NYT analizi: Rus Güvenlik Servisi tehditleri gözden kaçırıyor

Michael Schwirtz / New York Times

Ukrayna'nın Rusya'nın Kursk bölgesine cüretkar bir saldırı başlattığı gün, sınırı korumaktan en çok sorumlu Rus kurumu olan Federal Güvenlik Servisi (FSB) operasyonun ciddiyetini küçümsedi. Bunu “silahlı bir provokasyon” olarak nitelendiren teşkilat, güçlerinin Ukraynalıları geri püskürtmek için çalıştığını söyledi. Bu neredeyse bir ay önceydi. Yetkililere, analistlere ve uydu görüntülerine göre o günden bu yana Ukrayna güçleri Rusya topraklarının küçük ama önemli bir bölümünü işgal etti ve yüzlerce Rus askerini öldürdü ya da esir aldı. 

Devlet Başkanı Vladimir Putin, Kursk'taki başarısızlıkların değerlendirmesinin ancak Rusya'nın sınır bölgesindeki durum istikrara kavuştuktan sonra yapılacağını söyledi, ancak istihbarat uzmanları sorumluluğun büyük bir bölümünün Federal Güvenlik Servisi'ne ait olduğunu söylüyor. FSB olarak bilinen teşkilat, ajan ağlarına ve geniş bütçesine rağmen Ukrayna'nın saldırısını öngöremedi ve şimdi Rus ordusuyla birlikte büyük bir Ukrayna savaş gücünü yerinden etmek için mücadele ediyor.

Blog yazarları uyardı

Bir şeyler olacağına dair açık işaretler vardı. Saldırıdan günler önce Rus blog yazarları, Ukrayna tarafındaki yerel sakinlere atıfta bulunarak, Ukrayna zırhlılarının büyük bir yığınak yaptığını bildirdi. Ancak ters giden bir şeyler olduğunu fark eden FSB yeterince hazırlık yapamadı. Ukrayna birlikleri 6 Ağustos'ta sınırı geçip Rus topraklarına onlarca kilometre girdiklerinde neredeyse hiç direnişle karşılaşmadılar. Kariyerini Rusya'nın güvenlik servislerini araştırarak geçirmiş bir yazar olan Andrei Soldatov, “Bir şeyler görmesi gereken ve başarısız olan pek çok birimden bahsediyoruz” dedi.

Kurum engelleniyor 

FSB, Rusya içinden ve eski Sovyet cumhuriyetlerinden gelen tehditlere karşı savunmayı da içeren geniş bir ulusal güvenlik yetkisine sahip, Amerikan FBI'ının kaslı ve otoriter bir versiyonu. Ancak kurum iç çekişmeler, diğer güvenlik kurumlarıyla rekabetler ve Putin'e kötü haber verme konusundaki isteksizlik nedeniyle engelleniyor. Özellikle 2022'de Ukrayna'nın geniş çaplı işgalinden bu yana FSB, içerideki muhalefete yönelik geniş çaplı baskılar nedeniyle de dikkati dağılmış durumda. 

Art arda istihbarat başarısızlığı

Batılı yetkililer ve uzmanlar, savaşın başlamasından bu yana teşkilatın bir dizi zarar verici istihbarat başarısızlığı yaşadığını söylüyor. Kursk sadece en sonuncusuydu. Mart ayında teşkilat ABD'den gelen özel uyarıları göz ardı etti ve Moskova'daki bir konser salonunda 140'tan fazla kişinin ölümüne neden olan terörist saldırıyı önleyemedi. On ay önce, Wagner paralı asker grubunun lideri Yevgeny Prigozhin Rusya'nın askeri liderliğini devirmeyi amaçlayan bir isyan başlattığında teşkilat hazırlıksız yakalanmıştı. Şubat 2022'de Ukrayna'yı işgal eden Rus ordusuna, askerlerinin çiçeklerle karşılanacağı bilgisini veren de FSB'ydi. Ancak her iki örnekte de Putin'in gözle görülür çok az tepkisi oldu ve Kursk'taki fiyaskodan sonra da olacağına dair bir işaret yok. Ukraynalı birliklerin sınırı geçmesinden bir hafta sonra, ajansın uzun süredir direktörlüğünü yapan Alexander Bortnikov, her şeyin kontrol altında olduğuna dair güvence verirken bile, sınır bölgesindeki yerel belediyeleri saldırıdan sorumlu tutar gibi göründüğü bir kamuoyu önüne çıktı. Bortnikov “Şu anda vatandaşlarımızı korumak için gerekli tüm tedbirler alınıyor” dedi.

Putin’in gücünün en önemli ayağı

Putin saldırıyı küçümsemeye çalıştı. Rusya'nın Vladivostok kentinde düzenlenen uluslararası bir konferansta konuşan Putin, Ukrayna'nın Kursk saldırısına “oldukça büyük ve iyi eğitimli birlikler” konuşlandırarak hata yaptığını ve Moskova'nın “birinci öncelikli hedefinin” ordusunun Ukrayna'nın doğusundaki saldırısı olduğunu söyledi.

Ancak Ukrayna'nın devam eden varlığı, gücü büyük ölçüde güç ve istikrar projeksiyonuna dayanan Putin'e utanç verici bir darbe indirdi. Sovyet dönemi KGB'sinin ülke içindeki birincil halefi olan FSB, Rus halkı içindeki muhalefeti bastırmak ve ordu da dahil olmak üzere diğer devlet kurumlarını hizada tutmaktan sorumlu olan Putin'in gücünün belki de en önemli ayağı. Soldatov, başarısızlıklara rağmen Putin'in FSB olmadan yapamayacağını söyledi. Soldatov, “Bu Stalin'den öğrendiği bir ders. Savaş sırasında teşkilatlarınızı cezalandıramazsınız çünkü bu sizin için daha tehlikeli olabilir” dedi.

Koordinasyon eksiliği

FSB'nin yanı sıra askeri istihbarat servisi, ulusal muhafızlar ve ordu gibi diğer kurumlar da Ukrayna'nın yığınağını tespit edebilecek istihbarat toplama kaynaklarına sahip. Uzmanlar sorunun bir kısmının da askeri ve istihbarat operasyonları arasındaki koordinasyon eksikliği olduğunu ve bunun da Rusya'nın herhangi bir müdahalesini engellemiş olabileceğini söylüyor. Bu, işgalin ilk günlerinden beri Rus savaş çabalarını zora sokan ama Putin'in ele almakta isteksiz göründüğü bir sorun. Eski bir CIA gizli görevlisi olan Douglas London, bunun kısmen tasarım gereği olduğunu söylüyor. London, Putin'in Ukraynalılara olduğu kadar kendi askeri ve istihbarat servislerine karşı da temkinli davrandığını ve tek bir birimin çok güçlü olmaması için aralarında bir rekabet sistemi yarattığını söylüyor. London, FSB'nin işinin bir kısmının işbirliği yapmak yerine diğer devlet kurumlarını, özellikle de eski bir KGB subayı olan Putin'in güvenmemek üzere eğitildiği orduyu gözetlemek olduğunu söyleyerek “Eğer kurumlar işbirliği yapıyorsa, ona karşı da işbirliği yapabilirler” dedi.

Saldırıdan bir ay sonra FSB, Ukraynalıların sınırı nasıl başarıyla geçebildiklerine ışık tutabilecek hiçbir bilgi yayınlamadı ve Rus güçlerinin onları ne zaman geri püskürtebilecekleri konusunda hiçbir fikir vermedi. FSB'nin basın servisi tarafından sağlanan tek bilgi, Rus gümrük prosedürlerini takip etmeden ve pasaport kontrolü yaptırmadan Rus topraklarına giren birlikleri takip eden Batılı ve Ukraynalı gazetecilere karşı açılan ceza davaları hakkında oldu.

© 2024 The New York Times Company