BBC analizi: Fransa, Avrupa'nın nasıl yeni hasta adamı oldu?

Fransa’daki siyasi kaos bu hafta İtalya’da alay konusu oldu. Roma ve Torino gazeteleri, Paris’teki gelişmeleri aktarırken “gioia maligna” (kötücül sevinç) ifadesiyle, özellikle Başbakan François Bayrou’nun düşüşünü ve artan borç krizini manşetlerine taşıdı. İtalyan basını, Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un giderek solan siyasi gücünü de öne çıkardı.

Beş başbakan, çözümsüz meclis

Fransa, son iki yılda beş farklı başbakan değiştirdi. 2024 yazında Macron’un aldığı erken seçim kararı, parlamentoda üçlü bir bölünme yarattı; merkez, sol ve aşırı sağ. Böylece hiçbir blok çoğunluk sağlayamaz hale geldi.

Ardından gelen bütçe krizinde, önce Michel Barnier sonra François Bayrou görevde yalnızca birkaç ay kalabildi. Bayrou, 2026 bütçesinden 44 milyar euro kesinti yaparak borcu dizginlemek istedi ancak sol ve aşırı sağın ortak güvensizlik oyu ile koltuğunu kaybetti.

 Sokaklarda grev ve protesto dalgası

Geçtiğimiz hafta sendikaların çağrısıyla bir günlük genel grev yapıldı. Öğretmenlerin üçte biri iş bırakırken, eczanelerin büyük kısmı ve Paris metrosunun önemli hatları kapandı. “Bloquons Tout” (Her şeyi durduralım) adlı girişimle düzenlenen gösterilerde bazı sol gruplar sokak çatışmalarına yol açtı.

Daha büyük eylemler ise dün yaşandı. Sendikalar ve sol partiler, hükümetin bütçe planlarına karşı ülke çapında kitlesel gösteriler düzenledi.

Dev borç yükü: IMF ihtimali gündemde

Fransa’nın kamu borcu 3 trilyon euroyu aştı; bu, GSYH’nin yaklaşık %114’üne denk geliyor. Yalnızca bu yıl borç faizleri 67 milyar euroya ulaştı. Bu tutar, eğitim ve savunma harcamaları hariç tüm bakanlıklardan daha yüksek.

Tahminlere göre 2030’a kadar bu rakam yıllık 100 milyar euroya yükselecek. Kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, geçtiğimiz hafta Fransa’nın notunu düşürdü. Bu durum, IMF veya Avrupa Merkez Bankası müdahalesi ihtimalini ciddi bir senaryo haline getiriyor.

Macron’un yeni hamlesi: Lecornu

Bayrou’nun düşüşünün ardından Macron, yakın çevresinden 39 yaşındaki Sebastien Lecornu’yu başbakanlığa atadı. Sessiz, sadık ve kendi siyasi geleceğiyle fazla ilgilenmeyen Lecornu, Macron’un “güvenilir adamı” olarak tanımlanıyor.

Ancak önünde zorlu bir görev var, yasalar gereği ekim ortasına kadar bütçe taslağını sunmak, yıl sonuna kadar da parlamentodan geçirmek zorunda. Bunun için merkez bloğun hem muhafazakâr Cumhuriyetçiler (LR) hem de Sosyalistler (PS) ile uzlaşması gerekiyor.

BBC'nin haberine göre sorun şu ki; Sosyalistler zenginlerden ek vergi ve emeklilik yaşının geri çekilmesini isterken, muhafazakârlar bu taleplere kesinlikle karşı çıkıyor. İşverenler birliği MEDEF de ek vergi ihtimaline karşı kitlesel protesto tehdidinde bulundu.

 “Fransa felç olmuş durumda”

Deneyimli yorumcu Nicolas Baverez, “Özgürlüğün tehlikede olduğu bu dönemde Fransa, kaos, çaresizlik ve borçla felç olmuş durumda” diyerek tabloyu özetledi.

Le Monde yazarı Françoise Fressoz ise “Hepimiz kamu harcamalarına bağımlı hale geldik. Bu modelin sonuna gelindi ama kimse bedelini ödemek istemiyor” yorumunu yaptı.

İki ihtimal: Direnç mi, çöküş mü?

Bazı uzmanlar Fransa’nın güçlü altyapısı, kurumları ve ekonomisi sayesinde bu dönemi atlatabileceğini savunuyor. Eski LR Başkanı Jean-François Cope, “Temel ekonomik göstergeler hala sağlam” derken, ekonomist Philippe Aghion da “Yunanistan gibi çöküş söz konusu değil, Bayrou’nun uyarıları ise bir uyanış çağrısıydı” görüşünü dile getirdi.

Ancak birçok uzmana göre uluslararası krizlerle birleşen siyasi bölünme, Fransa’yı “Avrupa’nın hasta adamı” haline getirme riski taşıyor.

Macron’un tükenen kredisi

2017’de umut vaat ederek iktidara gelen Macron, ikinci döneminin bitimine 18 ay kala kendi siyasi mirasını kurtarmak için çabalıyor. Ancak her yeni başbakanın hızla tüketilmesi, sokaklarda büyüyen huzursuzluk ve borç krizinin derinleşmesi, onun elini zayıflatıyor.

Le Figaro yazarı Nicolas Baverez’in sözleri, bu tabloya son noktayı koyuyor:

'Emmanuel Macron, halkın öfkesinin gerçek hedefi. Bu enkazın tüm sorumluluğu ona ait'