Trump'ın art arda gelen Grönland hamleleri ters tepiyor

Jeffrey Gettleman and Maya Tekeli / New York Times

ABD'li yetkililer 150 yılı aşkın bir süredir, Başkan Donald Trump'ın deyimiyle Grönland'ı “elde etmeye” çalışıyor. Bu fikir 1860'larda, ardından dünya savaşlarından önce ve sonra tekrar gündeme geldi. Bir bakıma, Grönlandlıların Danimarka yönetimindeki acı dolu sömürge tarihlerini yeniden gözden geçirdikleri ve pek çoğunun adanın bazı işlerini hala kontrol eden Danimarka'dan kopmak için can attığı şu andan daha iyi bir zamanlama olamazdı.

Ancak Trump elindeki kartları fazla oynamış gibi görünüyor.

Trump'ın bu hafta sonu açıkladığı, görünüşe göre davetsiz olarak adaya üst düzey bir ABD heyeti gönderme kararı şimdiden geri tepmeye başladı. Yönetim, Başkan Yardımcısı JD Vance'in eşi Usha Vance'in oğullarından biriyle bu hafta bir köpek kızağı yarışına katılacağını ve ulusal güvenlik danışmanı Michael Waltz'un bir ABD askeri üssünü gezeceğini söyleyerek bunu dostane bir gezi olarak sunmaya çalıştı.

Ancak bu hamle, Grönland'ın 56 bin kişilik halkının kalbini ve aklını kazanmak yerine, Trump'ın “öyle ya da böyle, onu alacağız” şeklindeki son açıklamasıyla birleştiğinde Grönland'ı daha da uzaklaştırıyor.

Trump Danimarka ile Grönland'ın arasındaki bağı daha da güçlendirebilir

Geçtiğimiz 24 saat içinde Grönland hükümeti Trump'ın saldırganlığı karşısında sessiz ve belirsiz duruşunu bir kenara bıraktı. Bunun yerine Trump'ı “saldırgan” olmakla suçladı ve Avrupa'dan destek istedi. Planlanan ziyaret, Teksas'ın üç katı büyüklüğünde buzla kaplı bir ülke olan Grönland ile Danimarka arasındaki bağları daha da güçlendirebilir.

Danimarka'nın başkenti Kopenhag'da yaşayan siyasi analist Lars Trier Mogensen, “Bunun Amerikalıların istediğinin tam tersi bir etki yaratacağı açık” dedi ve şöyle devam etti:

“Bu saldırı Grönland'ı ABD'den daha da uzaklaştırıyor, oysa bir yıl önce Grönland'daki tüm taraflar Amerikalılarla daha fazla iş yapmayı dört gözle bekliyordu”

Mogensen'ın bu konuda öngörüsü ise şu: Grönlandlılar güvenliği statükoda, yani Danimarka Krallığı'nda ve onun ittifaklarında arayacak.

"Onları davet etmedik ama seyirci olarak katılabilirler"

Köpekli kızak yarışına bile Grönland 'soğuk' bir tepki verdi. Yarışmanın organizatörü Avannaata Qimussersua Pazar günü Usha Vance ve oğlu hakkında “Onları davet etmedik” dedi, ancak etkinliğin halka açık olduğunu ve “seyirci olarak katılabileceklerini” ekledi.

Grönland dramı Trump'ın ilk döneminde başladı. Trump, adayı Danimarka'dan satın alma fikrini ortaya attı - kendi kampındaki insanlar adanın Kuzey Amerika'nın kenarında ve Kuzey Buz Denizi boyunca uzanan stratejik konumuna işaret ediyordu - ancak bu plan suya düştü.

Grönland'ı isteyen ilk ABD Başkanı Trump değil

Her ne kadar birdenbire ortaya çıkmış gibi görünse de Trump bu konuyu gündeme getiren ilk ABD'li yetkili değildi.

Alaska'nın satın alınmasından sonra Dışişleri Bakanı William Seward, 1868 yılında Grönland'ın satın alınmasıyla ilgili bir çalışma başlattı. Grönland'ın kömürüyle ilgileniyordu ama plan hiçbir yere varmadı.

ABD'li yetkililer Grönland'ı stratejik açıdan önemli bir toprak parçası olarak görerek 1910'da ve 1946'da bu fikri yeniden gündeme getirdiler, ancak Danimarka her seferinde Grönland'dan ayrılmak istemedi.

Son yıllarda değişen şey Danimarka'nın tutumu oldu. Danimarka 2009 yılında Grönland'a sınırlı özerklik verdi; bu da adanın savunma, dış politika ve diğer birkaç konu dışında kendi işlerinin çoğunu yürütmesi anlamına geliyor. Tam bağımsızlık için bir hareket hız kazanıyor.

Bu ay, yakından izlenen bir parlamento seçimi garip ve karışık bir sonuç verdi: Birinci gelen parti bağımsızlığın yavaş yavaş gerçekleşmesini isterken, ikinci gelen parti bağımsızlığın bir an önce gerçekleşmesini istiyor ve başkanın yemin törenine katılan Trump yanlısı önde gelen bir üyeyi de içeriyor.
Bu da bir başka sorunu gündeme getiriyor: Grönland'daki partiler adanın bir sonraki yönetimini oluşturmak için müzakerelerini sürdürürken ziyaretin zamanlaması.

Kuzey Kutup Dairesi'ndeki Ilulissat kasabasında diş teknisyeni olan Jens Peter Lange “Bu kötü bir zamanlama. Henüz yeni bir hükümetimiz bile yok. Beklemeleri gerekirdi” şeklinde konuştu ve şöyle devam etti:

“Bu saygısızlık mı? Pek sayılmaz. Şöyle demeyi tercih ederim: Durumsal farkındalıktan yoksunlar”

Bir maden işletmecisi olan ve son zamanlarda tüm sezonu Grönland'da geçen bir Netflix dizisinin yıldızı olan Svend Hardenberg, daha incelikli bir görüş ortaya koydu.

“İnsanlar, pratikte oldukça basit olan bir şeye siyasi bir niyet yüklüyorlar” diyen Hardenberg, “Bunun olumlu, kültürel bir kutlama olması gerekiyordu - ve şimdi jeopolitik bir çatışmaya dönüştü” ifadelerini kullandı.

Hardenberg, özellikle Danimarka'da basını “kamuoyunu güvensizlik yaratacak bir yönde şekillendirmekle” suçladı ve ekledi: “Bu Danimarka'nın söylemi - Danimarka dünyadaki kendi yerini savunuyor. Burada gördüğümüz de bu”

Ziyaret için haftalardır çalışılıyordu. Grönlandlı bir duvar ustası ve Trump'ın açık sözlü bir destekçisi olan Jørgen Boassen, ziyaretin planlanmasına yardımcı olduğunu söyledi. Boassen, Ocak ayında Donald Trump Jr'ın ziyareti ve ardından Trump yanlısı sosyal medya fenomenlerinin 100 dolarlık banknotlar dağıtması da dahil olmak üzere Trump kampının Grönland'daki birçok yoğun çabasına dahil oldu. Pek çok Grönlandlı bundan da pek hoşlanmamıştı.

Yine de Boassen bir röportajında “Onları reddetmek yerine Amerikalılarla işbirliği yapmalıyız. ABD'yi bir ortak olarak görmezden gelemeyiz” dedi.

“Bence gelmeleri kesinlikle harika” diyen Boassen, “Grönlandlı kızak köpeklerimiz için büyük bir tanıtım” sözlerini kaydetti.

© 2025 The New York Times Company