Sabotajlardan Rusya'nın gölge filosu mu sorumlu?

Michael Schwirtz / New York Times

Batılı yetkililer uzun zamandır Rusya'nın gölge filosu olarak adlandırılan ve Rus ham petrolünü dünyanın dört bir yanına gizlice taşımak için oluşturulan eski tankerlerden oluşan bir topluluktan endişe duyuyor. Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesinden bu yana, bu tür kayıt dışı gemilerin Batı'nın yaptırımlarını delmek ve Kremlin'in savaş makinesini beslemek için gelir elde etmek amacıyla kullanılmasından endişe ediliyordu.
Ancak Rusya'nın gölge filosu artık Batı için daha acil bir tehlike oluşturabilir.

Bu hafta Finlandiyalı komandolar, yetkililerin Baltık Denizi'nde Finlandiya ve Estonya arasında elektrik taşıyan bir gemi de dahil olmak üzere hayati önem taşıyan su altı kablolarını kestiğinden şüphelendikleri bir petrol tankerine çıktılar. Yetkililer, Eagle S adlı geminin Rusya'nın gölge filosuna ait gemilerin tüm özelliklerini taşıdığını ve kablolar kesilmeden kısa bir süre önce bir Rus limanından yola çıktığını söyledi.
Eğer doğrulanırsa bu, Avrupa'daki kritik altyapıyı kasıtlı olarak sabote etmek için kullanılan bir gölge filo gemisinin bilinen ilk örneği olacak. Yetkililer ve uzmanlar, Rusya'nın Batı ile çatışmasında açık bir tırmanma olduğunu söyledi.

'Bununla yüzleşmenin zamanı geldi'

Estonya İçişleri Bakanı Lauri Läänemets The New York Times'a gönderdiği e-postada "Rusya'nın bölgemizde faaliyet gösteren gölge filosunu biliyoruz ve Rusya'nın komşu NATO/AB ülkelerine karşı sistematik olarak hibrid savaş yürüttüğünü biliyoruz. İllüzyonları bırakıp bununla yüzleşmenin zamanı geldi" dedi.

Cuma günü bölgedeki bir dizi ülke güvenliği desteklemek üzere ilave donanma ve sahil güvenlik kaynaklarının konuşlandırıldığını duyurdu. NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, iki üye ülke Finlandiya ve Estonya'nın liderlerinden gelen taleplere yanıt vererek Atlantik ittifakının Baltık Denizi'ndeki askeri varlığını “güçlendireceğini” söyledi.

Rutte sosyal platform X'te daha önce yaptığı bir paylaşımda "NATO Müttefikleriyle dayanışma içindedir ve kritik altyapıya yönelik her türlü saldırıyı kınamaktadır" dedi.

Rusya için gölge filonun oluşturulması Ukrayna'daki savaşını finanse etme sorununa bir çözüm sundu. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Şubat 2022'de birliklerine işgal emri vermesinin ardından Batılı ülkeler Rus ekonomisini boğmak ve ülkenin ordusunu hareket halinde tutmak için gereken fonlara erişimini kesmek amacıyla yaptırımlar uygulamaya başladı.

Petrol Rusya ekonomisinin temel taşlarından biri ve yaptırımların ana hedeflerinden biri de Rusya'nın enerji sektörü. Ancak ABD ve Batılı müttefikleri, yetkililerin fiyatlarda küresel bir artışa neden olacağından korktukları tam ambargo yerine, Rusya'dan çıkan ve deniz yoluyla taşınan tüm petrol ve petrol ürünlerine varil başına 60 dolarlık bir fiyat sınırlaması getirerek piyasa fiyatında önemli bir indirim yaptılar.

Yaptırımları aşmak için bir gölge filo oluşturma fikri yeni değil. Atlantik Konseyi'nde kıdemli araştırmacı olan ve gölge filolar hakkında araştırmalar yapıp yazılar kaleme alan Elisabeth Braw, bu yöntemin İran ve Kuzey Kore gibi küresel parya devletlerin yanı sıra uyuşturucu kartelleri tarafından da uzun zamandır kullanıldığını söyledi. Braw bir röportajında Rusya'nın yeniliğinin ölçekle ilgili olduğunu söyledi. Rusya filosunu oluşturmaya başladığından beri okyanuslarda dolaşan gölge gemilerin sayısı yüzlerce arttı ve şu anda toplam küresel petrol tankeri filosunun %17'sini oluşturuyor. Braw "Bu da onu bir tümör gibi yapıyor. Küçük bir payken yönetilebilirdi, ancak şimdi %20'ye yaklaştığı için çok daha az yönetilebilir ve açıkçası büyüyor" dedi.

Petrolün yüzde 70'i gölge tankerlerde

Ukrayna merkezli bir araştırma kuruluşu olan Kyiv School of Economics Institute tarafından ekim ayında yayınlanan bir analize göre, Rusya'nın petrolünün yaklaşık yüzde 70'i gölge tankerlerle taşınıyor. Enstitünün analizine göre bazı uzmanlar Rusya'nın gölge gemilerinin toplam sayısının 1.000'den fazla olduğunu, ancak bunların çok daha azının Rusya tarafından yaptırımları düzenli olarak delmek için kullanıldığını belirtiyor.

Finlandiya'daki yetkililer halen Eagle S'in suç teşkil eden bir eylemde bulunup bulunmadığını araştırıyor. Ancak Braw'a göre gölge filonun büyüklüğü, bu gemilerden bazılarını sabotaj için kullanmayı Rusya için karşı konulmaz kılmış olabilir. Braw "Bence Rusya bir noktada şunu fark etti: 'Oh, kullandığımız tüm bu gemilere sahibiz; bunlardan birkaçını biraz daha fazla zarar vermek için kullanabiliriz" dedi.

Şüpheli olaylarda artış

Savaş başladığından bu yana, kritik denizaltı altyapısına zarar veren şüpheli olaylarda da bir artış oldu.
Geçen yıl Hong Kong'a kayıtlı Newnew Polar Bear adlı bir gemi demir atarak Finlandiya ve Estonya arasındaki bir doğalgaz boru hattını kesti. Yetkililer soruşturma başlatamadan geminin uluslararası sulara açılmasına izin verilmişti. Yetkililer geçen ay daha agresif bir tepki vererek Yi Peng 3 adlı Çin bandıralı bir gemiyi durdurdu, yaklaşık bir ay boyunca demirde tuttu ve sonunda Baltık Denizi'ndeki iki fiber-optik kablonun kesilmesinin ardından gemiye çıktı.

Eagle S'e verilen tepki daha da agresif oldu. Finlandiya'nın enerji şebekesi operatörünün çarşamba günü bir denizaltı elektrik kablosunun hasar gördüğü konusunda polisi uyarmasından saatler sonra Finli görevliler helikopterle geminin güvertesine inerek köprüyü ele geçirdiler ve geminin daha uzağa gitmesini engellediler. Cuma gününe kadar Finlandiya Körfezi'nde demirli kalan gemi, Finlandiya Savunma Kuvvetleri'ne ait bir füze botu ve bir Sınır Muhafızları devriye gemisi tarafından korunuyordu.

Tepkinin bu denli yoğun olmasının bir nedeni de geminin Rus gölge gemilerinin özelliklerine çok yakın olması olabilir. Rus gölge gemilerini tespit etmek ve bunlara yaptırım uygulamak için Batılı yetkililerle birlikte çalışan Kiev Ekonomi Enstitüsü'nde yaptırım programı yöneticisi Yuliia Pavytska, 70,000 tonluk ham petrol tankerinin son iki yıl içinde sahip ve yönetici değiştirdiğini ve petrol tankerlerinin genellikle sahip olduğu sigorta türlerinden yoksun olduğunu, bunların hepsinin bir gölge geminin başlıca göstergeleri olduğunu söyledi.

Gemi aynı zamanda gevşek gözetimiyle bilinen Cook Adaları bandıralı. Pavytska, Eagle S'in Eylül 2023'te Gana'da yapılan bir denetiminde, yangın güvenliği ve navigasyon sistemleriyle ilgili sorunlar da dahil olmak üzere 24 kusur tespit edildiğini ve bunun şaşırtıcı bir sayı olduğunu söyledi. Pavytska "Bu bir rekor gibi. Daha önce bu kadar çok eksikliğin tespit edildiğini görüp görmediğimizi hatırlamıyorum" dedi.

© 2024 The New York Times Company