Türkiye’de yaşıyor, dünyanın dört bir yanında çalışıyorlar

Sıla Naz Pala

Yiğit Yavuz, MEF Üniversitesi İşletme mezunu. İstanbul’da yaşıyor ama yaklaşık 9 aydır Almanya’da çalışıyor. Arda Yüceler de İstanbul’da oturuyor, onun iş yeri biraz daha uzakta, ta Avustralya’da. Elif Aydın Atina’da, Göknür Çeralp Bükreş’te, Hüseyin Çötel ABD’de…

Hepsi Türkiye’nin en iyi üniversitelerinden mezun gençler. Sayıları her geçen gün artan ‘remote working-uzaktan çalışma’ siteleri üzerinden sınır ötesi işler bulmuşlar. Kimi kontratlı çalışıyor, iş yaptıkları şirketlerin Türkiye’de faaliyeti yoksa gelir vergisi de ödemiyor. Kimi ise kurdukları şirketler üzerinden fatura kesiyorlar.  Yiğit Yavuz, 9 ay önce Almanya merkezli büyük bir market zincirine girmiş. “Şirket Türkiye’de kalmamı, uzaktan çalışmamı istedi” diyor. Almanya şartlarında ‘asgari ücret’ alıyor. Yaklaşık 1600 euro, 17 bin TL. “Bu parayla Almanya’da yaşamam zor ama euro kazanıp İstanbul’da harcamak avantajlı. Aynı işe burada alacağım ücret en fazla 5 bin lira olurdu. İki ülke arasında büyük uçurum var…”  Peki dünyanın dört bir yanında bu işler nasıl bulunuyor? Burada da internet siteleri ve sosyal medya devreye giriyor. Facebook, WhatsApp, Telegram’da ‘Remote Working’ grupları var. Ayrıca flexjobs, weworkremotly, justremote gibi çok sayıda internet sitesi var.  

İşverenin maliyet avantajı

Arda Yüceler, hayalindeki işi bu sitelerden biri aracılığı ile dünyanın öteki ucunda, Avustralya’da bulmuş. Arda, İstanbul Teknik Üniversitesi Kontrol ve Otomasyon Mühendisliği mezunu. CV’sini paylaştıktan bir süre sonra Avustralya’daki bir teknoloji firmasının kendisiyle iletişime geçmiş. İş görüşmesini online yapmışlar. “Şu anda işimden ve çalışma modelinden çok memnunum, ailemden ve ülkemden uzaklaşmadan, alanında profesyonel bir ekip ile çalışıyorum. Avustralya’ya gitseydim belli bir uyum sorunu yaşayabilirdim ayrıca Türkiye’den ulaşımı da çok zor. Şimdi hem kendi ülkemde yaşıyorum hem de burada benimle aynı işi yapanlardan 3 kat daha fazla para kazanıyorum. Türkiye’de bir firmada çalışıyor olsaydım İstanbul şartlarında kıt kanaat geçinirdim. Avustralya’ya gitmiş olsam orada da kazancımın büyük bölümü ev kirasına giderdi. Böylesi daha iyi...” diyor. Yurt dışında uzaktan çalışma modelinde işveren de avantajlı. Daha düşük ücret ve maliyetle, dünyanın neresinde yaşarsa yaşasın ülkesinin en parlak beyinleriyle çalışma fırsatı yakalıyor.  Özellikle Türkiye, Hindistan, Pakistan gibi döviz karşısında dezavantajlı ülkelerde bu çalışma modeli çalışanlara da büyük ekonomik avantaj sağlıyor. 

Marmara Üniversitesi Siyaset Bilimi mezunu olan, aynı zamanda uluslararası işletmecilik alanında master derecesine sahip Göknur Çeralp (35) dünyaca ünlü bir Fransız lastik firmasının Türkiye ofisinde çalışma hayatına başlamış. Bir süre önce Bükreş’e transfer olmuş ama araya pandemi girince şirket Türkiye’den çalışmasına izin vermiş. “Benim için bu şekilde çok daha rahat oldu çünkü annem Türkiye’de, onun yalnız bırakmamış oldum. Türkiye’de ron ile maaş almak kur avantajı da sağlıyor. Aldığım para enflasyon karşısında erimiyor…” diye anlatıyor.  

Şirket üzerinden yapılıyor

Türkiye’den yurt dışındaki bir firma için uzaktan çalışanlar, ücretlerini nasıl alıyor? Sosyal haklar neler, vergiyle ilgili sıkıntılar nasıl aşılıyor?   Boğaziçi Üniversitesi çeviri bilim bölümünde lisans ve yüksek lisans mezunu olan Elif Aydın (32), bir süredir Atina merkezli bir şirkette çalışıyor. “3 ay önce proje yöneticisi olarak işe başladım. Burada bir şirket kurdum, kazancımı bu şirket üzerinden vergilendiriyorum” diyor. Kazancından memnun. Rakam vermek istemiyor ama ‘Burada kazanabileceğimin birkaç katı elime geçiyor’ demekle yetiniyor. ‘Burada çok rahatım, Atina’ya çağırsalar kabul etmem’ diye de ekliyor.

Kapının önüne koymaları çok kolay

Elbette her şey bu kadar pürüzsüz değil. Özellikle kontratlı çalışanlar için ‘iş güvencesi’ biraz sıkıntılı. Çalıştığınız şirket sizden kolayca vazgeçebiliyor. ODTÜ Elektrik ve Elektronik Bölümü mezunu olan Hüseyin Çötel (31) İstanbul’dan Amerika’daki bir şirket için yazılımcı olarak çalışıyor. “Evet ülkenizden çalışıyorsunuz, ekonomik olarak Türkiye’den daha iyi konumda çalışıyorsunuz ama bu işin barındırdığı riskler de var. Şirketler tamamen kendi çıkarlarını ön planda tutuyorlar. Uzaktan çalışanlar kontrat ile iş sürecini yönetiyor ve kontratlar genellikle 6 aylık yapılıyor. Hiçbir sosyal yükümlülüğe girmeden, sözleşme bir günde fesih edilebiliyor. Sizi kapının önüne koymaları çok kolay ve hiçbir hak iddia edemiyorsunuz…”  Hüseyin gibi kıtalar arası çalışanlar için uzaktan çalışmanın bir zorluğu da saat farkı. Herkes uyurken çalışıyor, çalışırken uyuyorlar. Düzeltme: 'Türkiye’de yaşıyor, dünyanın dört bir yanında çalışıyorlar' başlıklı haberin gazetemizin basılı versiyonunda yer alan “şirket Türkiye’den çalışmasını istemiş“ ve “euro ile maaş almak“ ifadeleri, internet versiyonunda “şirket Türkiye'den çalışmasına izin verdi“ ve “ron ile maaş almak“ olarak değiştirilmiştir. Düzeltir, özür dileriz.