Dünya çapında araştırıldı: Yalnızlık demans riskini artırabilir

ABD'li cerrah Vivek H. Murthy, geçen yıl kronik yalnızlığın yarattığı erken ölüm riskinin günde 15 sigara içmeye benzediğini söyledi. Zayıf ya da yetersiz sosyal bağlar kalp hastalığı, felç, anksiyete ve depresyon riskinin artmasıyla ilişkilendiriliyor. Şimdi, 600.000'den fazla kişiden elde edilen verilerin kullanıldığı bir meta-analiz, yalnızlığın Alzheimer hastalığı da dahil olmak üzere herhangi bir nedenden dolayı bunama riskini artırdığını ortaya koydu. Sonuçlar ayrıca yalnızlığın, demansın başlangıcından önce gelebilecek bilişsel gerilemenin erken bir aşaması olan bilişsel bozulma ile ilişkili olduğunu ortaya koyuyor.

Florida Eyalet Üniversitesi'nde davranış bilimleri ve sosyal tıp alanında yardımcı doçent olan çalışma yazarı Martina Luchetti, "Yalnızlık, demans spektrumu genelinde genel olarak bilişle ilgilidir. Demansın tanı konulmadan onlarca yıl önce başlayan bir sendrom olduğunu ve yalnızlığın demansın yanı sıra birden fazla bilişsel sonuçla ilişkili olduğunu biliyoruz" dedi.

Yalnızlık bunama ve bilişsel bozukluk riskini artırıyor

Ekim ayında Nature Mental Health dergisinde yayımlanan çalışmada, Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık, Çin, Avustralya ve diğer ülkelerdeki 21 nüfus kohortundan 608.561 kişi bir araya getirildi. Yalnızlık, katılımcılara "Kendinizi ne sıklıkla yalnız hissediyorsunuz?" veya "Ne sıklıkla bir arkadaşınız olmadığını hissediyorsunuz?" gibi sorular sorularak ölçüldü. Bilişsel durumu değerlendirmek için çalışmalar ya demans tanısını ya da bilişsel testlerdeki performansı kullandı. Birleştirilmiş tahminler, yalnız hissetmenin tüm nedenlere bağlı demans riskini yüzde 31, bilişsel bozukluk riskini ise yüzde 15 oranında artırdığını göstermiştir. Depresif semptomlar, sosyal izolasyon ve diyabet, hipertansiyon ve obezite gibi demans risk faktörleri kontrol edildikten sonra bile bu ilişkiler devam etti. Araştırmacılara göre, yalnızlığın demans riski üzerindeki etki büyüklüğü, hareketsiz davranış veya sigara içme ile karşılaştırılabilir. Araştırmada yer almayan Yardımcı Doçent Joel Salinas "Alzheimer hastalığı ve diğer demans türleri için henüz bir tedavimiz olmayabilir, ancak yalnızlık için bir tedavimiz var. Bu, insanları desteklemeye yardımcı olma meselesidir (bir şeye ihtiyaçları olup olmadığını sormak, dinlemek için hazır olmak) ve bu hepimizin yapmaya yetkili olduğu bir şeydir" dedi.

Yalnızlık, tek başına olmaktan farklıdır

Yalnızlık bir sosyal izolasyon algısıdır ve tek başına olmaktan farklıdır. İnsanlar aktif bir sosyal hayata sahip olup yine de yalnız hissedebilir ya da tek başına bir hayat yaşayıp yalnızlık çekmeyebilir. Bazı uzmanlar yalnızlığın fiziksel acı, açlık ve susuzluğun sosyal eşdeğeri olduğuna inanıyor. Bu, insanları sosyal bağlantılar aramaya motive etmek için evrimleşen hoş olmayan duygusal bir tepki. 2022 yılında 142 ülkede yaklaşık 1.000 kişiyle yapılan bir anket, katılımcıların yaklaşık dörtte birinin kendilerini “çok” ya da “oldukça” yalnız hissettiğini ortaya koydu. Nüfusun bir kısmı için, belki de yüzde 15 ila 30'u için, yalnızlık kronik bir durum. Ve sadece ara sıra koşullar nedeniyle değil, yaşam boyu yalnız hissetme eğilimi, genetik katkının yüzde 14 ila 27 olduğu tahmin edilen mütevazı bir kalıtsal özellik gibi görünüyor. Nörolojik Bilimler profesörü Robert Wilson "İnsanların yalnızlık konusunda yaptığı hatalardan biri, bunun genellikle geçici bir durum olarak görülmesidir. Birisi ölür ya da sizi terk eder ve siz de yalnız kalırsınız. Bu kesinlikle olur, ancak yalnızlık esas olarak kronik bir durumdur. Çoğu yalnız insan yalnızlığa yaşlılıkta başlamamıştır" dedi. Wilson ve meslektaşları daha önce yalnızlığın, sosyal aktivitenin etkisi kontrol edildikten sonra bile Alzheimer hastalığı riski ve bilişsel gerileme oranı ile ilişkili olduğunu gösterdi. Salinas ve meslektaşları tarafından 2022 yılında yapılan bir çalışmada ise yalnızlığın artan bunama riskinin yanı sıra daha zayıf yürütme işlevi, daha düşük toplam beyin hacmi ve beynin beyaz maddesinde daha fazla hasar ile ilişkili olduğu bulundu.

Yalnızlığı azaltmaya yönelik stratejiler

Uzmanlar, yalnızlık ve bunama arasındaki ilişkiyi tam olarak ortaya çıkarmak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğu konusunda hemfikir. Ancak algılanan sosyal izolasyon bir şekilde bilişsel gerilemeye katkıda bulunuyorsa, iyi haber şu ki, çeşitli müdahale türlerinin yalnızlığı azalttığı gösterildi. Sosyal becerileri geliştiren, sosyal destek sağlayan, sosyal etkileşim fırsatlarını artıran ve yalnızlık algılarını yeniden çerçeveleyen müdahaleler klinik çalışmalarda çeşitli düzeylerde başarı elde etti. Yalnızlığı azaltmaya yönelik yaklaşımlar bireye göre uyarlanmalıdır, ancak Salinas'ın bazı genel önerileri de var:

• Sahip olduklarınızı koruyun. Salinas, yeni arkadaşlar edinmeye çalışmadan önce, halihazırda sahip olduğunuz sosyal bağlantıları beslemenizi, örneğin ailenize veya iletişiminizi kaybetmiş olabileceğiniz arkadaşlarınıza ulaşmanızı öneriyor. Yeni bağlantılar kurmak, eskilerini yeniden canlandırmaktan daha fazla hassasiyet ve çaba gerektirir.
• Benzer düşünen insanlar bulun. Kitap kulübü, spor ligi veya sınıf gibi ortak bir ilgi alanı aracılığıyla başkalarıyla etkileşime girebileceğiniz fırsatları araştırın. Planlanmış bir faaliyet aracılığıyla düzenli olarak aynı insanlarla buluşmak, kalıcı bir bağlantı kurma şansını artırır.
• İyi bir bağlantı hijyeni sağlayın. Başkalarının size ulaşmasını beklemek yerine, başkalarına ulaşma konusunda proaktif olun. Düzenli olarak hayatınızdaki insanlarla sosyal bağlantılarınızı sürdürün, onların hayatları hakkında sorular sorun ve sempatik bir kulak verin.
• Bilişsel davranışçı terapi. Bazen yalnızlık, kişinin etrafındaki dünyayı nasıl algıladığı gibi psikolojik faktörlerle daha fazla ilgilidir. Bilişsel davranışçı terapi, insanların olumsuz düşünce, duygu ve davranışlarını değiştirmelerine yardımcı olan bir psikoterapi şeklidir.