AP 50 yıllık araştırmanın sonucunu yazdı: Mars'ta mini yıldırımlar keşfedildi

NASA’nın Perseverance keşif aracı, Mars’ta yıldırım olabileceğine dair ilk işaretleri yakaladı. Fransız öncülüğündeki bir araştırma ekibi, aracın mikrofonu aracılığıyla rüzgarın uğultusunu dinlerken elektriksel boşalmaların çıtırtılarını kaydetti.

Araştırmacılar, iki Mars yılı boyunca 55 kez “mini yıldırım” olarak adlandırdıkları olayları tespit etti. Bu elektriksel aktiviteler çoğunlukla toz fırtınaları ve toz şeytanları sırasında gerçekleşti ve neredeyse tamamı Mars’ın en rüzgarlı günlerinde kaydedildi.

Sadece birkaç santimetre büyüklüğünde olan bu elektrik kıvılcımları, Perseverance’ın yüksek direği üzerinde yer alan mikrofonun 2 metre yakınına kadar ulaştı. Kıvılcımlar, Dünya’daki statik elektrik benzeri elektriksel boşalmalar gibi, rüzgar ve toz partiküllerinin oluşturduğu gürültü arasında net şekilde duyulabiliyor.

Mars’ta yarım yüzyıldır araştırılıyor

Araştırmanın baş yazarı Baptiste Chide, Toulouse’daki Astrofizik ve Planetoloji Araştırma Enstitüsü’nden, “Bu, Mars bilimi için tamamen yeni bir araştırma alanının kapısını açıyor. Elektriksel boşalmaların kimyasal etkilerini incelemek, kayıp bir parçayı bulmak gibi” dedi.

Ancak Cardiff Üniversitesi’nden Daniel Mitchard, bulguların tek bir cihaz üzerinden elde edildiğini belirterek, “Bu cihaz, yıldırım için değil, kayaları lazerle incelemek için tasarlanmıştı. Elektriksel boşalmalar duyuldu ama görülmedi” yorumunu yaptı. Mitchard, “Bu gerçekten tesadüfi bir keşif; tüm işaretler Mars yıldırımı olduğunu gösteriyor. Ama yeni cihazlarla doğrulanana kadar bazı bilim insanları hâlâ şüpheyle yaklaşacaktır” dedi.

Mars’ta yıldırım daha önce uzun süredir şüphe konusuydu; Jupiter ve Satürn’de ise yıldırım çoktan doğrulanmıştı.

Mini yıldırımların analizi

Chide ve ekibi, Perseverance’ın 28 saatlik kayıtlarını analiz etti ve akustik ve elektriksel sinyallere dayalı olarak “mini yıldırım” olaylarını belgeledi. Hızlı hareket eden toz şeytanlarının ürettiği elektriksel boşalmalar sadece birkaç saniye sürerken, toz fırtınalarından kaynaklananlar 30 dakikaya kadar devam edebiliyor.

Chide, “Bu, Dünya’daki bir gök gürültülü fırtınaya benziyor, ama çıplak gözle zar zor görülüyor ve çok sayıda hafif kıvılcım içeriyor. Mars’ın ince, karbondioksit açısından zengin atmosferi sesin büyük kısmını emiyor, bu nedenle bazı kıvılcımlar neredeyse duyulmaz oluyor” dedi.

Araştırmaya göre, Mars atmosferi Dünya’ya kıyasla, toz ve kum taneciklerinin sürtünmesiyle daha kolay elektrik boşalması ve kıvılcım üretmeye yatkın. Mitchard, Nature dergisinde yayımlanan makalede, “Mars’a ilk ayak basacak kişi bayrağı dikerken yıldırım çarpması olası değil. Ancak küçük ve sık statik boşalmalar hassas ekipmanlar için sorun yaratabilir” ifadelerini kullandı.

Mars’ta sesler duyulmuştu

Perseverance, daha önce de Mars’taki kayaları ve Ingenuity helikopterinin pervanelerini kaydetmişti. 2021’den bu yana Perseverance, eski bir nehir deltası üzerinde kayalar topluyor ve olası mikroskobik yaşam izlerini inceliyor. NASA, bu örnekleri Dünya’ya getirmeyi planlıyor, ancak proje şu anda belirsiz bir tarihe ertelenmiş durumda.