Nazlı Berivan Ak
Canlı hayvan deneyleri, yoldaş tür ilişkisi, şefkat etiği, sokak köpekleri biyopolitikası... Yeni çağda sözlüklerimize, günlük dilimize iyiden iyiye giren kavramları, tartışmaları, yaklaşımları içeren İnsan, Hayvan ve Ötesi - Türkiye’de Hayvan Çalışmaları (Kolektif Kitap) adlı kitabı, derleyenleri Kiraz Özdoğan, M. Fatih Tatari ve Ali Bilgin’le konuştuk.
İnsan, Hayvan ve Ötesi’nde okur nasıl bir içerikle karşılaşacak?
İnsan türünün diğer türlerden ayrıcalıklı konumlandırılmasını sorunsallaştıran bir izlek, 70’li yıllardan itibaren giderek belirginleşiyordu zaten. Bir yandan insan ve insan olmayan ayrımının toplumsal inşasında hayvan meselesinin merkezi konumuna dikkat çekmeye çalışırken diğer yandan insanın kendini üstün hayvan olarak konumlandırmasını sorunsallaştıran yazından izlekler sunduk.
Kitabın girişinde bizi Carol J. Adams’ın “İnsan ve hayvan ıstırabını ayrı tutamayız, bunlar birbirine sıkı sıkıya bağlıdır,” cümlesi karşılıyor. Bu yaklaşım ne ölçüde yaygın?
Kitapta Cansu Özge Özmen, canlı hayvan deneyleri karşıtı mücadelenin ABD’de doğuşunu ve bunun edebiyata yansımalarını anlattığı satırlarında da bunu gösteriyor. Hatta Özmen konuyu insan dışındaki hayvanlarla sınırlamıyor, ölmekte olan yoksul kadınlar üzerinde yapılan deneylerden de örnek veriyor. Tüberkülozdan ölmek üzere olan bir kadının yaşamının son saatlerinde deney masasına yatırılmasına ve bir köpeğin omurilik sinirlerinin kesilmesine aynı yazıda yer veriyor. Canlı hayvan deneyleriyle ilgili bugün ne noktadayız? Kitapta hayvan deneyleriyle ilgili 3 yazı var. Bu yazılar hayvan deneylerinin yaygınlığını gösterdiği gibi bunu eleştiren bir yazının ve aktivizmin varlığını da gösteriyor. Nitekim kitabın yazarlarından Aslıhan Niksarlı her yıl 100 milyondan fazla -insan dışındaki- hayvanın deneylerde kullanıldığını aktarıyor.
Özlem Güçlü “Bu filmde hiçbir hayvana zarar verilmemiştir” ibaresiyle bu nesneleştirme tarzının ötesine giden çabaları sorunsallaştırıyor.
- İnsan, Hayvan ve Ötesi / Derleyen: Kiraz Özdoğan, M. Fatih Tatari, Ali Bilgin / Kolektif Kitap / Sosyoloji / 234 Sayfa