NYT'den Suriye analizi: Uyanılan yeni hükümet ve 'temkinli iyimserlik'

Carlotta Gall / New York Times

Yeni kabine, cumartesi gecesi geç saatlerde Suriye’nin geçici Cumhurbaşkanı Ahmed Şara tarafından duyuruldu. Hükümet, “çeşitlilik” çağrılarını karşılama amacı taşısa da yine de en güçlü bakanlıklar, Şara’ya en yakın isimlerden oluştu. Aralık ayında Devlet Başkanı Beşar Esad’ı deviren isyancılar, o zamandan bu yana Suriye’nin fiili yönetiminde yer almakta. Yine o zamandan bu yana da Ahmed Şara, ülkenin geçici Cumhurbaşkanlığı görevini yürütüyor.

Şara, beklenen kabinesini cumartesi gecesi açıkladı ve 23 bakanın yemin ettiği bir tören düzenlendi. Söz konusu tören, Ramazan Bayramı’nın ilk günü olan Pazar sabahına değin sürdü. Suriyeliler, Pazar gününe aralık ayında iktidarı ele geçiren isyancı grubun devam eden egemenliğine bir miktar kabullenmişlikle başladılar. Aynı zamanda Suriyeliler, bağımsız seslerin ve daha geniş temsiliyetin hükümete dahil edilmesini memnuniyetle karşıladılar.

Kabinede kimler var?

El-Şara'nın atadığı bakanlar arasında, bir zamanlar isyancıların elindeki İdlib şehrinde liderlik yaptığı eyalet yönetimiyle bağlantılı yedi bakan bulunuyor. Ancak Şara ayrıca dokuz bağımsız bakan da atadı, bunlar arasında teknokratlar ve eski aktivistler yer alıyor. Bu isimler arasında ayrıca Suriye İç Savaşı başlamadan önceki yıllarda Esad rejiminde görev yapmış beş bakan da bulunuyor.

Asıl azınlık gruplarından, Kürtler, Dürziler, Hristiyanlar ve Alavitler (Esad’ın mezhebi) temsilcileri de bakanlıklara atandı. Bu grupta, Sosyal İşler Bakanlığı'na atanan tek kadın ise Hind Kabavat. Kabavat da Hristiyan.

'Temkinli iyimserlik'

Londra merkezli bağımsız danışmanlık grubu Independent Diplomat’ın politika direktörü Abdy Yeganeh yemin töreni öncesi yaptığı açıklamada, “Şüphesiz hâlâ dışlanmış hisseden bazı kesimler olacaktır" dedi. Yeganeh, "Ancak genel olarak, Suriye'deki geçiş süreciyle ilgili, yeni hükümetin açıklanmasıyla birlikte temkinli bir iyimserlik havası var” diye de ekledi.

El-Şara, batı ülkeleri ve Suriye sivil toplumunun, kapsayıcı bir hükümet kurması yönündeki baskısı altındaydı. Bu çağrılar, bu ayın başlarında Suriye’nin kıyı bölgesindeki Alavit toplulukları arasında mezhepçi şiddet olayları patlak verdiğinde daha da aciliyet kazanmıştı.

Washington’daki Orta Doğu Enstitüsü’nden kıdemli araştırmacı Ibrahim al-Assil kabine duyurusu öncesinde yaptığı açıklamada, “Çevreyi genişletmek gerekiyor" diye konuşmuştu. Assil, " Suriye toplumunu yansıtması için, çünkü onlara ihtiyacınız var. Bunu tek başlarına yürütemezler” diye de eklemişti.

Esad döneminde görev yapan isimler de kabinede

Birçok Suriyeli, hükümetin yapısını ve bakanların biyografilerini inceliyordu. Yeni bakanlardan bazıları Batılı üniversitelerden mezun olmuş ya da Esad rejimi altında görev yapmış kişiler. Eski Esad yetkililerinden olan Yarub Bedir, yeni ulaşım bakanı, Paris’te ulaştırma bilimleri alanında doktora yapmış bir inşaat mühendisi. Ekonomi Bakanı olarak atanan Nidal Şaar ise uluslararası bir bankacı ve ekonomist.

Atanan en az iki bakan, Esad hükümeti sırasında siyasi tutuklu olarak hapis yatmıştı. Bunlar arasında yeni Adalet Bakanı Mahzar el Veys de bulunmaktadır. Veys, hukuk devletini kurma ve Esad’ın baskılarına uğramış mağdurlar için geçiş adaletini sağlama sözü verdi.

Yine de Şara, devletin gücünün çoğunu elinde tutmayı başardı. Savunma ve dışişleri bakanlıklarını yakın müttefiklerine bıraktı ve eski istihbarat şefi 38 yaşındaki Enes Hattab’ı, İçişleri Bakanı olarak atadı.

Cumartesi gecesi yaptığı bir konuşmada Şara, ana hedefinin ülkeyi birleştirmek olduğunu söyledi: "Halk ve hükümet olarak birlikte güçlü bir ülke inşa edeceğiz, zorluklarla başa çıkıp hak ettiğimiz bir Suriye yaratacağız.”

Şara'nın denge arayışları

Şara’nın atamaları, başarmaya çalıştığı dengeyi yansıtıyor. Hem Esad rejiminin kalıntılarından hem de IŞİD’den gelen isyanlarla mücadele ediyor ki bunlar ülke içindeki mezhepçi ve etnik bölünmeleri daha da derinleştirme tehdidi taşıyor.

Şara ayrıca, komşu ülkelerle bölgesel gerilimleri önlemeye ve Batı ülkelerini, Esad rejimi sırasında uygulanan yaptırımları hafifletmeye ikna etmeye çalışıyor. Bazı müttefikleri ve güvendiği bazı gruplar ABD ve diğerleri tarafından terörist olarak tanımlandığı için, büyük bir denetlemeyle de karşı karşıya.

“Trump yönetimi ve diğer Batılı hükümetler, yaptırımların kaldırılmasının, Şara’nın terörizme karşı mücadele etme taahhüdüne ve müttefik olduğu milislerdeki yabancı savaşçılara karşı somut eylemine bağlı olduğunu belirtti” diyor Yeganeh.

Şara ayrıca, ülkeyi istikrarsızlaştırabilecek bölgesel oyunculardan gelen karmaşık jeopolitik baskılarla da denge kurmakta. İsrail ve Türkiye, Suriye’deki etki alanı için mücadele etmiş ve her ikisi de son haftalarda ülke içindeki varlıklarını pekiştirmek için askeri müdahalelerde bulundu. Rusya, Suriye’nin kıyısındaki bir hava üssünde asker bulundururken, ABD de Suriye’nin kuzeydoğusunda 2 bin asker bulundurmaktadır.

 © 2025 The New York Times Company