Politico, Trump'ın en büyük kabusunu yazdı | Süper güçlerin 'Brezilya savaşı': BYD

Brezilya’nın kuzeyindeki Belem sokaklarında sessizce ilerleyen, tamamen elektrikli ve canlı yeşil “Caipirinha” renkli BYD Dolphin Mini, COP30 iklim zirvesine ev sahipliği yapan ülkenin temiz enerjiye dair yeni özgüveninin sembolü haline geldi.

Çinli üreticinin Brezilya’daki en popüler modeli olan araç; sade kokpiti, döner ekranı ve modern elektrikli aksamıyla dikkat çekerken, yaklaşık 120 bin Brezilya Reali (22.500 dolar) fiyatıyla ülkenin yükselen orta sınıfına doğrudan hitap ediyor.

Gelişmekte olan ülkelerin ‘temiz enerji sıçraması’

Dünyanın tüm hükümetlerini bir araya getiren COP30’un (ABD hariç) Brezilya’da düzenlenmesi, iklim kriziyle mücadele maliyetinin yarattığı karamsarlığın aslında büyük ölçüde Batı’ya özgü bir yaklaşım olduğunu ortaya koyuyor.

Brezilya, Hindistan, Endonezya ve Pakistan gibi ülkeler; yıllardır yapısal ekonomik sorunlarla frenlenen büyümelerini, temiz enerji teknolojilerinin sağladığı yeni yatırımlar, istihdam ve düşük maliyetli tüketici ürünleri sayesinde yeniden hızlandırıyor. Politico'nun haberine göre bu dönüşümün en büyük kazananı ise Çin.

BYD’nin hızlı yayılışı

BYD’nin Kuzey Brezilya’daki pazarlama yöneticisi Jobson Machedo, COP30’un açılışının ertesi günü Belem'de yeni showroom hazırlıklarını denetliyordu. Şirketin iki yıl önce açtığı mevcut alan büyümeye yetmeyince, oto galerileriyle dolu bölgenin ortasına dev bir cam cepheli tesis inşa edildi.

BYD, ilk showroomunu 2022’de Sao Paulo’da açmasından bu yana ülkede 200’den fazla satış noktası kurdu. Kasım ayında ise şirket, eski bir Ford fabrikasının bulunduğu alanda Brezilya’daki ilk üretim hattını faaliyete geçirdi.

Haftaiçi günde 2–3 araç satılan Machedo’nun Belem tesisinde, hafta sonları DJ’li “BYD deneyimi” etkinlikleri sayesinde satışlar çift hanelere ulaşıyor. “Build Your Dreams” sloganıyla pazarlanan marka, yalnızca iki yılda Brezilya’nın en çok satılan otomobilleri arasına girdi.

Küresel güç denkleminde ‘temiz enerji’ ana eksen oluyor

Geçtiğimiz 150 yılın fosil yakıt merkezli enerji sistemi, yenilenebilir teknolojilerin hızlı ilerleyişiyle ciddi bir rakiple karşı karşıya. Fransız filozof Pierre Charbonnier, bu dönüşümün “derin tarihsel ve siyasal anlamlar taşıdığını” belirterek, artık fosil yakıta dayanmayan bir güç ve güvenlik mimarisinin mümkün hale geldiğini savunuyor.

Bu durum, dünyanın en büyük fosil yakıt üreticisi olan ABD açısından stratejik bir tehdit niteliğinde. Üstelik temiz enerji teknolojilerinde açık ara lider konumdaki Çin’in yükselişi, Washington’un endişelerini daha da artırıyor. Trump yönetiminin, diğer ülkeleri yeşil enerji yatırımlarından uzaklaştırmaya yönelik çabaları da bu kaygının yansıması.

Brezilya iki süper güç arasında denge kuruyor

Brezilya açısından tablo çok katmanlı bir durumda. Çin, ülkenin en büyük ticaret ortağı; ABD ise en büyük yatırımcısı. Lula yönetimine yakın bir Brezilyalı yetkili, iki ülke arasındaki gerilimlere rağmen Brezilya’nın taraf seçmek yerine her ikisiyle de “eşit mesafede iş birliği” sürdürmeyi hedeflediğini belirtiyor.

Çin yatırımları, Brezilya’nın uzun yıllardır uyguladığı yerli üretimi teşvik politikasına da uyum sağlıyor. BYD ve Great Wall Motors gibi Çinli otomotiv devleri ülkede yeni fabrikalar açarken, Goldwind gibi rüzgâr türbini üreticileri de tesislerini genişletiyor. Buna karşılık bazı Batılı üreticilerin yüksek maliyetler nedeniyle ülkedeki operasyonlarını kapatması büyük iş kayıplarına yol açmıştı.

Çin’in küresel yatırım dalgası: Yeni ‘Marshall Planı’?

2022’den bu yana Çinli şirketler, yurt dışında en az 227 milyar dolarlık yeşil üretim yatırımı açıkladı. Johns Hopkins Üniversitesi’nden Tim Sahay, bu hacmin ölçek olarak Marshall Planı’yla kıyaslanabileceğini, fakat Çin’in amacının “küresel enerji sistemini yeniden inşa etmek” kadar büyük olduğunu vurguluyor.

Bu yatırımlar yalnızca istihdam yaratmakla kalmıyor; ülkelerin teknik kapasitesini, sanayi çeşitliliğini ve enerji bağımsızlığını da artırıyor. Endonezya ve Macaristan’da batarya tesisleri, Körfez ülkelerinde güneş ve yeşil hidrojen üretimi, Pakistan’da Rusya-Ukrayna savaşının tetiklediği düşük maliyetli güneş paneli furyası bu trendin örnekleri.

ABD’nin baskısı Meksika’da etkili oldu

BYD’nin Brezilya’daki başarısı, komşu Meksika’da yaşananlarla karşılaştırıldığında ABD’nin bölgesel etkisini de ortaya koyuyor. Trump yönetiminin baskılarının ardından Meksika’nın Çin yapımı elektrikli araçlara uyguladığı gümrük vergisini yüzde 50’ye çıkarması, BYD’nin ülkeye açmak istediği fabrikanın durmasına yol açtı.

Avrupa arada sıkışmış durumda

Avrupa Birliği ise temiz enerji konusunda ABD kadar fosil yakıt yanlısı olmasa da, sanayi kaybı korkularıyla hareket ediyor. Çin menşeli elektrikli araçlara getirilen yüksek tarifeler, yerli otomotiv sektörünü korumayı amaçlasa da emisyon azaltımı hedeflerini maliyetli hale getiriyor.

Asia Society’den Li Shuo, “Uygun fiyatlı ve erişilebilir temiz teknolojileri kullanmamak, küresel iklim ilerlemesi için en büyük tehditlerden biri” uyarısında bulunuyor.