Rusya'nın 2022'de Ukrayna'yı işgal etmesinden bu yana gölge filoları genişledi. Resmi denizcilik dünyasının dışında faaliyet gösteren gemilerden oluşan gölge filo, yasal olarak faaliyet gösteren gemiler, kıyı devletleri ve deniz çevresi için risk oluşturuyor. Ancak NATO üyeleri için de ek bir tehdit daha var: Rusya bu devasa filoyu stratejik mühimmat sevkiyatı için kullanabilir.
Batılı hükümetler Aralık 2022'de Rus petrolüne varil başına 60 dolarlık bir fiyat sınırı getirmeden önce bile, Batılı denizcilik sigortacıları haklı olarak böyle bir hamlenin geleceğini tahmin ediyorlardı. Politico'ya yazan Elisabeth Braw'un gölge filo üzerine hazırladığı yeni rapora göre denizciliğin koruma ve tazminat (P&I) sigortasına hakim olan bu sigortacılar, daha tavan ilan edilmeden önce Rus petrolü taşıyan tankerlerin teminatlarını geri çekmeye başlamışlardı. Daha sonra, sınırlama getirildiğinde, kendi ülkelerinin yasalarına bağlı oldukları için teminatı tamamen sona erdirmek zorunda kaldılar.
Tavan fiyata tabi tutuldular
Batılı nakliye şirketleri de tavan fiyat uygulamasına tabi tutuldu. Ve başka yerlerde bulunan çoğu nakliye şirketi de yaptırım uygulanan Rus petrolünü taşımayı bıraktı, çünkü bunu yapmak uygun kaza sigortası olmadan yola çıkmak anlamına geliyordu. Tüm bunların amacı Rusya'nın önemli petrol gelirlerini azaltmak ve muhtemelen Moskova'yı Ukrayna'ya karşı savaşını sona erdirmeye ikna etmekti. Bunun yerine, petrol fiyatlarının sınırlandırılması gölge filonun patlayıcı bir şekilde büyümesine neden oldu.
Karanlık ya da hayalet gemiler olarak da bilinen bu gölge gemiler, şeffaf olmayan şirketlere aitler, P&I sigortasından yoksunlar. Ayrıca Gabon ile denizcilik uzmanlığı çok az olan ya da hiç olmayan diğer ülkelerin bayrakları altında ilerliyorlar. Tavan fiyat uygulaması ve diğer yaptırımların yürürlüğe girmesine kadar gölge filo İran, Venezuela ve Kuzey Kore'ye yaptırım uygulanan malları taşıyan birkaç yüz gemiden oluşuyordu. Ancak birdenbire Rusya gölge filoya aşırı derecede bağımlı hale geldi ve bu da resmi olarak faaliyet gösteren pek çok armatörün aniden yaşlı gemilerini bu filoya satmakla ilgilenmesi anlamına geliyordu.
1000'den fazla ticari gemi Rusya saflarında
Donanma çok hızlı bir şekilde büyüdü. Her ne kadar karanlık gemilerin tanımlanması zor olsa da, filonun şu anda küresel petrol tankeri filosunun yüzde 17'sini oluşturduğu tahmin edilirken, çok sayıda başka tanker ve kargo gemisi de artık bu filonun bir parçası. Bu da 1.000'den fazla ticari geminin sahibinin Rusya'nın tarafını tuttuğu anlamına geliyor. Kuşkusuz, gözden uzak yerlerdeki pirinç plakalı şirketlerin arkasına saklanan karanlık gemi sahipleri Kremlin'i siyasi olarak desteklemiyor olabilirler, ancak bir iş fırsatı yakalamış durumdalar. Ve bu sahipler ve gemiler Kremlin'e başka şekillerde de yardımcı olabilirler. Yani Kremlin bu gemileri stratejik mühimmat nakliyesi için kullanabilir.
Stratejik mühimmat nakli, kamuoyunun gözünden uzakta gerçekleşen vazgeçilmez askeri faaliyetlerden biridir: Ticari gemiler tanklardan yakıta kadar orduların ihtiyaç duyduğu malzemeleri taşır. Ve eğer Rusya ya da dostları yeni bir askeri çatışma başlatmaya karar verirlerse, artık gölge filodan faydalanabilirler. Gerçekten de pek çok gölge gemi, resmi denizcilik sektörü için sonsuza kadar kayıptır.
ABD'nin yetenekleri zor durumda
Gölge filolar sadece Rusya'nın stratejik mühimmat nakliyatına ihtiyaç duyabileceği için değil, aynı zamanda Amerika'nın mühimmat nakliyatı kabiliyetlerinin zor durumda olması nedeniyle de önemli. Soğuk Savaş'ın ilk yıllarından bu yana stratejik mühürleme sistemi, Pentagon'un Denizcilik Mühürleme Komutanlığı tarafından istihdam edilen gemiler ve denizcilerin yanı sıra sivil Denizcilik İdaresi tarafından organize edilen ve özel sektörden sözleşme yapılan gemiler ve denizcilerden oluşuyordu. Bu sistem o dönemde çoğunlukla iyi işlese de, o zamandan beri zor zamanlar geçiriyor.
