Ukrayna bağışlanan hobi drone’larını silahlı İHA’lara dönüştürüyor

Jane Arraf / The New York Times

Ukrayna’da bir atölyede çalışan teknisyen, internette satılan yarış drone’larından birini uyarlayarak el bombası taşıyabilecek hale getirdi. Böylece hobi sitelerinden satılan ürün ölümcül bir silaha dönüştü.

Yakınında duran iki Amerikalı girişimci atölyeye bir düzine daha insansız hava aracı getirmişti. Ancak bu, ülkenin doğuda daha güçlü Rus ordusuyla savaşmasına yardımcı olmak için Ukrayna'ya yapılan devlet destekli silah sevkiyatlarının bir parçası değildi.

Gönüllü drone’lar

Bu insansız hava araçları, Ukrayna ordusu için milyonlarca dolarlık bağışların yanı sıra daha küçük silahlar ve diğer askeri teçhizatları hedefleyen, milyonlarca dolarlık bir kitle fonlaması kampanyasının parçası.

Ukraynalı yetkililer ve özel şirketler hükümetlere daha ağır silahlar için baskı yapmaya devam etmenin yanında, daha çok bağış toplamak için yabancı vatandaşlara da doğrudan çevrimiçi çağrılar yapıyor.

Amerikalı girişimcilerden biri olan Chad Kapper, yolculuğunun Ukraynalı drone yarışçısı arkadaşıyla yaptığı bir telefon konuşması ile başladığını söyledi.

Drone yarışı şirketi kurucusu Kapper arkadaşına, “Neye ihtiyacınız var? Parça tedarik edebilir miyiz?’” diye sormuş. Arkadaşı da ona elinden geleni yapmasını rica etmiş.

En azından destek olabiliriz

Bu çatışma, bağışçıların çoğu için alışılmadık bir ahlaki netliğe sahip. 

Güvenlik endişeleri nedeniyle anonim kalmak isteyen, Tenessee’li bir iş adamı olan diğer girişimci, "Vietnam'da yaptığımız gibi Irak'ta da hata yaptık. Kendimizi olmamamız gereken yerlere soktuk. Bu insanlar bizden gelmemizi talep etmiyor, sadece desteğimizi istiyorlar. En azından onlara destek olabiliriz” diye konuştu.

Üç haftada 30 milyon dolar bağış

Ukrayna, ABD ve diğer hükümetlerden büyük miktarda ağır silah sevkiyatı alsa da çevrimiçi kampanya yaygın Batı sempatisinden faydalandı ve ülkenin savaş mücadelesi için önemli bağışlar topladı. Bağışların içinde hobi drone’ları, gece görüş dürbünleri, askeri teçhizat, çelik yelekler, tüfekler, mühimmat ve ABD firmaları tarafından ücretsiz lobicilik hizmetleri var.

Çek yetkililere göre Prag'daki Ukrayna Büyükelçiliği tarafından gerçekleştirilen en büyük kampanya, üç hafta içerisinde dünyanın dört bir yanındaki 100 bin bağışçıdan yaklaşık 30 milyon dolar topladı.

Büyükelçilik şubat ayında Facebook sayfasında yaptığı açıklamada, "Ukrayna ordusuna ve sivil savunma birimlerine askeri teçhizat tedarikinde acil yardım etmek için herkesi mali desteğe çağırıyoruz" diye yazmıştı.

Şimdilik yolsuzluk yok

Kendi silahlarının satışından da yararlanan Çek hükümeti, Ukrayna için yapılan alımlara öncelik sağlayacağını açıkladı.

Başka bir Ukraynalı web sitesi termal görüntüleme cihazları, drone’lar ve uydu telefonları gibi öğeler için kripto para birimi de dahil olmak üzere bağış arayan grupların bir listesini sunuyor.

Herhangi bir kitle fonlaması kampanyasında dolandırıcılarla ilgili endişeler olur. Ukrayna da savaştan önce yolsuzlukla mücadele eden bir ülkeydi. Ancak daha fazla silah getirmek için uygulanan çevrimiçi çabalarda henüz bir usulsüzlük gözlemlenmedi.

Hedef savaş uçağı

Ukraynalı bir şirket, geçen ay hükümet tarafından onaylanmış bir savaş uçağı satın almak için belki de en cüretkar kitle fonlaması çağrısında bulundu.

Bir Ukraynalı pilot bağış sayfasına “Bana bir savaş uçağı satın alın. Rus uçaklarıyla dolu gökyüzümü korumama yardımcı olacak” diye yazdı.

Web sitesi, ülkelerden alıncak bir MiG-29 veya Su savaş uçağının 20 milyon dolarlık asıl maliyetinden çok daha düşük olacağını belirtti.

Bağış kampanyası, metninde “Bu nedenle uluslararası şirketlere, iş adamlarına ve girişime katılabilecek herkese sesleniyoruz. Bize Katılın! Hayallere takım çalışması ile ulaşılır!” yazdı. Şirket sözcüsü kampanyanın başlamasından bir hafta sonra yaklaşık 140 bin dolar topladıklarını ve çağrının milyonerlere yönelik olduğunu kabul ettiklerini söyledi.

ABD halkı yardımlara öncülük etti

Düşünce kuruluşu Crisis Group’un kıdemli Ukrayna analisti Simon Schlegel, “Bir savaş uçağı alabileceklerine, kullanabileceklerine ve doğru insanları doğru eğitime tabi tutabileceklerine inanmak zor. Bence bu muhtemelen daha çok bir pazarlama taktiği” diye konuştu.

RAND Corp.’un kıdemli siyaset bilimcisi ve Ulusal Güvenlik Ajansı savunma politikası direktörü Stephen Flanagan, Amerikan halkının savaşa katılarak hükümetlerini Ukrayna için daha fazlasını yapmaya baskıladığını, Ukrayna ordusuna daha fazla destek sağlamaya dair ilk tereddütlerini yenmelerini sağladığını söyledi.

Hobi drone’ları Ruslara karşı

Esasında Kapper'ın hobi drone’ları savaş uçaklarından olabildiğince uzak. Ancak Ukrayna daha fazla askeri sınıf insansız hava aracı tedariki beklerken bir boşluğu dolduruyor gibi görünüyorlar.

Sadece göbek adı Oleksandr’ın kullanılmasını isteyen Ukraynalı bir insansız hava aracı operatörü “Beni farklı noktalardan, farklı taburlardan arıyorlar ve 'Daha fazla gönderebilir misiniz? Elimizdekiler bitti’ diyorlar” diye anlatıyor. Asker, güvenlik nedeniyle drone merkezinin yerinin tespit edilmemesini istedi.

“Bağışlar insani bir amaç için”

Oleksandr, Amerikalılar tarafından getirilen drone’ların patlayıcı taşımakta ve cephedeki Rus birimlerini gözlemlemekte faydalı olacağını söyledi.

Daha zayıf bir ülkenin güçlü saldırgana kafa tuttuğu ve Avrupa'daki soykırım hayaletini anımsandığı savaş, dünyanın her yerinde geniş yankı uyandırdı.

Tennessee'li iş adamı, “Para gönderdikten sonra, üstüme düşeni yeterince yapmadığımı hissettim. Dünyanın bu bölgesinde kaynaklarım ve bağlantılarım var. Drone tedarikine yardımcı olmak için bazı şeyleri sürece koyarak bir fark yaratabileceğimi biliyordum” dedi.

Ukrayna ordusunun yardım için kendisiyle temasa geçtiğini söyleyen iş adamı, insanların Ukrayna için drone satın almaları için bir hayır kurumu kurduğunu anlattı. Drone'larda daha sonra yapılan değişikliklere rağmen bağışların insani amaçlı olduğunu düşündüğünü söyledi: “Yasa dışı bir şey yok dedi. Drone talep ettiler. Onlarla ne yapacakları tamamen onlara kalmış.”

 © 2022 The New York Times Company