İran'da su krizi: Tahran'ı tamamen boşaltabiliriz | 'Durum İsrail savaşından daha kötü'

'Tanrı, bu ülkeyi düşmandan, kuraklıktan ve yalanlardan korusun'

Büyük Pers imparatoru Darius, bu duayı 2.500 yılı aşkın süre önce Persopolis’teki mezarına kazıttı. Günümüzde İran’ı yöneten İslami teokratlar, Darius’un Zerdüşt Tanrısı’nı ciddiye almasa da bu duanın karşılık bulmasını ummak için her nedenleri var. Zira kendi düşmanlarıyla savaşın yaralarını sarmaya çalışırken şimdi kuraklıkla karşı karşıyalar; bu kuraklık, kendi yalanlarıyla daha da ağırlaşmış durumda ve İsrail ya da ABD bombalarından daha yıkıcı olma riski taşıyor.

Telegraph'ın haberine göre, Tahran’ın içme suyu rezervlerinin sadece dokuz günlük ihtiyacı karşılayacak kadar kaldığı tahmin ediliyor. Yağmur yağmazsa başkent, 10 milyon nüfusuyla birlikte tahliye edilmek zorunda kalabilir.

Kuzeydoğudaki ikinci büyük şehir Meşhed’de ise rezervler kapasitenin yüzde üçünden azına düşmüş durumda. Enerji bakanlığı, ülke genelinde 19 büyük barajın kuruma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu açıkladı. Arkeologlar, Persopolis’in altında bulunan yer altı su havzasının o kadar ciddi şekilde kuruduğunu belirtiyor ki, antik şehir ve Darius’un mezarı kısa süre içinde çökmeye başlayabilir.

Acil önlem zorunluluğu

Eski çevre bakanlığı yetkilisi Kaveh Madani, durumu “krizin ötesinde” olarak nitelendiriyor. Hem dağlardaki yağmur rezervlerinin “vadesi” hem de yer altı sularının “birikimi” kurak yılları atlatmada yetersiz kalmış durumda.

Uluslararası yaptırımlar, sokak protestoları ve İsrail bombaları, İslami Cumhuriyet’in iktidarını sarsmıyor. Ancak doğa, rejimi çökertme potansiyeline sahip olabilir.

Kuraklığın nedenleri

Başkan Mesud Pezekişyan, kuraklığın sadece yıllık yağışların yüzde 40 azalmasıyla açıklanamayacağını söyledi. Düşüncesiz kalkınma ve kontrolsüz kentleşme, yer altı sularını tüketti ve Tahran’ın modern nüfusu destekleyecek kapasiteyi aşmış durumda.

Pezekişyan, başkentteki kurumların başka bir bölgeye, muhtemelen güneye taşınması gerektiğini belirtti.

Acil müdahale ve su kıtlığı

Pezekişyan 'Birkaç kişi televizyonda hükümetin bir şey yapabileceğini söylüyor. Gerçekten yapabileceğinizi düşünüyorsanız, gelin çözün' dedi.

Dahası, kısıtlamalar uygulanmaya başladı. Bazı üniversiteler yurt duşlarını kapattı, su otoriteleri bilinçsiz kullanımı sıfıra düşürmeyi planlıyor. Faturaları karşılayamayan, yoksul semtler en çok etkilenenler arasında.

İklim değişikliği ve yıllardır süren kuraklık

İklim değişikliği de sorunların bir parçası. Tahran tarihsel olarak aynı dönemde en fazla iki yıllık kuraklık yaşardı. Bu, başkentin ilk beş yıllık kuraklığı ve barajlar “tarihi minimum” seviyede.

Zayandeh Rud nehri 2007’den itibaren sürekli akmıyor; Baluchestan’daki sulak alanlar kurudu. 2021’de Khuzestan’da su sıkıntısı protestolara yol açtı.

Madani, 2000’lerin başında Los Angeles ve Las Vegas’ta su yönetimi felaketlerini inceleyen makaleler yazmış ve İran’ın aynı hataya düşmemesi gerektiğini belirtmişti. 2017’de İran’ın “su iflası” durumunda olduğunu ve tüketimi azaltması gerektiğini uyarmıştı.

Bilim insanları, kuraklığın doğrudan siyasi çöküşe yol açıp açmayacağını yorumlamakta temkinli. Ancak Madani’ye göre, doğa şu anda İran rejimi için Trump ve Netanyahu’nun dahi arzu edemeyeceği kadar büyük bir tehdit oluşturuyor.