NYT yazdı: Slovak lidere suikast girişimi Avrupa’yı tedirgin etti

Cassandra Vinograd, Andrew Higgins, Richard Pérez-Peña / New York Times

Avrupa Birliği'ndeki diğer liderlere meydan okumasıyla tanınan Slovakya Başbakanı Robert Fico'ya yakın mesafeden ateş eden bir saldırgan, son yıllarda bir Avrupalı lidere yönelik en ciddi saldırıyı gerçekleştirmiş oldu. Fico, Slovakya'nın orta kesimlerinde yer alan Handlova kasabasındaki Kültür Evi'nden çıktıktan sonra Banikov Meydanı'nda küçük bir kalabalığı selamlarken vuruldu. Yakındaki bir hastaneye kaldırılan Fico daha sonra acil ameliyat için hava yoluyla başka bir hastaneye nakledildi.

Saatler sonra Başbakan Yardımcısı Tomas Taraba BBC'ye yaptığı açıklamada Fico'nun durumunun artık hayati tehlike arz etmediğini ve başbakanın hayatta kalmasını beklediğini söyledi. Slovak haber kaynakları tarafından 71 yaşında bir şair olarak tanımlanan saldırgan, güvenlik görevlileri tarafından hemen yere yatırıldı.

İçişleri Bakanı Matus Sutaj Estok düzenlediği basın toplantısında Fico'nun beş kez vurulduğunu ve ilk kanıtların "açıkça siyasi bir motivasyona işaret ettiğini" söyledi. Saldırganın ismini vermesi istendiğinde ise "Bugün değil" dedi.

Siyasi tartışmaların şiddete dönüşmesi korkusu

Suikast girişimi, Avrupa'da giderek kutuplaşan ve zehirli bir hal alan siyasi tartışmaların şiddete dönüşmesi yönündeki korkuları artırdı. Fico otuz yıllık siyasi kariyerine solcu olarak başladı ancak yıllar içinde sağa kaydı. Geçen yıl yapılan seçimlerde yeniden iktidara gelmeden önce 2006'dan 2010'a ve 2012'den 2018'e kadar başbakan olarak görev yaptı. 2018'de sokak protestolarıyla devrildikten sonra sosyal muhafazakarlık, milliyetçilik ve cömert refah programları vaat eden bir platformda yeniden seçildi.

Ukrayna’ya desteğe karşıydı

Ukrayna'ya askeri destek verilmesine karşı çıkması, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile dostane ilişkileri ve diğer tutumları onu Avrupa ana akımının dışına itti. Müttefiki Macaristan Başbakanı Viktor Orban gibi Fico da sık sık Avrupa Birliği'ni eleştiriyor. Orban ve Hollandalı aşırı sağcı lider Geert Wilders gibi Fico da kendisini sıradan insanın hırçın bir savaşçısı, liberal elitlerin açık sözlü bir düşmanı ve Avrupa dışından, özellikle de Müslümanlardan gelen göçe karşı bir siper olarak sunmaktan zevk alıyor.

2018'de protestolarla devrildi

Fico karşıtları onu haber medyasının bağımsızlığını baltalamakla suçladılar, sivil toplum kuruluşlarının yabancı fonlarla finansmanını kısıtlama çabalarına karşı çıktılar ve onu demokrasiye karşı bir tehdit olarak nitelendirdiler. Fico'yu ayrıca Slovakya'yı Sovyet bloğunun baskıcı günlerine geri götürmeye çalışmakla suçluyorlar. Fico'nun siyasi kariyeri 2018'de devrilmesinin ardından sona ermiş gibi görünse de geçen yıl LGBTQ karşıtı pozisyonları destekleyerek, Avrupa Birliği'ne ulusal egemenliğe bir tehdit olarak saldırarak ve Ukrayna'ya silah tedarikinin devam etmesine karşı çıkarak yeni bir destek buldu.

Merkez sol ve merkez sağa verilen destek azaldı

Slovakya, Fico’nun başbakanlığı döneminde Ukrayna'ya silah göndermeyi durduran ilk ülke oldu, ancak askeri olmayan yardımlar devam etti. Geçen yıl iktidara dönüşü Avrupa'nın büyük bölümünde daha geniş bir eğilimi yansıttı: seçimlerden sonra sakince yer değiştiren ve çoğu konuda anlaşan merkez sol ve merkez sağ partilere verilen desteğin azalması.

5 el ateş edildi

Görüntülerde 59 yaşındaki Fico'nun bel hizasındaki metal bariyerlerin arkasındaki küçük bir gruba yaklaştığı sırada yaşlı bir adamın öne çıkarak birkaç metre öteden tabancayla ateş ettiği görülüyor. Yerel medya Slovakya Radyo ve Televizyonu tarafından yayınlanan ve The New York Times tarafından da doğrulanan videoda beş el silah sesi duyuluyor. İlk mermiyle birlikte Fico yere eğiliyor ve diğer mermiler gelirken sırt üstü bir bankın üzerine düşüyor. Güvenlik görevlileri daha sonra Fico'yu birkaç metre ötedeki siyah bir Audi'ye bindirerek aracın arka kapısına kadar taşıyolar.

2003’ten beri en ciddi saldırı girişimi

Başbakanın resmi Facebook sayfasında yer alan bir paylaşımda Fico'nun "hayati tehlikesi" olduğu belirtildi. Paylaşımda "Önümüzdeki birkaç saate belli olacak”denildi. Hükümet yetkilileri Fico'nun vücudunun hangi kısmından vurulduğunu söylemedi. Sırbistan Başbakanı Zoran Djindjic'in 2003 yılında suikasta uğramasından bu yana bir Avrupa hükümet başkanının hayatına yönelik en ciddi girişim olan saldırı hakkında polisten bir açıklama gelmedi. Saldırı, "korkunç bir şiddet eylemi" olarak nitelendiren Başkan Joe Biden ve Fico'yu "cesur ve güçlü fikirli bir adam" olarak öven Putin de dahil olmak üzere dünya liderlerinden kınama geldi.

"Demokrasiye yapılmış bir saldırı"

Slovakya Cumhurbaşkanı Zuzana Caputova yaptığı açıklamada "Başbakanın vurulması her şeyden önce bir insana yapılmış bir saldırıdır ama aynı zamanda demokrasiye de yapılmış bir saldırıdır" dedi. Fico'nun parlamentodaki bazı müttefikleri, silahlı saldırı için gerekli ortamı liberal muhaliflerinin yarattığını öne sürdü. Muhalefet partisi İlerici Slovakya'nın başkanı Michal Simecka, saldırının "dehşetini" paylaştığını söyledi ancak saldırgan hakkında "yanlış bilgi" yayılmaması konusunda uyarıda bulundu. Sosyal medya platformu X üzerinden yaptığı paylaşımda saldırganın kendi hareketinin bir üyesi olmadığını ya da partisiyle herhangi bir şekilde bağlantısı bulunmadığını vurguladı.

Gazetecinin öldürülmesi sonrası istifa etti

Fico, hükümetin yolsuzluklarını ortaya çıkaran bir gazetecinin ve nişanlısının öldürülmesi üzerine haftalarca süren kitlesel gösterilerin ardından 2018 yılında başbakanlık görevinden istifa etmişti. Protestocular hükümetin cinayeti çözmekle ilgilenmediğini söyledi. Daha sonra birkaç kişi ölümlere karışmaktan suçlu bulundu, ancak cinayetleri düzenlemekle suçlanan bir işletme sahibi beraat etti.

© 2024 The New York Times Company