Sanam Mahoozi ve Erika Solomon / New York Times
İranlı yetkililer, cumhurbaşkanının tahliye edilebileceği uyarısında bulunduğu başkent Tahran'daki şiddetli kuraklık sebebiyle suyu karneye bağlamaya başladı.
Ülke son 60 yılın en kötü kuraklığıyla karşı karşıya ve büyük barajlar kritik derecede düşük seviyede. Su yetkilileri, geçen hafta Tahran'ı besleyen ve 10 milyondan fazla insanın yararlandığı ana barajların kapasitesinin yüzde 5 olduğunu açıklamıştı.
İran'ın su endüstrisi sözcüsü İsa Bozorgzadeh gazetecilere pazar günü verdiği demeçte, su basıncının gece yarısından sabaha kadar azaltılacağını belirtirken "Böylece hem kentsel sızıntıyı azaltabiliriz hem de şehir rezervuarlarının yeniden doldurulması için bir fırsat yaratabiliriz" dedi. Sıcaklıkların hızla yükseldiği ve yaygın elektrik kesintilerinin yaşandığı ülkede, kurak bir yaz mevsiminin ardından sonbaharda düşük yağışlar görüldü. Yetkililer, Tahran'da hiç yağış görülmediğini, bunun 100 yıldır yaşanmadığını söylüyor.
Kuraklık o kadar şiddetliydi ki bazı İranlılar, komşu ülkelerin İran'ın yağmur bulutlarını "çaldığı" ve onları başka yöne çevirdiği yönünde komplo teorileri oluşturdu. İran'ın atmosferik su teknolojilerinin sorumlusu iddiaları çürütmeye çalıştı. "Ancak insan bilgisi sürekli olarak ilerlediği için olasılıkları göz ardı edemeyiz" dedi.
İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, perşembe günü yaptığı açıklamada kuraklığın bir aydan fazla sürmesi halinde "Tahran'ı boşaltmak zorunda kalacakları" uyarısında bulundu. Pezeşkiyan, bu tahliyenin nasıl yönetileceğini açıklamadı. Pezeşkiyan, aylardır Tahran'daki su krizi konusunda uyarı yapıyordu ve başkentin "açık sulara erişim" olan Basra Körfezi'ne daha yakın bir yere, güneye taşınmasını teşvik etti.
Yetkililer, geçen hafta gece boyunca su kesintisi yapılabileceğini açıklamıştı. Ancak devlet destekli haber ajansı Tasnim, su kesintilerinin 10 günden uzun süredir sessiz sedasız uygulandığını bildirdi. Bir diğer devlet destekli ajans Tabnak ise, Tahran’daki bazı vatandaşların gece yarısından sabah 5’e kadar su kesintisi yaşadığını, bunun daha geniş kapsamlı kesintiler için endişeyi artırdığını aktardı.
İran Enerji Bakanlığı, sonbaharda yağışı teşvik etmek için bulutlara gümüş iyodür gibi partiküller yaymayı içeren “bulut tohumlama” uygulamasını duyurdu. Ancak uzmanlar, yöntemin işe yarayabilmesi için bulutların en az yüzde 50 nem içermesi gerektiğini, İran’daki bulutların şu anda bu seviyede olmadığını belirtti.
İran'ın su sorunları sadece düşük yağışlarla sınırlı değil. Araştırmalar, aşırı baraj inşası, yasa dışı kuyu kazımı ve sürdürülemez tarım uygulamaları gibi onlarca yıllık kötü yönetimin su rezervlerinin tükenmesine yol açtığını gösteriyor. İklim değişikliği ve artan sıcaklıklar da krizi derinleştiriyor.
Tahran'daki yüksek yer altı suyu çekimi, zeminin yılda 300 milimetre gibi alarm verici bir hızla çökmesine yol açtı. Bu, altyapının güvenliği ve istikrarı açısından kabul edilen kritik eşik değerinin yaklaşık 60 katı.
Kısa vadede bir rahatlama görünmediği için, bazı yetkililer halkı yağmur için dua etmeye çağırdı.
Tahran Belediye Meclisi Başkaanı Mehdi Chamran, “Eskiden insanlar yağmur duası yapmak için çöle giderdi. Diğer tüm önlemler bir yana, bunu da ihmal etmemeliyiz” dedi. Uzmanlar ise sorunun çözümünün, tarım sektöründeki su tüketim yöntemlerini modernize etmek ve farklı devlet kurumları arasındaki koordinasyonu sağlamak olduğunu belirtiyor.
Almanya'daki Hamburg Teknoloji Üniversitesi'nde su ve toprak uzmanı olan Nima Şükrü, "Biri baraj inşa ediyor, diğeri tarım alanlarını genişletmeyi hedefliyor ve üçüncüsü de temkin çağrısında bulunuyor," dedi. Yapay zeka ve yüksek çözünürlüklü uydu teknolojilerinin İran'ın daha iyi su uygulamaları geliştirmesine yardımcı olabileceğini söyledi.
Ancak bunu yapabilmek için uluslararası izolasyona son vermesi gerekecek. Bu değişiklik, İran’ın nükleer programı nedeniyle yenilenen BM yaptırımları altında olduğu sürece, neredeyse imkansız olarak görülüyor.
© 2025 The New York Times Company
