Kadınlar şikayetlerinde haklı çıktı: Covid aşısı regli etkiliyor

Geçen yıl corona virüs aşılarının piyasaya sürülmesinden kısa süre sonra, ABD'nin dört bir yanındaki kadınlar regl dönemlerinde yaşadıkları değişiklikler hakkında sosyal medyada paylaşımlarda bulunmaya başladılar. Paylaşım yapanlar bu değişikliklerin nedeninin aşıların yan etkisi olduğunu öne sürdü. 

Regli dönemini geciktiriyor

Yeni yapılan araştırmalar şikayetlerin çoğunun doğruluğunu onayladı. Dünya çapında yaklaşık 20 bin kişi üzerinde yapılan bir araştırma, Covid'e karşı aşı olmanın regl zamanını değiştirebileceğini gösteriyor. Aşı olan kişiler, yaptırmayanlara kıyasla ortalama olarak regl dönemlerinde bir güne yakın gecikme yaşıyorlar.

Salı günü British Medical Journal'da yayınlanan çalışmanın verileri, Natural Cycles adlı popüler bir regli izleme uygulamasından alındı. Bu uygulamayı çoğu Kuzey Amerika, İngiltere ve Avrupa'dan olmak üzere dünyanın dört bir yanından insanlar kullanıyor.

Aşıdan sonraki döngüler analiz edildi

Uygulama kullanıcıların her ay regl zamanını takip ediyor. Bu yüzden araştırmacılar, kişiler aşı olmadan önceki üç döngüyü ve yaptırdıktan sonra olan en az bir döngüyü analiz edebildi. Böylece bu analizler araştırmacılar tarafından karşılaştırdı. 

Veriler, Covid-19 aşısının ilk dozunu olanların periodlarının yaklaşık 1 gün geciktiğini gösterdi. İki doz aşı olanlar ise regl dönemlerinde daha büyük değişiklikler yaşadı. Bu grupta yer alanların çoğunun regli 4 gün gecikti. Yüzde 13'ü ise 8 gün ve daha fazla gecikme yaşadı. 

Doğurganlık üzerinde bir etkisi yok

Çalışmayı yöneten Oregon Sağlık ve Bilim Üniversitesi'nde kadın doğum ve jinekoloji profesörü olan Alison Edelman, çoğu insan için etkilerin geçici olduğunu ve bu durumun normale dönmeden önce sadece bir döngü süresince devam ettiğini söyledi. Ayrıca yan etkilerinin doğurganlık üzerinde herhangi bir etkisi olduğuna dair hiçbir belirti olmadığını belirtti. Edelman, "Artık insanlara menstrüel döngüler hakkında onları nelerin beklediğini söyleyebiliriz" dedi ve “Bu konunun genel olarak bireyler için güven verici olduğunu umuyorum” diye ekledi.

Araştırmacılar, aşıların regl döngülerini neden etkilediğini tam olarak bilmiyorlar ancak Edelman, bağışıklık ve üreme sistemlerinin bağlantılı olduğu iltihaplanmaların regl dalgalanmalarını tetikleyebileceğini söyledi.

Yan etkilerden bahsedilmemesi stres yarattı

Reglinizdeki herhangi bir değişiklik stresli olabilir, planlanmamış bir hamilelik veya hastalık hakkında endişeleri tetikleyebilir. İnsanların stresli hissetmelerindeki neden ise yetkililerin aşıları piyasaya sürmeden önce olası yan etkiler hakkında onları uyarmaması veya daha fazla araştırma yapmaması. Sadece doğum kontrolü almayan, aşılanmadan önce düzenli döngüleri olan ve 18 ile 45 yaşları arasındaki kişilerin araştırmada yer alması bu çalışmadaki önemli bir nokta.

Aşı regli sürenizi uzatmıyor

Çalışma, aşıların trans bireyler ve non-binary bireyler dışındaki kimliklere sahip bireyleri nasıl etkilediği de dahil olmak üzere tüm soruları yanıtlamadı. Aşılar piyasaya çıktığından beri, sosyal medyada birçok kişi aşı olduktan sonra daha uzun, daha ağır ve daha ağrılı dönemlerden şikayetçi olduklarını dile getiriyor. Bu çalışma, regli ağrılarına ya da kramp gibi diğer yan etkilere odaklanmadı. Ancak araştırmacılar, aşı olmanın daha uzun süren regl dönemlerine neden olmadığını söyledi.

Edelman, farklı bir çalışmadan elde edilen ön bulgularda, corona virüs aşısı olmanın bazen daha ağır dönemlere neden olabileceğinin öne sürüldüğünü söyledi. Yaklaşık 10 bin kişiden toplanan veriler hala incelemelerden geçiyor. Ancak şimdiye kadarki sonuçlar aşı olmanın kanamaların daha ağır olabilme durumunu biraz artırdığını gösterdi. Bununla birlikte Edelman, çalışmalarının yalnızca hormonal kontraseptif yani kadınlık hormonlarından birini içeren hapı kullanmayan normal adet döngüsüne sahip kişilere baktığını ve bireysel deneyimlerin büyük ölçüde değişebileceğini kabul etti.

California'da yaşayan 21 yaşındaki Caiityya Pillai, Mart 2021'deki aşısından sonraki iki ay boyunca, normalde hafif olan döneminin aşırı derecede ağrılı hale geldiğini ve iki kat daha uzun sürdüğünü söyledi. Pillai, “Acı normal bir ağrı gibi değildi. O kadar ağlıyordum ki yataktan çıkamıyordum” dedi. Pillai, o anda endişeye kapıldığını ve başka bir sorun olabileceğini düşündüğünü, ancak iki döngüden sonra adetinin normale döndüğünü söyledi. Temmuz 2021'de ikinci bir doz aldığı zaman, döneminin tekrar kötüleştiğini, ancak internette benzer hikayelerin paylaşıldığını gördüğünde bu konuda daha sakin hissettiğini söyledi.

“İnsanları etkilere karşı hazırlamalıyız”

Grundy, "Kadınları kendi bedenleri hakkında dinlememiz gerektiğinin iyi olacağını düşünüyorum" dedi ve "Aşı olduğum için hala mutluyum ama bence bu durum, insanları etkilere hazırlamak için önemli bir nokta olabilir" diye ekledi.

Edelman'ın araştırması, dönem değişikliklerinin geçici olduğunu öne sürse de, bazı insanlar, aşı yapıldıktan çok sonra adet döngülerinde kalıcı değişimler olduğunu belirtti. 32 yaşındaki Sammi Beechan, her 28 günde bir gelen hafif kramplardan bahsetti. Sadece dört gün hafif ve orta kanamaya neden olan bir döngü yaşadığını söyledi.

Beechan, Nisan 2021'de Johnson & Johnson aşısını yaptırdıktan sonra hiçbir değişiklik görmediğini ancak sonrasında Ekim'de güçlendirici aşı olarak Moderna yaptırdığında periodunun 24 günde bir olmaya başladığını söyledi. Ayrıca Beechan, daha fazla kanaması olduğunu ve daha ağrılı kramplar yaşadığını anlattı.  Doktorlar buna neden olabilecek ihtimalleri incelerken endometriozis ve diğer potansiyel sağlık koşullarını eledi.

Beechan, Covid'e karşı aşı olmanın buna değer olduğunu ancak aşının piyasaya sürülmesinden önce yan etkiler hakkında daha fazla bilgi verilmesini istediklerini söyledi. Beechan, "Düzenli döngülere sahip olmaktan vazgeçtim ve şimdi her ay bu durumu yaşamayı kabullendim" dedi. 

Edelman'ın araştırmasını finanse eden Eunice Kennedy Shriver Ulusal Çocuk Sağlığı ve İnsan Gelişimi Enstitüsü'nün direktörü Diana Bianchi, aşılamadan sonra önemli ölçüde gecikmenin alarm verilecek bir neden olmadığını söyledi. Bianchi, gecikmeden sonra doktora gitmeyi tavsiye etmediğini çünkü tüm verilerin gecikmelerin düzeldiği yönünde olduğunu da belirtti. "Regl döngüsü aralığında kalıcı bir değişik olduysa birinci adım doktorunuza görünmek" diye de ekledi.

Güvenin arttırılması için uğraşılıyor

Ulusal Sağlık Enstitüleri, daha iyi bilgi sağlama ve halkın aşılara olan güvenini artırma umuduyla, bazıları ergenleri ve endometriozisli insanları içeren corona virüs aşıları ve menstrüasyon hakkında  olan en az dört araştırma projesini finanse etti.

26 yaşındaki Olivia Rodriguez, Mart 2021'deki ikinci Moderna aşısından sonra çok kötü bir deneyim yaşadığı için takviye aşısı olmayı planlamadığını söyledi. Regl yeni bitmiş olmasına rağmen, iğneyi yaptıktan sonraki birkaç gün içinde tekrar regli olduğunu anlattı ve alışık olduğu normal 4-5 gün yerine daha ağır kanamalarla 10 gün sürdüğünü ekledi. 

“Başka bir aşı yaptırmaya çekiniyorum”

Başlangıçta paniklediğini söyleyen Rodriguez, kısa süre sonra benzer durumlardan geçen diğer kadınların hikayelerini internette buldu ve bunun güven verici olduğunu söyledi. Ancak yine de başka bir aşı yaptırmaktan çekindiğini belirtti. Osage Nation'ın bir üyesi olan Rodriguez, tıp araştırmacılarının yan etkiler hakkında önceden daha fazla bilgi vererek insanların güvenini kazanmaları gerektiğini söyledi ve  “Neden veya ne olduğuna dair hiçbir zaman gerçekten bir açıklama alamadım” diye ekledi.