Casa Botter yeniden doğdu

İstiklal Caddesi’nde bulunan Casa Botter, Botter Apartmanı ya da diğer adıyla Botter House, (orijinal adıyla Maison Botter) İstanbul’un en eski Arnova yapılarından biri. Dekoratif süslemelerin dikkat çektiği yapı, uzun zamandır restorasyondaydı. İstiklal’in önemli yapılarından olan Botter Apartmanı’nın restorasyonu İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından tamamlandı ve bina 14 Nisan Cuma günü Casa Botter Sanat ve Tasarım Merkezi adıyla yeniden hayat buldu.

İlginin çok yoğun olduğu açılışta yüzlerce insan Botter’i gezmek, önünde fotoğraf çekilmek için sıra bekledi. Yıllar sonra yerine kavuşan bir hafıza mekânı, İstiklal’in uzun zamandır suskun kalan sokağına renk verdi. Kültür-sanat dünyasının önde gelen isimleri için de bir karşılaşma noktasına dönüştü. Halka konser verilen açılışta ofis ve çalışma alanı olarak açılan üst katlar da gezilebildi. Giriş katında bulunan Düşler, Hakikatler sergisi ise 16 Temmuz’a kadar sanatseverleri bekliyor.

Bu büyük kavuşmaya eşlik eden, küratörlüğünü Melike Bayık’ın yaptığı sergi, geçmiş ve gelecek arasında gerçekler ve hakikatleri irdeliyor. Bunu yaparken eskinin yeniyi yıkıp yeniden var etme özelliğini öne çıkarıyor. Seyirci olarak böylece hem apartmanın yapısı ve hem de sokağın belleği arasında bağ kuruyoruz. Sergide eserleri yer alan sanatçılar arasında, Larissa Araz, Mehtap Baydu, Sena Başöz, Orhan Cem Çetin, Cevdet Erek, Ulaş Eryavuz, Ece Gökalp, Berat Işık, Ali Miharbi, Studio Pinprick, Güneş Terkol, Erdem Varol Emir Yağmurca bulunuyor.

Farklı disiplinlerden sanatçıların bir araya gelmesi bu noktada mühim. Disiplinlerarası üretimlerle farklı köprüler aynı anlam noktasında birleşmiş oluyor. Çıkış noktası düşler/hakikatler zıtlığında ilerleyen sergi, rüya, hatırlama, uyanış gibi soyut kavramları ele alıyor. Geçmişin yıkıcı gücü, bugünün umutları oluyor. İçerisinden geçtiğimiz bu yıkıcı ve zor günlere de selam gönderen sergi, yeniden inşa hayalinin mümkünatının altını çiziyor. Şifalanma, iyileşme gibi kavramları da irdeliyor. Düş ve hakikat izdüşümünde
pek çok kapı açıyor.

Ferit Edgü gibi bir şairi ağırlayan, Ayşe Övür’ün Botter Apartmanı romanına konu olan, ilk modaevi olarak kullanılan, daha pek çok etkinliğe ev sahipliği yapacak, sosyokültürel yapıya etkisi büyük bu yapı bugünün kültür sanat rotasını yeniden oluşturacak gibi gözüküyor.

İstanbul’un ilk Art Nouveau binası

Botter Apartmanı, giyim kuşam konusunda titiz olan padişah II. Abdülhamid’in resmî terzisi ve modacısı olarak bilinen Jean Botter için yapılmıştır. Botter’in, 19. yüzyılın sonlarına doğru Hollanda’dan İstanbul’a göç ettiği bilinir. Art Nouveau tarzında İstanbul’da inşa edilen ilk bina (1900-1901) olarak bilinen yapının mimarı ise Raimond Tommaso D’Aronco’dur. İstiklal Caddesi üzerinde olan bina, 235 numarada yer alır ve cephesinde bitki motifli bordürler, çiçekler, insan başı figürleri ile süslüdür.

Botter Apartmanı’nın en önemli özelliklerinden bir diğeri ise döneminde Pera Palas Oteli’nden sonra asansöre sahip ikinci bina ve çelik konstrüksiyon kullanılan ilk apartman olmasıdır. Aynı zamanda giriş katına açılan Botter Moda Evi Türkiye'nin ilk modaevidir. İlk zamanlarında birinci katında modaevinin atölyesi bulunurken diğer katlarda konut olarak kullanılır. Botter, uzun yıllar boyunca Osmanlı soyluları ve saray halkı için kıyafetler, tasarımlar hazırlar. Botter ailesi, İstanbul’da önemli bir sosyal statüye ulaşır, yüksek sınıfların tanıdığı kimseler olurlar. Ancak arka arkaya gelen Balkan ve dünya savaşlarıyla İstanbul’un da sosyal hareketliliği azalır, moda arka planda kalır. Botter Moda Evi işlevini yitirecek noktaya gelir. Paris’e giden genç oğullarının vefatıyla yıkılan Botter ailesi bu olay üzerine Paris’e göçer.

Aile, giderken binayı II. Abdülhamid döneminde Donanma Nazırlığı yapmış Kaptanıderya Osman Paşa'nın oğlu Mahmut Nedim Efendi'ye satar. Nedim Bey 1939’da vefat eder, eşi Zeynep (Ovayar) Hanım, binanın alt katlarını bir süre ofis olarak çeşitli şirketlere, ticari kuruluşlara kiralar. Bu isimler arasında şair Ferit Edgü de vardır. Edgü, binanın üçüncü katını kiralayıp, restore ettirip reklam ajansını buraya taşır. Zeynep Hanım’ın vefatı üzerine metruk kalan binaya Hazine el koyar. 2007 yılında ise Ovayar’ın yeğenleri apartmanı Hazine’den devralır. Binanın D’Aronco’ya ait orijinal planları, onun doğum yeri olan Udine’de (İtalya) Gallerie Del Progetto Müzesi’ndedir.