Biden'ın ateşkes duyurusu Netanyahu'yu zorda bıraktı

Isabel Kershner / The New York Times

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu aylardır Gazze Şeridi'nde Hamas'a karşı yürütülen savaşı sona erdirmek için bir zaman çizelgesi sunmayı reddediyor ve bu suskunluğu kendisini eleştirenler tarafından siyasi bir taktik olarak görülüyor. Ancak bu hafta sonu Başkan Joe Biden'ın bir ateşkes önerisinin ana hatlarını açıklayan duyurusu Netanyahu'yu zor durumda bıraktı.

Bir muhafazakâr olan Netanyahu uzun zamandır birbiriyle yarışan kişisel, siyasi ve ulusal çıkarlar arasında hokkabazlık yapıyor. Şimdi ise sertlik yanlısı, şahin hükümetinin ayakta kalması ile Gazze'de tutulan rehineleri eve getirirken kendisini ve İsrail'i artan uluslararası izolasyondan uzak yeni bir rotaya oturtmak arasında keskin bir seçimle karşı karşıya gibi görünüyor.

İki farklı Netanyahu var

Netanyahu'yu eleştirenler onu kararsız olarak nitelendiriyor ve görünürde iki Netanyahu olduğunu söylüyorlar: Biri, bazı merkezci rakipleriyle kurduğu küçük savaş kabinesinde pragmatik bir şekilde işleyen ve kamuoyundaki meşruiyetini artıran Netanyahu, diğeri ise Hamas'a herhangi bir taviz verilmesine karşı çıkan ve siyasi hayatta kalmasını sağlayan iktidar koalisyonunun aşırı sağcı üyeleri tarafından fiilen rehin tutulan Netanyahu.

İsrail'in 3 aşamadan oluşan yeni bir ateşkes önerisi sunduğunu belirten Biden, ilk aşamada 6 haftalık ateşkes sürecinde İsrail'in Gazze'deki yerleşim yerlerinden çekilmeyi ve tarafların elindeki rehinelerin bir bölümünün serbest bırakılmasını öngördüğünü söyledi. "Yeni taslak 3 aşamadan oluşuyor ve ilk aşama 6 haftalık; İsrail güçlerinin Gazze'deki yerleşim yerlerinden tam olarak geri çekilmesini içeriyor" diyen Biden, bu süreçte Hamas'ın elindeki öncelikle yaşlıların ve kadınların bulunduğu bir grup rehinenin, buna mukabil İsrail hapishanelerindeki Filistinlilerin bir bölümünün de serbest bırakılmasının beklendiğini kaydetti.

İsrailli yetkililer, şartların İsrail Savaş Kabinesi tarafından yeşil ışık yakılan ancak henüz İsrail kamuoyuna sunulmayan bir ateşkes önerisiyle eşleştiğini doğruladı.

Analistler şimdi Netanyahu ya da halk arasında bilinen adıyla Bibi için kritik zamanın geldiğini söylüyor.

Biden Netanyahu'nun teklifini kendisi sundu

Netanyahu'nun biyografi yazarı Ben Caspit, Pazar günkü Maariv gazetesinde "Biden Netanyahu'yu belirsizlik pozisyonundan çıkardı ve Netanyahu'nun teklifini kendisi sundu" diye yazdı ve şöyle devam etti:

"Sonra da basit bir soru sordu: Bibi Netanyahu'nun önerisini destekliyor mu? Evet ya da hayır. Saçmalık ve boş laf yok"

Aşırı sağcılardan hükümeti düşürme tehdidi

Koalisyondaki iki aşırı sağcı partinin liderleri - İsrail Maliye Bakanı Bezalel Smotrich ve Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir - başbakanın Hamas tamamen yok edilmeden önce Biden tarafından ana hatları çizilen anlaşmaya uyması halinde Netanyahu hükümetini düşürmekle açıkça tehdit ettiler. Netanyahu'nun kendi partisi Likud'un bazı sertlik yanlısı üyeleri de onlara katılacaklarını söylediler.

Aynı zamanda, savaş süresince acil durum hükümetine katılan iki eski askeri şef Benny Gantz ve Gadi Eisenkot, Netanyahu'nun ileriye dönük net bir yol ortaya koyamaması halinde 8 Haziran'a kadar merkezci Ulusal Birlik partisinin desteğini çekme tehdidinde bulundu. Muhalefet partileri de hükümeti devirmek için örgütlenmeye başladı.

Ateşkes önerisinin ayrıntıları

Ateşkes önerisi üç aşamadan oluşuyor. Bu aşamalara göre İsrail hapishanelerindeki yüzlerce Filistinli tutukluya karşılık rehineler serbest bırakılacak; geçici ateşkes, çatışmaların kalıcı olarak durdurulmasına dönüşecek ve üçüncü aşamada Gazze'nin rehabilitasyonu için uluslararası destekli bir çalışma yapılacak.

Kasım ayında daha sınırlı bir anlaşma kapsamında 100'den fazla rehine serbest bırakılmıştı. Hamas ve Gazze'deki diğer silahlı gruplar tarafından halen ölü ve diri 125 rehine tutuluyor.

Rehinelerin serbest bırakılmasını istiyoruz

Netanyahu'nun baş dış politika danışmanı Ophir Falk, İngiliz Sunday Times gazetesine verdiği mülakatta Biden'ın önerisinin üzerinde mutabık kaldıkları bir anlaşma olduğunu söyledi. Birçok detayın hala çözülmesi gerektiğini de sözlerine ekleyen Falk, "Bu iyi bir anlaşma değil ama rehinelerin serbest bırakılmasını çok istiyoruz, hepsinin" dedi.

İsrailliler, Biden'ın konuşmasının ardından Netanyahu'nun ofisinin alışılmadık bir şekilde Şabat günü yaptığı iki açıklamayı yorumlamak zorunda kaldı. Açıklamalar ne öneriyi güçlü bir şekilde onayladı ne de arabuluculara sunulduğunu reddetti. Bunun yerine, Netanyahu'nun seçeneklerini açık bırakmak için tasarlanmış gibi görünen şartlı ve yoruma açık ifadeler kullanıldı.

İlk açıklamada Netanyahu'nun İsrail müzakere ekibine rehinelerin serbest bırakılmasını ve aynı zamanda İsrail'in Hamas'ın askeri ve yönetim kabiliyetlerinin yok edilmesi de dâhil olmak üzere tüm hedeflerine ulaşana kadar savaşı sürdürmesini sağlayacak bir teklif sunması için yetki verdiği belirtildi.

İkincisi ise savaşın sona erdirilmesine yönelik bu koşulları yineledi ve ekledi: "Bu koşullar yerine getirilmeden İsrail'in kalıcı bir ateşkesi kabul edeceği düşüncesi doğru değildir"

Ancak Netanyahu'nun sık sık dile getirdiği Gazze'de Hamas'a karşı tam zafer hedefi, Cuma günü Biden'ın süresiz savaş anlamına gelecek muğlak bir hedef olarak reddettiği bu mesajda yer almadı.

© 2024 The New York Times Company