerçekten lüks. Çünkü ya iş bulamıyorsunuz ya da çok düşük maaşlar alıyorsunuz. Bir arkadaşıma asgari ücretin altında bir iş teklif edildi örneğin. Hatta bazen temel ihtiyaç bile lüks olabiliyor örneğim benim için yatağımı üstüne koyabileceğim bir baza bana artık lüks. Borçlarım var ve onları ödemem gerekiyor o yüzden basit şeyler lüks olabiliyor.
Ertesi gün de gidebilir miyim?
Mete Şanlı, 27, Avukat İstanbul’da bahçeli bir evde yaşamak ve arkadaşlar arasında neden Tesla’nın değil de başka bir markanın elektrikli aracını aldığımı tartışabilmek benim için lüksün gerçek karşılığı. Bu kadar konfora ulaşmak isterdim hayatımda. Şimdiyse boş bir kafe bulduğumda, bir restoranın menüsünü görüp ‘ben buraya ertesi gün de gelirim’ dediğimde mutlu oluyorum, bunlar yeterli oluyor. Çünkü avukat olmama rağmen düzenli kazancım olmuyor ve gelirim şu kadar diyemiyorum. Bu şartlar altında da lüks ile hayalin tanımı birbirine karışıyor…
Keşke kendime ait odam olsa
Selçuk Kahraman, 22, İktisat Bölümü öğrencisi Hayatta olmak, nefes almak bile bazen her şey yolundaymış hissi yaratıyor bende. Kanaatkar bir insanım, çok büyük beklentilerim yok. Ama bu hiç çabalamadığım, hiçbir şey istemediğim anlamına gelmiyor. Mesela öğrenci olmama rağmen bir yandan bir kafede çalışıyorum. Kendime ait bir odam yok, iki kişi birlikte kalıyoruz. En önce ulaşmak istediğim lüks tek başıma bir odada kalabilmek. İkinci ise laptop sahibi olmak. Elime 10 bin TL para geçse kesin laptop alırım. Çünkü o laptopla yazılım öğrenip kendimi geliştirmek istiyorum.
Terapiste gidemiyorum
İlknur Köseoğlu, 23, Siyaset Bilimi öğrencisi Reçel ve pasta gibi canımın çektiği ama temel gıda kategorisinde olmayan ürünler artan market fiyatları yüzünden artık lüks oldu. Önceden dışarıda yemek yemeye, kültürel aktivitelere para harcamaya lüks demezdim, onlar da şu an lüks. Tabii bunları arada bir yapabiliyorum ama hiç yapamadıklarım da var, örneğin terapi seansları. Psikolojimi korumak için profesyonel destek almalıyım ama gidemiyorum. Ayrıca kendi alanımda yüksek lisans eğitimi almak istiyorum ama benim için şu an lüksten de öte çünkü kendim karşılamam lazım ama ekonomik gücümüz yetmiyor. Şu an bunu hayal bile edemiyorum.
Bir-iki kadeh içmeye çıkamıyoruz
Elif Kara, 22, Sosyoloji öğrencisi Lüksün tanımı arkadaşlarımla hafta sonu dışarı çıkıp bir iki kadeh içmek, konsere gitmektir. Daha önce bunları yapabiliyorken artık birer lüks oldular hayatımda. Şimdi bunları evden yapıyoruz. Yurt dışına seyahata gitmek, farklı yerler görmek ise daha büyük lüks. Gerçeklere dönecek olursak, harçlığımın yarısının ev kirası ve faturalarına gitmesiyle karşılaşıyorum.
ABD’de yaptım ülkemde yapamıyorum
Timur Yazıcı, 27, E-ticaretçi 3 yıl öncesine kadar ABD’de yaşıyordum, iyi bir üniversitede okuyordum ve bir yandan yarı zamanlı çalışıyordum. O şartlarda nerdeyse her istediğime kolayca ulaşabiliyordum, hatta lüks bir arabam ve son model iPhone’um olmuştu. Ancak şimdi kendi işimi yapmama rağmen bunlara sahip olamıyorum.
Alıştık hayallerimizin gerçek olmamasına
Resul Koca, 25, Kameraman Parayı dert etmemek eşittir lüks. Hele benim gibi aylık kazancınız yaklaşık 5 bin lira ise lüks çok uzakta kalıyor. Borcumun olmaması, kafamı yastığa koyduğumda borçlarımı nasıl ödeyeceğimi düşünmemek şu anki durumum içinde lüks kaçıyor. Zaten alıştık hayallerimizin gerçek olmamasına, daha sınırlı şeyleri hedef olarak koymayı hayat bana öğretti.
Lüks beklentim artık kalmadı
Metin Aksoy, 29, Avukat Hayattan bir lüks beklentim yok; sadece kafamı dinlemek, gerçekten dinlenebilmek, kendime vakit ayırabilmek, temel ihtiyaçlarımı karşılamak istiyorum. Bunları yapabilsem büyük bir lükse erişmiş gibi olacağım, gerçekten. Bunlara sahip olsam mutlu olurum, tatmin olurum, şu an değilim. Zaten aylık 5 bin lira kazanç ile ne yapabilirim ki! Çevremdeki kimse de mutlu değil zaten her gün arkadaşlarımızla birbirimize dert anlatıyoruz. Aslında arkadaşlarınızla dertlerinizden konuşmak yerine onlarla bir aktivite yapabilmek de lüks. O ortak zamanı bulabilmek, o maddi güce sahip olmak…