Rusya seçime gidiyor: Rakipsiz Putin'in 6 yıl daha görevde kalması bekleniyor

Neil MacFarquhar / The New York Times

Bu seçim neden önemli?

Rusya'da Cuma günü başlayan ve Pazar gününe kadar sürecek olan başkanlık oylaması bir at yarışı havasında geçse de daha çok önceden belirlenmiş Sovyet tarzı bir referandum niteliği taşıyor.

71 yaşındaki Devlet Başkanı Vladimir Putin şüphesiz beşinci dönemini de kazanacak ve oy pusulasında yer almasına izin verilen diğer üç adaydan hiçbiri gerçek bir meydan okuma ortaya koyamayacak. Oylamada dengeleri değiştirebilecek ana muhalefet figürü, Putin'in ve Ukrayna savaşının sert bir eleştirmeni olan Alexei Navalni, geçen ay Kuzey Kutbu'ndaki bir hapishanede öldü.

Yine de oylama, Putin için meşruiyetini pekiştirmek ve güvenlik ve istikrarın simgesi olarak tercih ettiği imajını yenilemek açısından önemli. Bu imaj, Kiev'deki hükümeti devirmek için hızlı bir operasyon olarak tanıtılan savaşın yüz binlerce can kaybına neden olan, Batı ile ilişkileri bozan ve ülke içinde daha sert baskılara yol açan bir çileye dönüşmesiyle zedelenmişti.

Berlin'deki Alman Uluslararası ve Güvenlik İşleri Enstitüsü'nden Rus siyaset bilimci Nikolay Petrov, "Kremlin'in büyük bir halk desteği olduğunu ve bu desteğin savaşın başından bu yana arttığını göstermesi gerekiyor" dedi.

Putin'in karşısında ciddi bir rakip var mı?

Kremlin, Putin'in gerçek bir rekabetle karşılaşmamasını sağlamayı alışkanlık haline getirdi. Rusya'nın parlamentosu Devlet Duması'nın tüm üyeleri olan diğer adaylar Ukrayna'daki savaşa, artan sansüre ve eşcinsel haklarını kısıtlayan yasalara oy verdiler.

Komünist Parti'den 75 yaşındaki Nikolai Kharitonov, 2004 yılında Putin'e karşı ağır bir yenilgi almıştı.

Putin'e sadık milliyetçi bir grup olan Liberal Demokrat Parti'den 56 yaşındaki Leonid Slutsky, seçmenleri başkana karşı toplamayacağını söyledi.

Yeni Halk Partisi'nden 40 yaşındaki Vladislav A. Davankov, Ukrayna'da "barış" çağrısında bulundu ancak temelde Putin'i destekledi.

Savaşa karşı çıkan iki aday diskalifiye edildi. Deneyimli bir siyasetçi olan Boris Nadezhdin, Rusya genelinde on binlerce kişinin aday olabilmesi için gerekli dilekçeleri imzalamak üzere sıraya girmesi üzerine Putin yönetimini alarma geçirdi. Kremlin Nadezhdin'in adaylığını engellemek için yeterli sayıda imzayı geçersiz kıldı.

Kremlin sonuçları manipüle edecek mi?

Rusya, Sovyetler Birliği'nin 1991'de dağılmasından sonra yaklaşık on yıl boyunca gerçek seçimler düzenledi. O zamandan beri Kremlin, adayının ezici bir çoğunluk elde etmesini sağlamak için çeşitli sosyal, coğrafi ve teknik kaldıraçlara güveniyor.

Putin belli bir desteğe sahip olsa da Kremlin uzun zamandır oylamada yüzde 50'den fazla destek aldığını ve önceki her oylamada aldığından daha fazla oy aldığını ilan etmeye çalışıyor. 2024 yılında bu, yetkililerin 2018'de aldığını söylediği 56 milyon oyu aşmak anlamına geliyor ve uzmanlar 60 milyon üzerine bahse giriyor.

Bu kez iki önemli değişiklik oylamanın belirsizliğini artırabilir.

Ukrayna'daki seçmenler belirsizliği körüklüyor

Birincisi, oylama "yeni bölgeler" olarak adlandırılan ve Moskova'nın tam olarak kontrol etmeden ilhak ettiği dört Ukrayna bölgesinde yapılacak. Rusya'nın seçim yetkilileri bu bölgede 4,5 milyon seçmen olduğunu söylüyor ki bu da savaş ortamında denetlenmesi neredeyse imkansız bir iddia.

Moskova'da bağımsız bir seçim uzmanı olan Alexander V. Kynev, "Oradaki rakamları kontrol edemeyiz ve yetkililer bunları istedikleri gibi kullanacaklardır" dedi.

Kynev ayrıca, 29 bölgedeki elektronik seçmenlerin nerede ve nasıl oy kullandıklarının kontrol edilemediği büyük bir listede yer almasıyla birlikte, internet üzerinden oy kullanma imkanının daha yaygın hale geleceğini belirtti.

Rusya gibi geniş ve çeşitlilik içeren bir ülkede Kremlin daha geleneksel yöntemler de kullanabilir. Kafkasya gibi etnik farklılığın hakim olduğu bölgelerde, nispeten az sayıda insan sandık başına gitse bile, Putin'in oyların yüzde 99'unu aldığı büyük katılım oranları rapor ediliyor.

Devlet endüstrisinin hakim olduğu bölgelerde de cumhurbaşkanına yoğun bir destek olduğu görülüyor. Oyları artırmak için bazı seçim merkezleri ev aletleri ya da yakacak odun gibi ödüller için çekilişler düzenliyor. 

Ancak Kremlin büyük şehirlerdeki bazı oylara güvenmek zorunda ve bu da zor olabilir. Aşırı manipülasyon daha önce de huzursuzluk yaratmıştı. Bu yıl biraz daha fazla manipülasyon olabilir çünkü adaylar tarafından kimlik verilmediği sürece seçim gözlemcileri engelleniyor.

Ruslar protesto edebilir mi?

Sokak gösterilerinin yasaklanmasıyla birlikte bazı Putin karşıtları protesto oyları kullanmayı umuyor. Uzmanlar, Putin'in oy oranını düşürmek için en basit yöntemin başka birine oy vermek olduğunu belirtiyor.

Navalni'nin örgütü tarafından yürütülen özel bir kampanya, Pazar günü öğle saatlerinde oy verme yerlerine akın edilmesini öneriyor. Ancak polisle olası çatışmalar da dahil olmak üzere bir dizi engel var.

Ayrıca, önceki oylamalarda az sayıda oy verme merkezinde 3 binden fazla kayıtlı seçmen vardı ve birçoğunda 1000'den az seçmen bulunuyordu. Rusya'da yasaklı Golos seçim gözlemcisi analist David Kankiia, "Kalabalık oluşturmak teknik olarak çok karmaşık" dedi.

Putin ömür boyu başkan kalabilir mi?

Putin, 2000 yılında Devlet Başkanı Boris Yeltsin'in halefi olarak atandığından bu yana, görev süresinin uzunluğunu Rusya Anayasası'nın belirleyeceğini söyledi. Sonra da anayasayı yeniden yazmaya devam etti.

2014 yılında kendisine sonsuza kadar başkan kalıp kalmayacağı sorulan Putin, "Bu iyi değil ve ülke için zararlı ve benim de buna ihtiyacım yok" dedikten sonra ekledi: "Durumun nasıl olacağını göreceğiz, ancak her halükarda görev sürem anayasa ile sınırlandırılmıştır"

2008'de dönem sınırlamaları onu kenara çekilmeye zorladığında, Başkan Dmitry Medvedev'in altında başbakan oldu, ancak Putin 2014'te en üst görevi geri alana kadar tahtın arkasındaki güç olarak kaldı.

Başkanlık süresi 2018 oylamasından önce altı yıla uzatıldı ve ardından 2020'de Putin anayasayı tekrar değiştirerek görev süresini sıfırladı. Bu noktada 2036'ya kadar en az iki dönem başkanlık yapabilecek. Putin'in görev süresi uzarsa, Josef Stalin'in 29 yıllık rekor iktidarını geride bırakmış olacak.

Oylama sonuçları ne zaman belli olacak?

Sonuçların Moskova saatiyle Pazar gecesi açıklanması bekleniyor.

© 2024 The New York Times Company