Küresel pirinç kıtlığı kapıda: Türkiye de risk altında

Fitch Solutions'a göre, küresel pirinç piyasası 2023 yılında son yirmi yılın en büyük arz açığını kaydedecek. CNBC'ye konuşan analistler, dünyanın en çok yetiştirilen tahıllarından biri olan pirinç için bu büyüklükte bir açığın büyük ithalatçılara zarar vereceğini söyledi.

Fitch Solutions'ın emtia analisti Charles Hart, "Küresel düzeyde, küresel pirinç açığının en belirgin etkisi on yılın en yüksek pirinç fiyatları oldu ve olmaya devam ediyor" dedi.

Fiyatlarda dikkat çeken yükseliş

Fitch Solutions Ülke Risk ve Endüstri Araştırması'nın 4 Nisan tarihli raporuna göre pirinç fiyatlarının 2024 yılına kadar mevcut yüksek seviyelerde seyretmesi bekleniyor. Rapora göre, pirinç fiyatı 2023 yılına kadar cwt başına ortalama 17,30 dolar oldu ve 2024 yılında cwt başına 14,50 dolara düşecek. Cwt, pirinç gibi belirli emtialar için kullanılan bir ölçü birimi.

Ukrayna'da devam eden savaşın yanı sıra Çin ve Pakistan gibi pirinç üreticisi ekonomilerdeki hava koşulları nedeniyle pirinç arzında sıkıntılar yaşanıyor

Yüksek fiyatlar yoksul haneler için risk taşıyor

Hart, "Pirincin Asya'daki birçok pazarda temel gıda maddesi olduğu göz önüne alındığında, fiyatlar, özellikle en yoksul haneler için gıda fiyat enflasyonunun ve gıda güvenliğinin önemli bir belirleyicisidir" dedi.

Rapor, 2022/2023 yılları için küresel açığın 8,7 milyon ton olacağını öngörüyor. Hart, bunun küresel pirinç piyasalarının 18,6 milyon ton açık verdiği 2003/2004'ten bu yana en büyük küresel pirinç açığına işaret edeceğini söyledi.

Süzülmüş pirinç malzemeleri

Ukrayna'da devam eden savaşın yanı sıra Çin ve Pakistan gibi pirinç üreticisi ekonomilerdeki kötü hava koşulları nedeniyle pirinç arzında sıkıntı yaşanıyor. Geçen yılın ikinci yarısında, dünyanın en büyük pirinç üreticisi Çin'deki tarım arazileri şiddetli yaz muson yağmurları ve sellerle boğuştu.

Tarım analiz şirketi Gro Intelligence'a göre, Çin'in başlıca pirinç üretim merkezleri olan Guangxi ve Guangdong eyaletlerinde biriken yağış miktarı son 20 yılın en yüksek ikinci seviyesine ulaştı.

Benzer şekilde, küresel pirinç ticaretinin %7,6'sını temsil eden Pakistan'da geçen yıl yaşanan şiddetli sel felaketi nedeniyle yıllık üretimin %31 oranında düştüğünü belirten ABD Tarım Bakanlığı (USDA), bu etkiyi "başlangıçta beklenenden daha kötü" olarak nitelendirdi.

İklim değişikliği pirinç kıtlığını tetikledi

Hart, söz konusu açığın kısmen "Çin Anakarası hasadında yoğun sıcaklık ve kuraklığın yanı sıra Pakistan'daki şiddetli selin etkisiyle her yıl yaşanan kötüleşmeden" kaynaklandığını belirtti.

Bilimsel bir çalışmaya göre, pirinç hassas bir ürün ve bir El Nino gibi doğal afetler söz konusu olduğunda ürün kaybı olasılığı en yüksek olan ürün olarak biliniyor.

Ukrayna işgali pirince talebi artırdı

Hart, daha sıkı arz sorunlarına ek olarak, Rusya'nın Şubat 2022'de Ukrayna'yı işgal etmesinden bu yana diğer başlıca tahılların fiyatlarındaki artışın ardından pirincin giderek daha cazip bir alternatif haline geldiğini de sözlerine ekledi. Bunun sonucunda pirinç ikamesi talebi artırdı.

Pirinç kıtlığından Türkiye de etkilenecek

Küresel gıda ve tarım bankası Rabobank'ın kıdemli analisti Oscar Tjakra, ABD ve AB gibi diğer ülkelerdeki yıllık pirinç üretimindeki düşüşün de bu açığa katkıda bulunduğunu söyledi. Tjakra, "Küresel pirinç üretim açığı durumu, 2023 yılında Endonezya, Filipinler, Malezya ve Afrika ülkeleri gibi büyük pirinç ithalatçıları için pirinç ithalat maliyetini artıracaktır" dedi.

Gro Intelligence kıdemli araştırma analisti Kelly Goughary, birçok ülkenin iç stoklarını azaltmak zorunda kalacağını söyledi. Goughary, bu açıktan en çok etkilenecek ülkelerin Pakistan, Türkiye, Suriye ve bazı Afrika ülkeleri gibi halihazırda yüksek yurtiçi gıda fiyat enflasyonundan muzdarip ülkeler olacağını söyledi.

Hindistan Eylül ayında kırık pirinç ihracatını yasaklamıştı; Hart bu hamlenin pirinç için "önemli bir fiyat faktörü" olduğunu söyledi.

Ufuktaki fazlalık

Ancak tünelin ucunda ışık görünmüyor değil ve bu kıtlık yakında geçmişte kalabilir. Fitch Solutions, küresel pirinç piyasasının "2023/24'te neredeyse dengeli bir konuma" döneceğini tahmin ediyor.

Bu durum, pirinç vadeli işlemlerinin yıllık bazda 2022 seviyesinin altına düşmesine yol açabilir, ancak Covid-19 öncesi (2015-2019) ortalama değerinin üçte birinin üzerinde kalmaya devam edebilir.

2024'ün sonunda pirinçte arz fazlası doğabilir

Kuruluş yaptığı açıklamada "Pirinç piyasasının 2024/25 yıllarında arz fazlasına döneceğine ve ardından orta vadede gevşemeye devam edeceğine inanıyoruz" notunu düştü. Fitch ayrıca pirinç fiyatlarının 2024 yılında yaklaşık %10 düşerek yüz kilo başına 15,50 dolara gerileyebileceğini öngörüyor.

Dünyanın en büyük pirinç ve buğday üreticisi olan Çin, pirinç yetiştirdiği bölgelerde son yirmi yılın en yüksek kuraklık seviyesini yaşıyor

Fitch'in raporunda, Hindistan'ın önümüzdeki beş yıl boyunca küresel pirinç üretiminin "ana motoru" olmasına bağlı olarak, "Küresel pirinç üretiminin 2023/24'te sağlam bir toparlanma göstereceği görüşündeyiz ve toplam üretimin yıllık %2,5 oranında artmasını bekliyoruz" denildi.

Buğday hasadı için sıcak hava tehdidi

Ancak pirinç üretiminin seyri hava koşullarına da bağlı. Raporda, Hindistan Meteoroloji Dairesi ülkenin "normal" muson yağışları almasını beklerken, 2023'ün ikinci ve üçüncü çeyreği boyunca yoğun sıcaklık ve sıcak hava dalgası tahminlerinin Hindistan'ın buğday hasadı için tehdit oluşturmaya devam ettiği uyarısında bulunuldu.

Kuraklık pirinç üretimi için büyük risk

Goughary, "Çin dünyanın en büyük pirinç ve buğday üreticisi ve şu anda pirinç yetiştirilen bölgelerinde son yirmi yılın en yüksek kuraklık seviyesini yaşıyor" dedi. Goughary; Fransa, Almanya ve İngiltere gibi pirinç yetiştiren başlıca Avrupa ülkelerinin de son 20 yılın en yüksek kuraklık seviyesinden etkilendiğini sözlerine ekledi.