New York Times yazdı: Çin yapay zekada süper güç olma yolunda

Meaghan Tobin / New York Times

Geçen yıl Temmuz ayında OpenAI, Çin’in gelişmiş yapay zeka sistemlerine erişimini engellediğinde Çinli yazılımcılar omuz silkti. Bunun yerine açık kaynak sistemlere, yani temel teknolojinin kamuya açık olduğu ve başkalarının üzerine inşa edebildiği sistemlere güveneceklerdi.

O dönemde bu, esas olarak Meta tarafından üretilen bir başka popüler Amerikan ürününe yönelmek anlamına geliyordu.

DeepSeek ve Alibaba yapay zeka yarışında öne çıktı

Ancak geçen bir yıl içinde, gelişmiş yapay zeka geliştirme yarışında küresel ölçekte büyük bir değişim yaşandı. DeepSeek ve Alibaba gibi Çinli şirketler, dünyanın en iyi performans gösteren açık kaynak yapay zeka sistemlerinden bazılarını geliştirdi.

Çin, insan beynine rakip olabilecek teknolojiler geliştirme yarışında ABD ile arasındaki farkı hızla kapatıyor. Bu, elbette tesadüf değil. Çin hükümeti, elektrikli araçlar ve güneş enerjisi endüstrilerinde benimsediği stratejiyi kullanarak on yıldır kaynaklarını yapay zeka süper gücü olmaya yönlendiriyor.

Düşünce kuruluşu RAND Corp.’ta araştırmacı olan Kyle Chan “Çin, çiplerden veri merkezlerine, enerjiden mühendisliğe kadar tüm yapay zeka teknoloji zincirine devlet desteği sağlıyor” dedi.

Son 10 yıldır Pekin, Çinli şirketleri daha önce ithalata bağımlı oldukları yüksek teknoloji sektörlerinde üretim kapasitesi geliştirmeye zorluyor. Bu yaklaşım, Çin’i dünyanın üretilen mallarının üçte birini sağlayan ve elektrikli araçlar, bataryalar ve güneş panellerinde lider konuma getiren bir ülke yaptı. Aynı strateji, gelişmiş yapay zeka sistemlerinin temel yapı taşları olan bilgi işlem gücü, yetenekli mühendisler ve veri kaynaklarına da uygulanıyor.

ABD çip kısıtlaması ile Çin'i durdurmaya çalıştı

Çin, bu sanayi politikası yaklaşımını, Washington’un Peki yönetimini engellemeye yönelik çalışmalarına rağmen sürdürdü. Buna Nvidia gibi Amerika’nın önde gelen yapay zeka çip üreticilerinin satışlarını kısıtlamak da dâhil.

Pazartesi günü Nvidia, ABD hükümetinin, Çin’e özel geliştirilen H20 adlı bir çipin lisansla satışına onay verdiğini açıkladı. Ancak Pekin’in desteğiyle Huawei gibi Çinli şirketler, Nvidia teknolojisine alternatifler geliştirmek için yarışıyor.

ABD nadir toprak elementlerine erişmek için Nvidia'nın H20 çipinin Çin'e satışına yeşil ışık yaktı

Pekin’in yapay zekaya yaklaşımı, Çinli teknoloji şirketlerinin Washington’un kısıtlamalarına rağmen ilerleme kaydetmesine yardımcı olmayı amaçlıyor.

ABD’de Google ve Meta gibi şirketler veri merkezlerine milyar dolarlar harcıyor. Ancak Çin’de veri merkezleri, yüksek kapasiteli sunucular ve yarı iletkenler gibi yapay zeka altyapısı ve donanımının finansmanında büyük rolü hükümet oynuyor.

Ülkenin mühendislik yeteneğini odaklamak için Çin hükümeti, en ileri yapay zeka araştırmalarının büyük kısmının Alibaba ve ByteDance gibi büyük teknoloji şirketleriyle iş birliği içinde yürütüldüğü bir laboratuvar ağına da finansman sağladı.

Pekin ayrıca bankalara ve yerel yönetimlere yüzlerce girişimi desteklemek için kredi vermeleri talimatını verdi. 2014’ten bu yana hükümet, yarı iletken endüstrisini büyütmek için yaklaşık 100 milyar dolar harcadı ve Nisan ayında genç yapay zeka girişimleri için 8,5 milyar dolar ayıracağını açıkladı.

Amerikan yapay zeka sistemleri, Reddit ve Wikipedia gibi Çin’in sansürlü internetinde erişilemeyen siteler dâhil her türden web sitesindeki bilgiler kullanılarak inşa edildi. Ancak Çinli şirketler, halk tarafından kullanılacak yapay zeka ürünlerinin Pekin’in şartlarına uygun olmasını sağlamak zorunda. Bu nedenle hükümet, şirketlerin yapay zeka sistemlerini eğitmek için kullanabileceği onaylı bilgi kaynakları oluşturdu.

Çinli teknoloji şirketlerinin ayrıca, insanların interneti nasıl kullandığına dair büyük miktarda veriye sahip olması da önemli bir avantaj sağladı. Bu durum, TikTok’un ana şirketi ByteDance gibi şirketlerin ülkenin en popüler yapay zeka sistemlerinden bazılarını geliştirmesine yardımcı oldu.

Yoğun rekabet fiyatları aşacağı çekiyor

Yine de Pekin’in sanayi politikası yaklaşımı verimsiz de olabiliyor. Piyasada bir pay kapmak için mücadele eden çok sayıda yapay zeka girişimi, mühendisleri cezbetmek adına modellerini düşük fiyatlarla sunmak zorunda kalıyor.

Bu yukarıdan aşağıya yaklaşım, teknolojiler değiştikçe kaynakları hızlıca yeniden yönlendirmeyi de zorlaştırıyor. Çinli şirketler yıllarca yüz tanıma gibi yapay zeka teknolojilerine odaklandı, ancak ChatGPT’nin arkasındaki üretken yapay zekadaki ilerlemelere hazırlıksız yakalandı.

“Kaynakların nereye yatırılacağına ve nasıl tahsis edileceğine karar vermek zor olabiliyor” diyen RAND araştırmacısı Chan şöyle devam etti: “Yapay zeka, teknoloji açısından çelik veya gemi yapımı gibi istikrarlı sektörlere benzemiyor”

Hükümet finansmanının büyük kısmı, Huawei ve Qualcomm gibi şirketlerin tasarladığı çipleri üreten Çin’in önde gelen çip üreticisi Semiconductor Manufacturing International Corp.’a (SMIC) gitti. SMIC, Huawei için Nvidia’nın çiplerine rakip olacak yapay zeka çipleri üretmek için yarışıyor.

Huawei’nin çipleri bazı görevler için yeterli olsa da Nvidia çiplerinin yaptığı her şeyi yapamıyor. Şirketler de bu çiplere geçmekte isteksiz çünkü SMIC’in bunları büyük miktarlarda üretmesi zor.

Chan, “Fikir şu: Eğer dış dünyayla bağlantı tamamen koparsa bile, performans açısından geri kalsa da Çin’in yapay zeka endüstrisi tamamen durmadan bir şekilde ilerleyebilsin” dedi.

© 2025 The New York Times Company