Elektrikli araç kullanımında dünya lideri olan Norveç fosil yakıttan tamamen kurtulamıyor

Bloomberg'in haberine göre elektrikli araçlar söz konusu olduğunda Norveç öncü bir ülke konumunda. Cömert vergi indirimleri ve teşvikler sayesinde içten yanmalı motorlardan komşularına kıyasla çok daha hızlı bir şekilde uzaklaşan Norveç, Tesla şirketinin pille çalışan Model Y'sini benzinle çalışan Toyota RAV4 ile rekabet edebilir hale getirdi.

Çoğu ülke zengin Norveç kadar hızlı hareket etmeyi göze alamaz. Bunun nedeni ise elbette bu değişimin getirdiği büyük maliyet. Ülke hükümeti çeşitli destek önlemlerinin kendisine gelir kaybı olarak yılda yaklaşık 1,8 milyar dolara mal olduğunu tahmin ediyor. Ancak Uluslararası Enerji Ajansı, dünyanın geri kalanının da aynı yönde ilerlediğini ve on yılın sonundan önce petrol talebinin zirveye ulaşacağını söylüyor.

Yüzde 3'ten yüzde 80'e

Norveç Elektrikli Araç Derneği Genel Sekreteri Christina Bu, verdiği bir röportajda "Norveç'te yeni elektrikli araçların satışı 2012'de yüzde 3 iken 2022'de neredeyse yüzde 80'e ulaştı. Bence dünyanın geri kalanı bundan ders almalı ve bu değişimin gerçekleşeceğinin farkına varmalı" sözlerini kaydetti.

Norveç'in deneyimi, küresel fosil yakıt talebi için potansiyel bir düşüş ihtimalini gösteriyor. Bununla birlikte, fosil yakıtların toplam tüketimini azaltmak ve net sıfır emisyona ulaşmak söz konusu olduğunda elektrikli otomobillerin sınırları da görülüyor.

Teşvikler elektrikli araçların önünü açtı

Yıllar süren sübvansiyonların ardından Norveç'in otomobil filosunun beşte birinden fazlası artık akülü. Sonuç olarak, Eurostat verilerine göre benzin kullanımı 2013'ten bu yana yüzde 37 oranında azaldı. Diğer birçok ülkede de otomobiller daha verimli hale geldikçe bu yakıtın tüketimi azaldı, ancak elektrikli otomobillere yönelik daha cömert mali teşvikler nedeniyle Norveç tarafından geride bırakıldılar.

Ağır kamyonlarda fosil yakıttan vazgeçilemedi

Ancak diğer ulaşım türleri için petrolden vazgeçmek daha zor oldu. Elektrikli araçlar 2022 yılında Norveç'te kat edilen mesafenin yüzde 23'ünü oluştursa da, dizel hala kat edilen mesafenin yüzde 43'ünü oluşturuyor. Norveç Yol Federasyonu Direktörü Oyvind Solberg Thorsen bir röportajda, teknolojik nedenlerden dolayı elektrikli tahrik sistemlerinin yaygın olarak benimsenmediği daha ağır kamyonların hala ağırlıklı olarak dizel ile çalıştığını söyledi.

Dizel kullanımında düşüş durdu

Norveç İstatistik Kurumu verilerine göre, Norveç'te dizel tüketimi 2015'teki zirve noktasının sadece yüzde 10 altında ve 2020'den bu yana talebin toparlanmasıyla birlikte henüz istikrarlı bir düşüş trendi göstermedi. Havacılık için de benzer bir durum söz konusu.

SEB AB'nin baş emtia analisti Bjarne Schieldrop, "Bir kamyon kullanmak istiyorsanız, bir maden makinesi çalıştırmak istiyorsanız, dünya ekonomisinde işlerinizi halletmek istiyorsanız dizele ihtiyacınız var" şeklinde konuştu.

Petrol tüketimi dörtte bir oranında azaldı

Bloomberg'in Enerji Enstitüsü Dünya Enerjisi İstatistiksel İncelemesi verilerini kullanarak yaptığı hesaplamalara göre Norveç'in kişi başına petrol tüketimi 2002'den bu yana neredeyse dörtte bir oranında azaldı. Ancak bu oran, elektrikli otomobillerin bu kadar yaygın olarak benimsenmediği durumlarda bile toplam talebin daha hızlı düştüğü ülkenin birçok komşusundan hala daha yüksek.

Schieldrop, Norveç'in petrol talebinin kısmen, nüfusunun 2008'den bu yana yılda yaklaşık yüzde 1 artarak komşularından daha hızlı büyümesi nedeniyle dirençli olduğunu kanıtladığını söyledi. Ayrıca tüketicilerin arabalara ve tatillere harcayacak paralarının olduğu zengin bir ülke olmasının yanı sıra petrol ürünleri kullanan nakliye ve sanayi sektörleri de oldukça büyük.

Petrole ihtiyacımız devam edecek

Norveç Petrol ve Enerji Bakanı Terje Aasland, "Etrafımız petrol ürünlerine ihtiyaç duyduğumuz anlamına gelen ve kolay bir ikamesi olmayan farklı ürünler ve sistemlerle çevrili. Dolayısıyla, ulaşım sektöründeki fosil yakıt girdilerini azaltsak bile endüstriyel amaçlar için petrole ihtiyacımız devam edecek" şeklinde konuştu. Aasland'ın kendisi de bu ikilemi örnekliyor. Kendisi hem Tesla hem de Audi e-tron sahibi.

Petrol kullanımı 2027'de zirve yapacak

Norveç'in deneyimi, elektrikli araçların karbon emisyonları için her derde deva olmadığını, ancak yine de fosil yakıt tüketimi üzerinde önemli bir etkiye sahip olabileceklerini gösteriyor. BloombergNEF'in Elektrikli Araç Görünümü raporuna göre, batarya ve yakıt hücreli araçlar küresel petrol talebini şimdiden günde 1,5 milyon varil, yani toplam tüketimin yaklaşık yüzde 1,5'i kadar azaltmış durumda. Rapor, net sıfır senaryosunda karayolu taşımacılığı için petrol kullanımının 2027'de zirve yapacağını öngörüyor.