Afet Yeniden İmar Fonu kurulmasını öngören teklif TBMM Genel Kurulu'nda

Genel Kurulda, CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel, teklifin, Anayasa'ya, hukuk devleti ve öngörülebilirlik ilkesi ile parlamentonun bütçe hakkına aykırı olduğunu savunarak, düzenlemenin ya komisyona iade edilmesini ya da usul tartışması açılmasını talep etti. Bunun üzerine TBMM Başkanvekili Celal Adan, usul tartışması açtı.

AK Parti Grup Başkanvekili Mustafa Elitaş, düzenlemenin, bütçe hakkına aykırı olmadığını vurgulayarak, "Hiç bütçeyle ilgili bir durum söz konusu değil. Sadece bütçeden ödenek ayrılabileceğiyle ilgili bir madde var." dedi.

CHP İstanbul Milletvekili İbrahim Özden Kaboğlu, teklifin anayasaya aykırı olduğunu öne sürdü. HDP Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan da düzenlemenin anayasaya aykırı olduğunu savunarak, depremler nedeniyle oluşan zararın giderilmesi için deprem bütçesi yapılmasını önerdi.

TBMM Başkanvekili Adan, teklifin komisyonlarda görüşülerek karara bağlandığını ve raporların Meclis Başkanlığına sunulduğunu belirterek, "Teklif, az önce AK Parti grup önerisinin Genel Kurulda kabulüyle Genel Kurul gündemine girmiştir. Bütün bu aşamalardan geçerek Genel Kurul gündemine girmiş söz konusu teklifle ilgili olarak Başkanlığımızın, söz konusu raporu görüştürmemek veya Komisyona iade etme yetkisi bulunmamaktadır" diye konuştu.

Daha sonra teklifin geneli üzerinde görüşmelerine geçildi.

Para harcayabilmek için depremi bekleyeceğiz

İYİ Parti Grubu adına teklifin tümü üzerinde söz alan Ankara Milletvekili Durmuş Yılmaz, hükümetin, tüm potansiyel riskler bilindiği halde depremin yaşandığı andan itibaren arama kurtarma ekiplerini koordine edemediğini ve enkaz altında kurtarılmayı bekleyen vatandaşlara ulaşma hususunda eksik kaldığını savundu.

Hükümetin, afetin felakete dönüşmesinin tek sorumlusu olduğunu iddia eden Yılmaz, "Birinci derecedeki sorumlular, 21 yıldır devleti yönetip bugüne kadar gerekli tedbirleri almayan, bilim insanlarımıza ve insanımızın feryadına kulak tıkayan Cumhurbaşkanı Erdoğan ve saray hükümetidir, bugüne kadar gerekli tedbirleri almayan iktidar partisinin yöneticileridir" sözlerini sarf etti.

Felaketin yaralarının sarılması gerektiğini, bunun için paraya ihtiyaç olduğunu dile getiren Yılmaz, "Hükümetin söylediğine göre bir yıl içerisinde bütün konutlar yapılacak. Bir yılın sonunda bütün konutlar yapılıp altyapılar tamamlandıktan sonra fon yaşamaya devam edecek mi yoksa kapatılacak mı? Eğer yaşamaya devam edecekse sözü edilen kaynaklar bu fona aktarılmaya devam edecek mi? Bu konuda herhangi bir düzenleme yok" diye konuştu.

İYİ Parti'li Yılmaz, fon uygulamasının bir istisna olduğunu vurgulayarak, "Kurulacak fonun, devletin asli işi olan işlerini bütçe üzerinden yönetmesi ve toplumun bütçe hakkı olan bu mesele üzerinde dikkatlice durulması gerekir. 1980'lerin fon uygulaması 2001 krizine giden yolda taşları döşeyen uygulamadır çünkü fon uygulamasıyla daha önce akla hiç gelmemiş yeni gelir kaynakları yaratıldığı ileri sürülmektedir. Bu yasanın iddiası da bu, oysa bu doğru değildir" ifadelerini kullandı.

Önceden düzenleyici ve risk azaltıcı tedbire izin verilmediğini de öne süren Yılmaz, "Parayı harcayabilmek için deprem olmasını bekleyeceğiz. Böyle bir mantıksızlık olmaz. Bu yasayı eğer geçirirseniz bir müddet sonra bunun düzeltilmesi için tekrar buraya geleceksiniz ve bizden yetki isteyeceksiniz." görüşünü savundu.

Yaparsa Cumhur İttifakı yapacak

MHP Grubu adına söz alan Konya Milletvekili Mustafa Kalaycı, kanun teklifiyle, doğal afetler nedeniyle genel hayata etkili afet bölgesi ilan edilen alanlarda imar altyapı ve üstyapı çalışmaları için gerekli kaynağın sağlanması, yönetilmesi ve ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına aktarılması amacıyla Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı tüzel kişiliği haiz Afet Yeniden İmar Fonu'nun kurulmasına yönelik düzenlemeler yapıldığını kaydetti.

Fonun kurulmasında başta uluslararası kuruluşlar tarafından olmak üzere afet bölgesinde kullanılmak üzere verilecek bağış, yardım, hibe ve uygun kredilerin bir hesapta toplanarak doğrudan afet bölgesinin yeniden imarı için harcanmasını sağlamanın amaçlandığını ifade eden Kalaycı, Fon ile gerekli altyapı ve üstyapı çalışmalarının koordinasyon içerisinde, hızlı ve etkili bir biçimde yapılabilmesinin amaçlandığını anlattı.

Teklifte, fonun kaynakları ve aktarımlarına ilişkin mali verilerin en geç üçer aylık dönemler itibarıyla kamuoyuyla paylaşılmasının da düzenlendiğini dile getiren Kalaycı, "Fonun kaynakları ve fondan yapılan aktarımlar konusunda her bakımdan açıklık, doğruluk, mali saydamlık ve hesap verme sorumluluğu ilkeleri gözetilmektedir. Fon hakkında kamuoyu denetimi, bağımsız denetim, Sayıştay denetimi, TBMM denetimi var. Bütçe hakkının ihlali söz konusu değildir." diye konuştu.

MHP'li Kalaycı, İstanbul için dillendirilen felaket senaryoları konusunda bütün ihtimallerin değerlendirilmesinin ve muhtemel depremlere hazır olunmasının önemine işaret ederek, "Kaybedecek zamanımız yok. Cumhur İttifakı olarak biz bu ağır yükü her şart altında kaldırırız, bedeli ne olursa olsun Türkiye'mize sahip çıkarız. Yaparsa Cumhur İttifakı yapacaktır ve de başaracaktır" sözlerini sarf etti.

MHP'li Kalaycı, teklife kabul oyu vereceklerini belirterek, hayırlı olması temennisinde bulundu.

Bunun helalliği olmaz

HDP Mersin Milletvekili Rıdvan Turan, 6 Şubat'ta meydana gelen depremlerin asrın felaketi değil asrın cinayeti olduğunu iddia etti. Bu felaketin temelinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve onun kurduğu iktisadi rejimin olduğunu ileri süren Turan, bir deprem politikası oluşturulması için iktidarın depremin olduğu ilk günden itibaren yaptıklarının tam tersinin gerçekleştirilmesi gerektiğini öne sürdü.

Deprem bölgesindeki konut inşaatının finansmanı için fona ihtiyaç olduğunu söyleyen Turan, "Bu fona, yurt içi ve yurt dışı kaynaklardan para gelecek. Bu fonda biriken parayı, başımıza 5'li çete belasını açan ne kadar bakanlık varsa onların hepsi sevk ve idare edecekler" sözlerini sarf etti.

HDP'li Turan, Japonya'da 2014 yılında deprem bakanlığı kurulduğunu belirterek, "Mutlaka bir afet ve kentsel dönüşüm bakanlığı ile afet ve kentsel dönüşüm bankası kurulması gerekiyor. Artık böyle günlük tedbirlerle bu meselenin içinden çıkmak mümkün değil." diye konuştu.

CHP İstanbul Milletvekili Mehmet Bekaroğlu, teklifle kurulması öngörülen fonun bir takım eksiklikleri bulunduğunu söyleyerek, "Teklifte 'Sayıştay denetler.' diyor ama bir de 'Bağımsız denetim kuruluşları da denetler.' diyor. Bu sizin aslında 20 senelik resminizi çekiyor. Sayıştay uluslararası kabul gören bir denetim kuruluşu olmaktan çıkmış. Devlet harcamaları denetleniyor ama kimse güvenmiyor, onun için bağımsız denetçiler gerekiyor" dedi.

Teklifle kurulacak fona ihtiyaç olmadığını savunan Bekaroğlu, "Türkiye'de mevcut olan, Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun ile bu paraları toplayabilir ve seri şekilde harcayabilirsiniz. Bütçenin içinde bunlar çok rahat bir şekilde yapılabilir. Bu yapılabilirken böyle bir fon kurulmasına elbette muhalefet kuşkuyla bakıyor ve 'Anayasa'ya aykırıdır.' diyor" ifadelerini kullandı.

Bekaroğlu, depremin ilk günlerinde bölgedeki insanların yalnız bırakıldığını iddia ederek, "Devlet iyi organize olamadığından dolayı binlerce insan öldü. Bu, helallikle halledilecek bir iş değil, bunun helalliği olmaz. Bundan sonra yapacaklarınıza güvenilmesi için önce bunu kabul edeceksiniz. Yoksa halk size güvenmez." diye konuştu.

Şehirlerimizi yeniden inşa edeceğiz

AK Parti Giresun Milletvekili Cemal Öztürk, 6 Şubat'ta Kahramanmaraş merkezli yaşanan depremler sonrası yaraların sarılması için ilk dakikadan itibaren devlet-milletin el ele vererek canla başla çalıştığını söyledi. Yaraların sarılması, acıların hafifletilmesi el birliğiyle çalışmanın önemine değinen Öztürk, "Devletimiz güçlüdür, milletimiz yardımseverdir. İnşallah, tüm bu zorlukları aşacak şehirlerimizi, köylerimizi yeniden inşa edeceğiz" dedi.

Afet bölgesi ilan edilen alanlarda imar, altyapı ve üstyapı çalışmaları için gerekli kaynağın sağlanması, yönetilmesi ve ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına aktarılması amacıyla Afet Yeniden İmar Fonu'nun kurulduğunu belirten Öztürk, şu bilgileri verdi:

"Bunun için de her nevi bağış, yardım, hibe, bütçeye konulacak ödenek ile yurtiçi ve yurtdışı piyasalardan sağlanacak finansman ve kaynaklar kurulacak olan fonda bir araya getirilerek ilgili proje ve harcamalar için kamu kurum ve kuruluşlarına aktarılacaktır. Şeffaf bir yönetim ve ilgili bakanların katılımıyla, gerekli altyapı ve üstyapı çalışmalarının koordinasyonu içerisinde hızlı ve etkili bir biçimde yapılabilmesi sağlanacaktır. Fonla doğal afetlerden etkilenen bölgelerdeki yıkımların telafi edilmesi ve yerleşim yerlerinin altyapısı ile yeniden imarı çalışmalarına kaynak sağlanmasının hızlandırılması amaçlanmaktadır. Fon kaynaklarına baktığımızda bağış alabilecek bir yapıda olduğu görülmektedir. Ayrıca, bütçeden de buraya kaynak aktarılabilecektir."

TBMM Genel Kurulunda teklifinin birinci bölümünün tümü üzerindeki görüşmeler de tamamlandı.

TBMM Başkanvekili Celal Adan, teklifin birinci bölümünün tümü üzerindeki görüşmelerin tamamlanmasının ardından birleşime ara verdi. Aranın ardından komisyonun yerini almaması üzerine Adan, birleşimi yarın saat 14.00'te toplanmak üzere kapattı.