Oksijen’in manşet fotoğrafındaki ailenin öyküsü

Andrew E. Kramer / The New York Times

Lise yıllarında tanışmışlardı. Birkaç yıl sonra, bir gece kulübünde dans pistinde birbirlerine rastladılar. 2001'de evlendiler; Kiev dışında Iprin’de bir apartman dairesinde iki çocukları ve Benz ve Cake ismindeki köpekleri ile birlikte yaşıyorlardı. 

Serhiy Perebynis bilgisayar programcısı, eşi Tatyana muhasebeciydi. Chevrolet minivan tipi bir araçları ve arkadaşlarıyla ortak kullandıkları bir kır evleri de vardı. Tatyana aynı zamanda iyi bir bahçıvan ve hevesli bir kayakçıydı. Gürcistan’daki kayak tatilinden yeni dönmüştü.

Ardından, geçen ayın sonlarında Rusya Ukrayna'yı işgal hareketi başlattı. Çatışmalar hızla başkent Kiev'e doğru ilerledi. Top mermilerinin Iprin’de yaşadıkları mahalleye düşmeye başlaması uzun sürmedi. Bir gece binalarına top mermisi isabet etti. Tatyana çocukları ile apartmanın bodrumuna sığınmak zorunda kaldı. Kocası doğu Ukrayna'da hasta annesine bakmaya gitmişti. Tatyana çocuklarını alıp kaçma zamanının geldiğine karar verdi. 

Ama başaramadılar. Tatyana Perebyinis (43), iki çocuğu, Mikita (18), Alisa (9) ve onlara yardım eden kilise gönüllüsü Anatoly Berezhnyi (26) pazar günü hasarlı bir köprünün beton kalıntılarının üzerinden geçerken öldürüldü. Kasabaları Irpin’den Kiev'e gitmeye çalışıyorlardı. Bavulları ve köpeklerini taşıdıkları yeşil çanta vücutlarının yanında yere saçılmıştı. Taşıma çantasının içindeki köpek havlıyordu. 

Geçen hafta sonu o köprüyü geçmeye çalışan birçok kişi arasında dört kişilerdi ancak ölümleri Ukrayna banliyölerinin çok çok ötesinde yankılandı. New York Times foto muhabiri Lynsey Addario tarafından çekilen, anne ve iki çocuğu ile  kilise gönüllüsü Berezhnyi'nin kanlar içinde hareketsiz yattığı bir fotoğraf, giderek yoğun nüfuslu sivil bölgeleri hedef alan işgalci Rus ordusunun gelişi güzel katliamını özetliyordu. 

Ailesini kaybeden baba Serhiy Perebyinis ve vaftiz anneleri Polina Nedava son birkaç günde yaşananlar anlattı. Kaybettiği eşi gibi 43 yaşında olan Serhiy Perebyinis, ailesinin ölümünü Twitter’daki paylaşımlarından öğrendiğini söyledi. 

Gözyaşlarına boğulan Perebyinis, ölmeden önceki gece eşine onun yanında olamadığı için üzgün olduğunu söylediğini belirtti: “Ona, 'Seni koruyamadığım için beni bağışla. Annemle ilgilenmeye çalışıyorum ve bu seni koruyamayacağım anlamına geliyor’ dedim. Tatyana ise bana ‘Endişelenme. Buradan çıkacağız’ cevabını verdi.”

Serhiy, kaçmayı başaramayan ailesinin ölümlerinin fotoğraf ve videolara kaydedilmesinin çok önemli olduğunu düşündüğünü vurguladı: "Bütün dünya burada neler olduğunu bilmeli”. 

Perebyinis ailesi 2014 yılında doğuda Donetsk'te yaşarken, Rusya’nın bölgede ayrılıkçı bir ayaklanmayı körüklemesi sonucu çıkan savaş nedeniyle yerlerinden edilmişti. Savaştan kaçmak için Kiev’in banliyösü olan Ibrin’e taşındılar ve hayatlarını yeniden kurmaya başladılar. 

Serhiy Perebyinis, Rus tankları geçen ay Ukrayna'ya girdiğinde, bunun tekrar yaşandığına inanamadıklarını söyledi. Tatyana muhasebeci olarak çalıştığı, Kaliforniya ve Londra'da ofisleri bulunan yazılım şirketi SE Ranking, çatışma başlar başlamaz çalışanları Ukrayna'yı terk etmeye teşvik etmişti. 

Serhiy, Polonya'da onlar için odalar bile kiraladığını belirtti. Ancak eşi, Alzheimer hastası olan annesini nasıl tahliye edeceği konusundaki belirsizlik nedeniyle ayrılmayı erteledi. İş yerinden arkadaşı Anastasia Avetysian, SE Ranking'in çalışanların tahliyesi için acil durum fonu sağladığını ve Ukrayna'daki baş muhasebeci olarak Tatyana’nın son günlerinde bunları ödemekle meşgul olduğunu söyledi. 

Avetysian “Hepimiz onunla temas halindeydik. Bodrumda saklanırken bile iyimserdi. Grup sohbetimizde şirketin onları kurtarmak için artık “Er Ryan'ı Kurtarmak” gibi özel bir operasyon yapması gerekeceği konusunda şaka yapıyordu” dedi.

Serhiy, aslında bu şakaların arkasında yoğun endişe dönemi yaşandığını anlattı. Oğlu Mikita, gündüzleri uyuyup bütün gece ayakta kalmaya, annesi ve kız kardeşi için nöbet tutmaya başlamıştı. Çatışma sesleri duyunca onları uyarıyor, üçü de pencerelerden uzaklaşıp koridora sığınıyordu. Serhiy, “Oğlum çok stres altındaydı” diye konuştu. 

Aile, binanın bodrumunda iki gün kaldıktan sonra cumartesi ilk kez kaçma girişiminde bulundu. Tam eşyalarını minivan’larına yüklerken sokaktan bir tank geçti. Korkup beklemeye karar verdiler.

Tatyana’nın eşine en ince ayrıntısına kadar anlattığı plan doğrultusunda, ertesi sabah 7’de tekrar harekete geçtiler. O, iki çocuğu, yakınlarda yaşayan annesi ve babası, bir kilise grubuna katılarak Kiev'e doğru yol almaya çalışacak ve oradan güvenli bir yere gideceklerdi. 

Irpin'de gidebildikleri kadar uzağa gittiler ama bir noktada minivanı bırakıp yayan devam etmek zorunda kaldılar. Irpin Nehri üzerindeki hasarlı bir köprüye doğru yürümeye başladılar. Kaçmak için köprünün bir tarafındaki açıkta kalan caddede 90 metre mesafe kat etmek zorundaydılar. Rus kuvvetleri bölgeye ateş açarken, birçok kişi bir tuğla duvarın arkasına sığınmaya çalıştı. Tatyana, çocukları ve kilise günüllüsü diğer tarafa doğru koşmaya başladı.

Serhiy Perebyinis, gece boyunca telefonlarındaki yer bulma uygulamasını kullanarak eşinin konumunu izlemeye çalışıyordu. Ama uygulama hiçbir şey göstermiyordu. Aile, telefonların çekmediği bir bodrum katındaydı. Serhiy şafak vakti civarında, uygulamadan ailesini evde gösteren bir bildirim gördüğünü söyledi. Ama hareket ettiklerini gösteren bir belirti yoktu. Cep telefonu kapsama alanı kasabada da oldukça zayıftı. 

Serhiy’nin telefonununa bir sonraki bildirim, sabah saat 10.00 sularında geldi. Kiev'deki 7 No’lu Hastane’de görünüyorlardı. Bir şeylerin ters gittiği belliydi, eşinin numarasını aradı. Çalıyor ama cevap vermiyordu. Çocuklarının numaralarını da denedi ancak sonuç aynıydı. 

Yarım saat kadar sonra Twitter’da Irpin'den tahliye yoluna yapılan havan topu saldırısında bir ailenin öldürüldüğünü söyleyen bir gönderi gördü. Kısa bir süre sonra başka bir gönderi ortaya çıktı, bu kez fotoğraf da vardı. Sergiy “Fotoğrafı görür görmez valizleri tanıdım. Biliyordum” dedi.

Anne ve çocukları ile Berezhnyi, havan mermisinin düştüğü yerden yaklaşık 10 metre uzaktaydı. Hiç şansları yoktu. Patlama, yüzlerce sivri, metalik şarapnel parçasını üzerlerine püskürtmüştü. 

Cesetleri, Irpin'deki II. Dünya Savaşı anıtının yanındaki çamurlu sokağa savrulmuştu. Anıtın üzerindeki levhada şunlar yazılıydı: "Büyük Vatanseverlik Savaşı'nda anavatan şehitlerinin ebedi hatırasına…”

Tatyana Perebyinis'in ebeveynleri, anne ve çocukların arkasındaydı; zarar görmediler. Şimdi vaftiz anne Polina Nedava ile kalıyorlar. 

Ertesi gün Kiev üzerinde bir kar fırtınası patladı. Ailenin valizlerinden biri ya patlama sonucu ya da yoldan geçen birileri tarafından açılmıştı. Karlar arasındaki valizde sadece kıyafetler vardı: Görünüşe göre Alisa için pembe bir çocuk atleti, eşofman, sarı ve mavi çoraplar. 

Karısını tarif etmesi istendiğinde, Serhiy Perebyinis sandalyesine çöktü. Vaftiz anne Nedava, Tatyana’nın “naif” bir ruha sahip olduğunu, sık sık şaka yaptığını ve evi neşelendirdiğini söyledi. Serhiy uzun evlilikleri hakkında, “Beraber üç kez taşındık ama bir kez bile tartışmadık” dedi.

Eşi ve çocuklarının ölüm haberini, annesiyle ilgilenmek için gittiği Donetsk’te alan Serhiy Perebyinis, ayrılıkçıların kontrolündeki bölgeden Kiev'e dönmek için önce Rusya'ya gitti. Oradan, Rusya’nın Baltık kıyısındaki Kaliningrad kentine uçtu. Oradan Polonya’ya geçmek için sınıra geldi. Rusya-Polonya sınırında, Rus askerleri onu sorgulayıp parmak izlerini aldılar. Daha sonra geçiş izni vermelerine rağmen, gerilimli dakikalar yaşandı. Hatta bir ara tutuklamaya kalktı Rus askerleri Serhiy’i. O esnada askerlere şunları söylediğini anlattı: "Bütün ailem sizin özel operasyon, bizim ise savaş dediğimiz süreçte öldü. Bana istediğini yapabilirsin, kaybedecek bir şeyim kalmadı”.

©️ 2022 The New York Times Company