Bloomberg yazdı: Elon Musk ve Jeff Bezos'un yeni Ay yarışı

Beş yıl önce Jeff Bezos Washington DC'de karanlık bir sahnede duruyordu, arkasındaki platformu örten büyük siyah bir perde vardı. Gri bir takım elbise ve siyah bir gömlek giymiş olan Bezos, gazeteciler ve uzay meraklılarından oluşan bir kalabalığa Ay'ı keşfetmenin önemini anlattı. Birkaç dakika sonra Bezos elini kaldırdı ve perde Blue Moon adı verilen devasa bir uzay aracını gözler önüne sermek üzere aralandı. Bu aracın, havacılık ve uzay şirketinin üç yıldır üzerinde çalıştığı, Ay'ın yüzeyine kargo ve nihayetinde insan taşımak üzere tasarlanmış bir Ay aracı olduğunu söyledi.

Bahsetmediği şey ise aracın etkinlik için inşa edilmiş bir dekor olduğuydu. Blue Origin'in işleyen bir araç teslim edebilmesi için önünde yıllar vardı ve hala da var. Yeni uzay yarışında daha önemli bir an o tanıtımdan iki buçuk ay sonra ve 2 bin km uzakta yaşandı. Elon Musk canlı monitörlerden, çelik bir mini roketin güney Teksas'ta motorunu ateşlemesini izliyordu. Space Exploration Technologies firmasının prototipi kısa bir an için uçtu ve sonra kendini tekrar aşağıya indirerek dik durdu. Bu, SpaceX'in yakında çıkacak olan Starship roketi için ilk atlama testlerinden biriydi ve tam boyutlu bir uzay aracının bir gün Ay da dahil olmak üzere diğer gezegenlere inmek için kullanacağı tekniği göstermeyi amaçlıyordu.

60'lardaki yarışı hatırlatıyor

Bir insanın Ay tozuna ayak izini bırakmasının üzerinden yarım yüzyıldan fazla zaman geçti. Şimdi uzay yarışı bazı açılardan 1960'lardakine benziyor; ABD ile Sovyetler Birliği yerine Bezos'un Blue Origin'i ile Musk'ın SpaceX'i karşı karşıya. Şirketler, büyük ölçüde ABD hükümeti tarafından finanse edilen astronotları Ay'ın yüzeyine yeniden göndermek için düello yapıyorlar. 

SpaceX'in üstünlüğü var

Blue Origin ve SpaceX yüzyılın başında teknoloji devleri tarafından kuruldu. Benzerlikler burada sona eriyor. SpaceX, zaman zaman olduğu gibi, geliştirme sırasında bir şeylerin patlaması konusunda çok az endişe duyarak hızlı bir şekilde test ederek ve fırlatarak Blue Origin'i hızla geride bıraktı. SpaceX'in Ay yarışında Blue Origin'e karşı büyük bir üstünlüğü var. Yine de, bu görevin karmaşıklığı göz önüne alındığında, Blue Origin'in SpaceX'ten önce muhtemelen üzerinde insan olmayan bir aracı Ay'a indirmeyi denemesi mümkün. 

Musk, havacılık operasyonunu tipik bir kar amacı güden işletme gibi yönetiyor ve ürün geliştirmeyi finanse etmenin bir yolu olarak roketlerine ekipman bağlamak isteyen müşterilerden (hükümet dahil) gelen parayı kullanıyor. Bezos ise en azından yakın zamana kadar Blue Origin'e daha çok bir araştırma laboratuvarı gibi davranıyordu. Bu ay yarışını hangi stratejinin kazanacağı gelecek birkaç yıl içinde netleşecek. Bir uzay araştırma ve analiz danışmanı olan BryceTech'in kurucusu ve icra kurulu başkanı Carissa Christensen, "SpaceX bir şeyler sattı, Blue Origin ise para harcadı. SpaceX'in şirket kültürü pazar üstüne pazar ele geçirmek, müşteri üstüne müşteri bulmak üzerine kurulu. Blue Origin'in kültürü ise çok zorlu bir Ar-Ge stratejisini hayata geçirmek üzerine kurulu" diye konuştu.

İnsanları Ay'a yeniden ötürme görevi 2017 yılında Artemis olarak bilinen bir NASA programıyla başladı. NASA başlangıçta SpaceX'e bir Ay aracı için 2.9 milyar dolarlık tek bir sözleşme verdi, çünkü ajansın sadece bir tane için yeterli parası vardı ve bu da Blue Origin'in dava açmasına neden oldu. Kongre'deki bazı lobi faaliyetlerinin ardından ajans, Blue Origin'e giden 3,4 milyar dolar değerinde ikinci bir sözleşme için yeterli finansmanı elde etti. Para aracın geliştirmesi için veriliyor, yani şirketler inşa ettiklerini kendilerine saklayabilecekler. NASA'nın insan iniş sistemi programının müdür yardımcısı Kent Chojnacki, "Biz hizmeti satın alıyoruz. Yani donanımı asla sahiplenmiyoruz" dedi. 

Uzun vadeli hedefi Mars

Musk'ın SpaceX için uzun vadeli hedefinin Mars olduğu Starship'in kullandığı yakıt kaynağından da anlaşılıyor. Blue Origin'in Ay'a iniş aracı, teorik olarak bir gün Ay'daki sudan çıkarılabilecek olan hidrojeni kullanırken, Starship, Musk'ın Mars'ta sentezlenebilecek bir molekül olan metanı kullanıyor. Yine de Musk, NASA görevinin temellerini atarken Ay'a gitmenin yararlarını kabul etti. 2017'de "Halkı heyecanlandırmak istiyorsanız Ay'a bir üs kurmalısınız" dedi. 

Her şirketin görevi, Ay'ın yörüngesine park edebilecek ve ikinci bir araçtan ya da yakındaki bir uzay istasyonundan NASA astronotlarının gelmesini bekleyecek bir uzay aracı yapmak. Astronotlar şirketin aracına aktarılacak ve bu araç da mürettebatı Ay'ın yüzeyine taşıyacak. Bir süre sonra da iniş aracına geri yüklenerek Ay yörüngesine girecekler.

Musk için bu sözleşme Starship adı verilen gelecekteki Mars mekiği üzerindeki çalışmaları hızlandırmak için bir bahane oldu. Bugüne kadar geliştirilmiş en büyük ve en güçlü roket sistemi olan Starship'in üst kısmı, dik iniş yapıp tekrar kalkabilen bir Ay aracı olarak hizmet verecek. SpaceX'in planı gelecek yılın başlarında Ay'a mürettebatsız bir test inişi gerçekleştirmek ve ardından 2026'da ilk insan inişini yapmak, ancak Musk ve NASA verilen son tarihleri kaçırmayı alışkanlık haline getirmiş durumda.

Birden fazla Yıldız Gemisi fırlatmayı gerektiren kanıtlanmamış bir yakıt ikmali sistemi, karmaşıklaştırıcı bir faktör. Dünya'nın yerçekiminden kaçmak çok fazla enerji gerektiriyor ve daha ağır nesneler için yakıt maliyeti artıyor. Starship büyüklüğünde bir roket, Dünya'da doldurulan tek bir depoyla Ay'a gidip gelemez. SpaceX'in sistemi, bir Starship'in Dünya'nın yörüngesine fırlatılmasını, burada park etmesini ve yakıt deposu olarak hizmet vermesini gerektiriyor. Daha sonra SpaceX metan ve oksijenle dolu yaklaşık 10 Yıldız Gemisi daha fırlatacak ve bunlar depoya yanaşarak rezervlerini yeniden dolduracak. Depo tamamen doldurulduktan sonra, bir başka Yıldız Gemisi Dünya'dan fırlatılacak, depoya yanaşacak, yakıt ikmali yapacak ve ardından Ay'a doğru yola çıkacak.

Starship'in planıyla alay etti

Blue Origin birkaç yıl önce çok roketli yakıt ikmali mimarisinin güvenilir olamayacak kadar karmaşık olduğunu savunan bir infografikle bu planla alay etti. Chojnacki, Blue Origin'in o zamandan beri sessizce rota değiştirdiğini ve Ay görevleri için SpaceX'inkine benzer bir sistemi benimsediğini söylüyor. NASA'nın insan iniş sistemi programı yöneticisi Lisa Watson-Morgan, Blue Origin'in tekniğinin alçak Dünya yörüngesindeki bir uzay aracına yakıt ikmali yapmak için dört ila sekiz roket gerektireceğini belirtiyor. Blue Origin yakıt ikmal istasyonunu uzay römorkörü olarak adlandırıyor çünkü Dünya yörüngesindeki iniş aracını doldurduktan sonra römorkör iniş aracını Ay'ın yörüngesine kadar takip edecek ve Ay yüzeyine yapacağı yolculuk için yakıt ikmali yapmaya hazır olacak. Römorkör daha sonra daha fazla hidrojen yakıtı almak için her yörünge arasında ileri geri seyahat edebilir.

Blue Origin gelecek yılın başlarında Ay'a iniş aracının römorkör gerektirmeyen bir kargo versiyonunu göndermeyi planlıyor. Bu başarılı olursa, Bezos'un şirketi Musk'ınkini geçebilir ancak Blue Origin 2029'a kadar insanları oraya göndermek için daha az iddialı bir zaman çizelgesini sürdürüyor. Yine de havacılıkta zaman çizelgeleri öngörülemez. Blue Origin'in Ay'a iniş aracı, ilk olarak 2020'de havalanması beklenen ancak henüz bunu yapmayan New Glenn roketinin üzerine fırlatılmak üzere tasarlandı. New Glenn'in her şey yolunda giderse Eylül ayında fırlatılması planlanıyor. Bezos Aralık ayında Lex Fridman Podcast'te "Blue Origin'in çok daha hızlı olması gerekiyor" dedi ve ekledi: "Birkaç yıl önce Amazon'daki CEO'luk görevimden ayrılmamın nedenlerinden biri de bu."

Bu arada Musk, havacılık ve uzay endüstrisine liderlik etmeye devam eden SpaceX de dahil olmak üzere bir dizi şirketin CEO'su olmaya devam ediyor. SpaceX, Mart ayındaki en son Starship test uçuşu sırasında itici yakıtları bir tanktan diğerine aktararak küçük ama anlamlı bir adım attı. Bir NASA danışma komitesi 26 Nisan'da yaptığı açıklamada SpaceX'in sonuçları hala analiz etmekte olduğunu ancak deneyin "tüm hesaplara göre başarılı olduğunu" söyledi.