NYT analizi: İsrail ordusu ve hükümet arasındaki kriz su yüzüne çıktı

Aaron Boxerman / New York Times

Gazze Şeridi'ndeki savaş konusunda İsrail'in askeri komutanları ile sivil hükümet arasında giderek büyüyen görüş ayrılıkları bu hafta su yüzüne çıktı. Bu durum İsrail'in savaşın bir sonraki aşamasını nasıl yürüteceği konusunda soru işaretleri yarattı. Başbakan Binyamin Netanyahu ve müttefiklerinin zaman zaman Hamas'ın 7 Ekim'deki sürpriz saldırısını önleyemediği için İsrail güvenlik güçlerini suçlar gibi görünmesi nedeniyle çatlak aylardır sessizce büyüyor. Son zamanlarda ise ordu, Netanyahu hükümetinin İsrail kuvvetlerinin zayıfladığı bir dönemde ultra-Ortodoks Yahudilerin askerlikten muaf tutulmasını sürdürmek için verdiği mücadeleden dolayı hayal kırıklığına uğradı.

En keskin ve kamuya açık kırılma ise çarşamba günü silahlı kuvvetlerin baş sözcüsü Tuğamiral Daniel Hagari'nin, hükümetin savaş sonrası Gazze için bir vizyon ortaya koyamamasının Hamas'a karşı elde edilen kazanımları heba edebileceğine dair askeri liderler arasındaki korkuları yansıtan alışılmadık derecede açık sözlü yorumlarıyla geldi. İsrail'in Kanal 13 televizyonuna verdiği mülakatta Hagari, "Gazze'ye başka bir şey getirmezsek günün sonunda Hamas'ı yakalayacağız. Kim bu başkası, nedir bu şey? Buna siyasi liderlik karar verecek. Ancak Hamas'ı gerçekten zayıflattığımız bir duruma ulaşmak için izlenecek yol budur” dedi.

Halkın gözünü boyamak

Hagari ayrıca Netanyahu'nun sık sık tekrarladığı Filistinli silahlı gruba karşı "mutlak zafer" çağrısını da eleştirdi. "Hamas'ı yok etmenin, Hamas'ı ortadan kaldırmanın mümkün olduğu fikri halkın gözünü boyamaktır" dedi. Bunun üzerine Netanyahu'nun ofisinden hızlı bir yanıt geldi ve İsrail Kabinesi'nin savaşın hedeflerinden biri olarak "Hamas'ın askeri ve yönetim kabiliyetlerinin yok edilmesini" belirlediği ve İsrail ordusunun "elbette buna bağlı olduğu" belirtildi.

Netanyahu birçok cephede zor durumda

Siyasi çatışmalara yabancı olmayan Netanyahu, kendi partisinin üyeleri, iktidar koalisyonundaki diğer partilerin liderleri ve Biden yönetimiyle kamuoyu önünde kavga ederek birçok cephede zor durumda. Ancak askeri liderlerle kamuoyu önünde yaşadığı anlaşmazlık, savaş zamanında birlik için yapılan baskıların ortasında özellikle dikkat çekici. Emekli İsrailli general Gadi Shamni “Muazzam bir güven eksikliği var. Ordu artık siyasi liderliğe inanmıyor, siyasi liderliğin bir kısmı da artık orduya inanmıyor. Ordu genel bir strateji eksikliği, ABD ile giderek büyüyen bir anlaşmazlık ve komutanlarına karşı kışkırtma görüyor” dedi.

Shamni, Hagari'nin sözlerinin Netanyahu'ya bir pozisyon alması için baskı yapmayı amaçladığını söyleyerek “Karar vermek zorundasınız, bize ne istediğinizi söyleyin. Filistin Yönetimi'ni istemiyorsunuz, tamam. Bunun yerine ne istediğinizi söyleyin. Askeri bir yönetim mi? O kadarını bile söylemiyorlar. Hükümetin bir bütün olarak duruşu yok” dedi.

Aşırı sağ savaşa devam etmek istiyor

Netanyahu kabinesinin aşırı sağcı üyeleri Hamas'a karşı topyekûn savaşın devam etmesi konusunda ısrarcı ve başbakan da bu işin peşini bırakmaya hazır olduğuna dair kamuoyuna hiçbir işaret vermedi. Ordu bu hafta Gazze'nin güneyinde daha fazla yardım dağıtımına izin vermek için kilit bir yol koridorunda gündüz savaşa ara verdiğinde, Netanyahu ilk başta değişikliğin kendi bilgisi dışında yapıldığını belirtti ancak bunu iptal etmek için de herhangi bir adım atmadı.

Çatışmalarda gevşeme

İsrail ordusu çarşamba günü yaptığı açıklamada Gazze yakınlarındaki İsrailli topluluklar üzerindeki bazı savaş kısıtlamalarını gevşettiğini ve Refah'ta Hamas güçlerini yenmeye çok yakın olduğunu söyledi ki her ikisi de İsrailli komutanların çatışmalarda bir miktar gevşeme gördüklerine işaret ediyor.

İsrail'in yaklaşık 1.200 kişinin öldüğünü ve 250 kişinin rehin alındığını söylediği 7 Ekim saldırısından bu yana, İsrailli yetkililerin Hamas'ın operasyon planlarından haberdar olduğu ancak bunları ciddiye almadığına dair çok sayıda kanıt ortaya çıktı. Netanyahu ayrıca Hamas'la para, İsrailli çalışma izinleri ve altyapı projeleri yoluyla Gazze'de "sessizliği satın almayı" amaçlayan anlaşmaları teşvik etti ki bu strateji Hamas'ın saldırısını önlemede başarısız oldu.

Hamas’a alternatif

İsrail Genelkurmay Başkanı Herzi Halevi başarısızlığın sorumluluğunun bir kısmını kabul ettiğini söylerken Netanyahu henüz bunu kesin bir dille ifade etmedi. Başbakan ve müttefikleri suçu üstlenmenin savaş sonrasına kalması gerektiğini söylerken zaman zaman İsrail güvenlik kurumlarını da suçladılar. İsrail ordusu da savaş için daha fazla askere ihtiyaç olduğunu gerekçe göstererek daha fazla ultra-Ortodoks askerin askere alınmasını destekledi. Ancak ultra-Ortodoks koalisyon ortaklarının baskısı altında Netanyahu, cemaatin uzun süredir devam eden askerlik hizmetinden muafiyetinin değişmeden kalmasını sağlamak için harekete geçti. Ancak göre İsrail ordusunun en önemli kaygısı, 2007'den bu yana Gazze'yi yöneten Hamas'a karşı zor kazanılan taktiksel kazanımların boşa gitmemesini sağlamak. Hagari bunun için Gazze'de Hamas'a bir alternatif bulunması gerektiğini söyledi.

Karar vermekten kaçınıyor

Netanyahu şimdilik çatışmalar durduktan sonra bölgenin nasıl yönetileceği konusunda bir karar vermekten kaçınıyor. ABD ve diğer müttefikleri, işgal altındaki Batı Şeria'nın bazı bölümlerini yöneten Filistin Yönetimi'nin Gazze'de nihai olarak yönetimi ele alması gerektiğini söylerken, Netanyahu'nun siyasi olarak hayatta kalmasının bağlı olduğu aşırı sağcı koalisyon ortakları Gazze'de kalıcı İsrail yönetimini destekliyor. Sonuç olarak, birbiriyle yarışan baskılar arasında kalan Netanyahu çoğunlukla “hayır” dedi. Hem Filistin Yönetimi'ni hem de Gazze'de yeni İsrail yerleşimlerini dışladı ve Hamas yok edilene kadar saldırıyı sürdürme sözü verdi. Gazze'de yaşayan 2,2 milyon kişinin sorumluluğunu kimin üstleneceği konusunda ise çok az şey söyledi.

"Bunun bedelini ödeyeceğiz"

İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant geçen ay yaptığı açıklamada Netanyahu'nun net bir seçim yapamamasının İsrail'i amansız bir şekilde iki cazip olmayan sonuca doğru götürdüğünü söyledi: Gazze'de bir İsrail askeri rejimi ya da Hamas'ın eninde sonunda iktidara dönmesi. Gallant televizyonda yayınlanan bir konuşmasında, "Bunun bedelini kanla, çok sayıda kurbanla, hiçbir amaç uğruna ve ağır bir ekonomik bedel olarak ödeyeceğiz" dedi.

© 2024 The New York Times Company