2022’de kurulan Altos Labs, insan ömrünü uzatma ve yaşlanmayı tersine çevirme hedefiyle yola çıktı. Yatırımcılar arasında Amazon’un kurucusu Jeff Bezos’un da yer aldığı start-up, Nobel ödüllü bilim insanlarını bir araya getirerek 3 milyar dolarlık bütçeyle çalışıyor.
Amaç, hücreleri gençleştirerek vücudun hastalıklara ve yaralanmalara karşı genç yaşlardaki gibi direnç kazanmasını sağlamak. Son üç yılda elde edilen bulgular, laboratuvar çalışmaları ve hakemli makalelerde ortaya çıkmaya başladı.
Nobel ödüllü danışmanlar
The Times'ın haberine göre, 2012 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi Dr. Shinya Yamanaka, Altos Labs’e danışmanlık yapıyor. Yamanaka, iki dekad önce olgun cilt hücrelerini embriyo benzeri esnek bir duruma geri döndürebildiğini göstererek bilim dünyasını şaşırttı. Bu “indüklenmiş pluripotent kök hücreler”, birçok farklı dokuya dönüşebiliyordu; kısacası “gençleştirilmiş” oluyordu.
Altos araştırmacısı Juan Carlos Izpisúa Belmonte, bu proteinin fareler üzerinde yaş tersine çevirmeyi sağladığını gösterdi. Ancak süreç dikkatli uygulanmazsa tümör riskini de beraberinde getiriyor.
Hücresel saatleri çözmek
Altos’un Cambridge yakınlarındaki İngiltere araştırma merkezinin başında olan Prof. Wolf Reik’in üzerinde çalıştığı henüz yayımlanmayan makale, hücrelerin yaşlanmasını ve uzmanlaşmasını kontrol eden içsel “transkripsiyonel saat” hakkında yeni bilgiler sunuyor. Bu moleküler zamanlayıcı, hangi genlerin ne zaman ve ne düzeyde aktif olacağını belirleyerek hücrenin kimliğini şekillendiriyor.
Reik, bu keşfin “çok basit ama güzel bir içgörü” olduğunu belirtiyor ve yöntemin yaşlanma ve gençleştirme çalışmalarında uygulanabilir olduğunu ekliyor.
‘Mezenkimal sürüklenmeyi’ durdurmak
Belmonte, insan ömrünün 50 yıl kadar uzayabileceğini öngörüyor. Araştırmalar, yaşlandıkça hücrelerin görevlerini unutup genel tamir işlevine yönelmesi olan “mezenkimal sürüklenmeyi” ortaya koyuyor. Bu durum inflamasyon, doku sertleşmesi ve sağlık sorunlarının artmasıyla ilişkilendiriliyor.
Reik’e göre, bu süreci kontrol edebilmek vücudu birden fazla hastalığa karşı dayanıklı hale getirebilir. Altos Labs’in yaklaşımı, belirli bir hastalığı hedef almak yerine genel bir hastalık tersine çevirme stratejisi benimsemek üzerine kurulu.
Yapay zekayla yaşlanmaya meydan okumak
Altos Labs’in yapay zekâ uzmanı Dr. Thore Graepel, vücuttaki 200’den fazla hücre tipini ve bunların yaş, sağlık gibi faktörlere göre değişen durumlarını bilgisayar modelleriyle haritalıyor. Yaşlanma, hücrelerin esnek tepe noktalarından daha derin ve sabit vadilere yerleşmesi olarak tanımlanıyor.
“Cell annealing” olarak adlandırılan süreç, hücreleri yeniden genç ve esnek hâle getiriyor, ancak görevlerini kaybetmelerine izin vermiyor. Hücrelerin değişim potansiyeli, DNA kimyası ve genetik paketlenme gibi kriterlerle ölçülmeye çalışılıyor.
Altos Labs, bilgisayar simülasyonları ve laboratuvar deneylerini birleştirerek en umut vadeden tedavileri önceliklendiriyor ve keşif sürecini hızlandırmayı hedefliyor.
Kaynak: Gazete Oksijen
