Çağatay Bayraktar
İngiltere’de Manchester Üniversitesi’nde çalışan genç bir bilim insanı Prof.Dr. Coşkun Kocabaş, cep telefonu ekranını grafenle yeniden tasarladı, bu sayede normal şartlarda insan gözünün algılamadığı dalga boylarındaki ışığı da ekrana yansıtmayı başardı. Böylece tek bir ekranda aynı anda üç ayrı görüntü elde edilebiliyor. Bir görüntü normal gözle görülürken, diğerleri için kızılötesi ve mor ötesi dalga boylarını algılayan cihazlar gerekiyor. Bu yeni teknoloji, beraberinde yeni kamuflaj ve şifreleme teknikleri getirebilir.
Oksijen, 2001’de Ankara Bilkent Üniversitesi’nde yüksek lisans yaptıktan sonra önce ABD’ye ardından İngiltere’ye giden Coşkun Kocabaş’la konuştu. Çiftçi bir ailenin çocuğu olarak Kırklareli Vize’de doğan Coşkun Kocabaş, önce Kocaeli Fen Lisesi’ni ardından ODTÜ Fizik’i bitirdi. Üniversite sınavında ilk bine girdiği için
TÜBİTAK’tan burs aldı. Yüksek lisansını Bilkent’te, doktorasını ABD Illinois’de Urbana-Champaign Üniversitesi’nde yine burslu tamamladı. Doktora eğitiminden sonra Harvard Üniversitesi’nde araştırmacı olarak çalıştıktan sonra 2009’da Bilkent Üniversitesi’nde yardımcı doçent olarak göreve başladı. İki boyutlu malzemeler üzerine çalışan Kocabaş, 2009’dan bu yana ‘grafenin optik uygulamaları’ üzerinde araştırma yürütüyor.
Bilkent’te kurduğu laboratuvarda grafen üretimine ve deneylere başladı. 2018’de grafen kaplanan nesnelere düşük voltajda elektrik verilmesiyle kızılötesi ışımalara karşı kamuflaj özelliği gösterdiğini buldu. Bunun üzerine Manchester Üniversitesi Grafen Enstitüsü’ne kabul edildi.
Kocabaş, son projesi ‘lityum iyonlarıyla yüklenmiş grafenin’ özellikle yaygın olarak savunma sanayiinde ‘kamuflaj’ amaçlı kullanılabileceğini söylüyor: “2018’deki çalışmamız sadece kızılötesi kameralara karşı kamuflaj imkanı sağlıyordu. Bu kez grafen kaplı maddelerin tüm dalga boylarında yani mikrodalga, terahertz, kızılötesi ve insan gözünün algıladığı dalga boylarında kamuflaj imkanı sağlıyor. Bu zamana kadar ince led ekranlarla kaplı nesnelerin arkasına yerleştirilen kameralarla kamuflaj sağlanabiliyordu. Şimdi grafen kaplı bir nesnenin radarlarda ve kızılötesi kameralarda kamufle olabildiğini tespit ettik. Ayrıca göz ile görülebilecek şekilde nesnelerin renginin değişmesi mümkün hale geliyor. Grafenin yakın gelecekte günlük hayatta kullanılması mümkün fakat grafenin üretim maliyeti hala çok yüksek. A4 boyutunda bir grafenin maliyeti beş yüz ila bin dolar arasında.”
Grafen nedir?
1859’dan beri bilinen fakat ilk kez 2004’te Manchester Üniverstesi’den Andre Geim ve Konstantin Novoselov tarafından elde edilen grafen, bu iki bilim adamına 2010 Nobel Fizik Ödülü’nü kazandırdı. Grafen, 2 boyutlu yapısıyla dünyanın en hafif, en ince ve aynı zamanda en sağlam maddesi. Elmastan sert, çelikten 300 kat sağlam.
Kızılötesi ışımayı kontrol eden akıllı tişort
Kızılötesi kameralar, sıcaklığı algılayarak çevresindeki kişileri veya nesneleri tespit edebilir. Kamera sıcak bölgeyi kırmızı ile gösterirken mavi soğuk bölgeyi gösterir.
T-shirtün grafen kaplı sağ üst kısmına elektrik verilmeden önce normal görülürken, elektrik verildikten sonra ısı yokmuş gibi mavi renkte görülüyor.