Taliban kız çocuklarının okula gitmesine izin verme kararından geri döndü

Safiullah Padshah ve Christina Goldbaum / The New York Times

Taliban kız liselerinin bu hafta yeniden açılmasına izin veren kararını, bugün aniden geri aldı. Yetkililer, kız liselerinin İslam hukukuna göre yeniden açılması için bir plan hazırlayana kadar kapalı kalacaklarını söyledi.

Taliban'ın bu kararı muhtemelen, son aylarda uluslararası bağışçılarla inşa etmeye çalıştığı güvenilirliğine önemli bir darbe vuracak. Ülke yıkıcı bir ekonomik çöküşle boğuşurken, milyonlarca Afgan'ı kıtlıktan kurtaran milyarlarca dolarlık insani yardımı tehdit altına girebilir.

Taliban geçen yıl ağustos ayında iktidarı ele geçirdiğinden beri, liseli kızların çoğunun ülke genelinde derslere katılması yasaklandı.

Milli Eğitim Bakanlığı pazartesi günü kız liseleri de dahil olmak üzere tüm okulların, bahar döneminin başlangıcında çarşamba günü yeniden açılacağını duyurdu. Ertesi gün, bir Eğitim Bakanlığı sözcüsü tüm öğrencileri sınıfa döndükleri için tebrik eden bir video yayınladı.

Hevesleri kursağında kaldı

Bugün sabah Başkent Kabil’in dört bir yanında birçok kız lise kampüslerine geri dönmenin heyecanıyla geldi. En azından kısa bir süreliğine bazı okullar açıldı. Ancak Taliban'ın kararından döndüğüne dair haberler yayıldıkça, kız öğrencilerin birçoğu gözyaşları içinde okullarından ayrıldı.

Uluslararası toplum son aylarda, kız çocuklarının eğitimini dış yardımın ve gelecekte Taliban'ın tanınmasının temel koşulu haline getirdi. Taliban'ın 1996'dan 2001'e kadar süren ilk rejimi altında, kadınlar ile kızlar okuldan ve çoğu iş alanından men edilmişti.

Eğitim Bakanlığı sözcüsü Aziz-ur-Rahman Rayan, bir telefon görüşmesinde Taliban yetkililerinin salı günü altıncı sınıfın üzerindeki kızların okula dönmesine henüz izin vermeme kararı aldığını açıkladı. Kararı, diğer sorunların yanı sıra, kızlar için dini bir üniforma ve yeterince kadın öğretmen olmamasına bağladı.

Karar, Afganistan nüfusunun yarısından fazlasını yeterli gıdadan yoksun bırakan ekonomik bir sırasında, Birleşmiş Milletler'in bağışçı ülkelerin çok ihtiyaç duyulan yardım için milyonlarca dolar taahhütte bulunmalarını umduğu konferanstan yaklaşık bir hafta önce geldi. 

Uluslararası bağışçıların ne yapacağı merak konusu

Taliban'ın kız çocuklarının eğitimi konusundaki temel taahhüdünü aniden tersine çevirmesinin ardından bağışçıların bunu yapmaya istekli olup olmayacağı belli değil.

İnsan Hakları İzleme Örgütü kadın hakları müdür yardımcısı Heather Barr “Bu, müzakere edecek alan yokken ve Taliban’ı en temel insan hakları ihlallerinden vazgeçiremiyorken, dünyanın onlarla nasıl ilişki kuracağı hakkında birçok zorluk yaratıyor” dedi. 

Birleşmiş Milletler ve ABD bugünün kararını kınadı.

Şu an Katar'ın Doha kentinde faaliyet gösteren ABD Kabil Büyükelçiliği’nin misyon şefi Ian McCary, "Taliban'ın 6. sınıfın üzerindeki kızların okula dönmesine izin vermediğine dair çok sayıda rapordan ciddi rahatsızlık duyuyorum. Bu büyük bir hayal kırıklığı. Birçok Taliban güvencesi ve açıklamasıyla çelişiyor" diye konuştu.

Uluslararası bağışlar olmadan Afganlar kıtlık çekebilir

Taliban'ın ülkenin kontrolünü ele geçirmesinin ardından, birçok Afgan kız okula dönmelerine izin verilip verilmeyeceğini öğrenmek için aylardır beklemedeydi. Eylül ayında 7 ila 12. sınıflar için okullar yeniden açıldığında, Taliban yetkilileri yalnızca erkek öğrencilere izin verdi. Güvenlik sağlamlaşıp sınıfların cinsiyete göre tamamen ayrılması için yeterince kadın öğretmen bulunduğunda da kızların okula dönebileceğini söyledi. 

Taliban yetkilileri daha sonra Afgan kız ve kadınların mart ayında okula geri dönebilecekleri konusunda ısrar etti. Birçok Batılı yetkili bu sözü, Taliban'ın nihayetinde uluslararası tanınmayı güvence altına alması ve Afganistan’a uygulanan bazı yaptırımların kaldırılması için son bir şans olarak değerlendirdi. 

Uluslararası bağışçılar son aylarda kızların liseye gitmelerine izin vermeleri için Taliban’a artan bir baskı uyguluyordu. Afganistan'ın eski hükümetinin düşüşü ve Batı yaptırımları sonrası bankacılık sisteminin çöktüğü ülkede, bu yardımlar insani felaketin daha da derinleşmesini engelledi. 

Çarşamba günü sosyal medyada yayınlanan bir videoda, Kabil'de yerel bir televizyon muhabirinin okula geri dönemeyeceği duyurusunu duyduktan sonra nasıl hissettiğini sorması üzerine, bir lise öğrencisinin gözyaşlarına boğulduğu görüldü.

"Allah'a yemin ederim ki ağladım, bugün çok üzüldüm. Ne söylemeliyim? Hiçbir şey söyleyemem” diyen örenci Taliban’a atıfta bulunarak, “Onlarla ne yapacağız?” diye sordu. 

©️ 2022 The New York Times Company