İngiltere Başbakanı Liz Truss, partisindeki otoritesini kaybetti

İngiltere Başbakanı Liz Truss, ona başkanlığı kazandıran politikasını terk etti ve en yakın siyasi müttefiği olan Maliye Bakanı Kwasi Kwarteng’i kovdu. Truss’ın bunları açıkladığı sekiz dakikalık basın toplantısından sonra en çarpıcı tepki Boris Johnson yönetiminde görev yapan yetkililerden geldi. 

Sadece birkaç ay önce aylarca süren skandala ve ardından düzinelerce bakanın istifasına katlanmak zorunda kaldılar. Hatta Downing Street’te toplanan kabine üyeleriyle Johnson'a zamanının dolduğunu söylediler. Ancak Cuma öğleden sonra Truss'un tavırlarından sonra bu olanlar birdenbire önemsiz göründü.

"Kwasi'den kurtulması ona zaman kazandırmayacak"

Truss'un otoritesinin kaybolması o kadar hızlı oldu ki bazı yetkililerin şokta oldukları söyleniyor. Bu hafta sonunda, görevden alınan Kwasi Kwarteng'in desteği olmadan ve bazı milletvekilleri onun gitmesi için plan yaparken Trus, kendini piyasalarda bundan sonra olacaklara hazırlıyor. 

Yakın zamanda ayrılan bir hükümet yetklisi, “Kwasi'den kurtulmanın ona zaman kazandıracağını düşünüyorlarsa, asla böyle yürümeyecek. Tam tersi bu işleri hızlandıracak” dedi.  Johnson döneminin gazileri Truss'un sıkıntılarına tepki verse de Muhafazakar milletvekilleri Cuma gecesi suskun kaldı. Truss’ın kalan destekçilerinin Kwarteng'in piyasaları yatıştırmak için kurumlar vergisini artırma kararıyla çileden çıkmasının ve ardından bakanın görevden alınmasının ardından Muhafazakarların bir parti liderini daha görevden almaya hazırlandığı öne sürülüyor. 

"İtibarımızı yerle bir etti"

Eski bir kabine bakanı “Bu sürdürülemez. Bu büyük partinin ve dünyanın en güçlü altıncı ekonomisinin hükümetinin böylesine bir başbakan kargaşasına sahip olduğuna inanmakta güçlük çekiyorum. Ekonomik yeterlilik konusundaki itibarımızı yerle bir etti. Gitmek zorunda” dedi. 

Truss, cuma günü yaptığı basın toplantısında, bütçe planına dair “piyasaların beklediğinden daha hızlı” etkilendiğini kabul etti. Bununla birlikte, birçok milletvekili, başbakanın açıklamalarıyla daha da umutsuzluğa kapıldı. Truss, kamu harcamalarını kesmemeyi taahhüt etti.

"Ömrü ıslak maruldan daha kısa"

İsyan havasına rağmen, Truss’ın aynı akşam partisinin meclisteki bir toplantısına hitap edeceği belliydi. Truss, ekonomik planları hakkında bir dizi düşmanca soruyla karşı karşıya kaldı. Sorular Truss'un cevaplarından daha fazla destek aldı. 

En kötü an, Parlamentosu üyesi Robert Halfon'un başbakana mini bütçeyle piyasa kargaşasına ve siyasi desteğin çöküşüne neden olan eylemlerinin, on yıllık bir işi mahvettiğini söylediği zaman yaşandı. Bu toplantı sonrası bir milletvekili, Truss'un raf ömrünün ıslak maruldan daha kısa olduğunu söyleyerek espri yaptı. Bir milletvekili, “Şimdi yapması gereken sadece iki şey var. Hem partiyi hem halkı kazanmak” dedi. 

Çarşamba günkü toplantıdan bu yana Truss'un otoritesi bir kez daha zedelendi. Birçok milletvekili Truss'un Mayıs 2024’te yapılacak yerel seçimlerden sonra gitmesini bekliyordu.  Ancak Cuma gününden sonra aynı milletvekilleri Truss'u çok daha erken gitmesini planlıyor.

Sunak konuşuluyor

Milletvekillerinden bazıları mağlup liderlik yarışmacıları Rishi Sunak ve Penny Mordaunt'ı aralarında bir anlaşma yapmaya ve devralmaya çağırdı. Bakanlar, Truss'a karşı bir darbenin koordinatörleri olarak görülenlere planlarını sormaya başladılar.

Cuma öğleden sonra, çoğu milletvekili Truss’ın Noel’e kadar görevde kalması için mücadele edeceğine güvenerek çalışsa da bazıları sadece sayılı günleri kaldığını düşünüyor. Ancak bir kez daha halef üzerinde net bir anlaşma yok. Sunak'ın müttefikleri, onun başbakan Mordaunt'ın ise genel sekreter olmasını istiyor. Müttefiklerden biri, “Kimin başbakan olacağı belli değil ama kesinlikle Rishi olmalı. Piyasalar, sorumlu kişinin bir durumu idrak edebilen biri olduğunu bilmeliler” dedi. 

"Seçimlerde kimse onun karizmasına sahip değildi"

Bir de Johnson var. Birçok milletvekili onu hala en iyi seçenek olarak görüyor. Eski bir bakan, “Özellikle seçimlerde hiç kimse onun karizmasına sahip değildi. Belki insanlar altın yumurtlayan tavuğu öldürdüklerini anlarlar” dedi. Ancak bir Johnson müttefiki, onun istenmediğini ve Sunak destekçileri tarafından bu fikrin reddedileceğini söyledi. 

Johnson'ın, Milletvekillerini Partygate konusunda yanlış yönlendirip yönlendirmediğini inceleyen komite henüz geri bildirimde bulunmadı. Bu nedenle Truss’ın gidişi sonrası Johson’ın geri dönüşü büyük bir risk olabilir.  Truss, milletvekilleri arasında bir yıl boyunca güvensizlik oylamasından korunuyor ancak pratikte milletvekilleri, 2019'da Theresa May'de olduğu gibi, yeterli sayıda görüşlerini dile getirirse gidebileceğine inanılıyor.