İnsanlar neden çakırkeyif olmayı sever?
Ne kadar miktarda tüketilmesi gerektiği hala tartışma konusu olan alkolün yarattığı çakırkeyif halini bir çok insan seviyor. Peki vücuttaki ve özellikle beyindeki uyuşukluk durumu neden seviliyor? İşte nedenleri ve alkolün beyin üzerindeki etkileri
Milyonlarca insan sosyal ortamlarda alkol içmeyi ve onun yarattığı çakırkeyif hissini seviyor. Peki çoğu insan çakırkeyif olmayı neden sever ve alkol beyinde nasıl bir etki yaratır? Washington Post'un haberine göre bir çalışmada, 700'den fazla erkek ve kadın sosyal içici üç gruba ayrıldı ve 36 dakika boyunca içki içmeleri istendi. Katılımcılar içtikleri içkilerin deneyin başlangıcı olduğunu düşünüyorlardı ancak araştırmacılar bu arada masada ne yaptıklarını gözlemliyorlardı.
Kişiler başlangıçta rahatlayıp gülümsemiyorlardı. Ancak votka tüketmeye başladıkça yüz ifadeleri değişti. Sadece daha fazla gülümsemekle kalmadılar, aynı zamanda birbirlerinin gülümsemelerini yakaladılar ve bu sayede daha fazla konuştular. Araştırmacıların altın anlar olarak adlandırdığı zamanlar gerçekleşmeye başladı. Araştırmanın yazarlarından Pittsburgh Üniversitesi Alkol ve Sigara Araştırma Laboratuvarı Direktörü Michael Sayette, "Grup gerçekten bir araya geliyormuş gibi hissediyor ve bence bu sosyal, çakırkeyif deneyimin bir parçası oluyorlar" ifadelerini kullandı.
Alkol beyni kontrol edilemez hale getiriyor
Harvard Tıp Fakültesi'nde psikiyatri profesörü ve Massachusetts Genel Hastanesi Bağımlılık Tıbbı Merkezi'nde nörobilim direktörü olan Jodi Gilman, içki içmenin toplumsal açıdan kabul gördüğünü ancak alkolün de tıpkı diğer uyuşturucular gibi olduğunu söyledi. Yani beyni etkiliyor.
Alkollü içeceklere cazibesini veren son derece basit kimyasal bileşik olan etanol, tüketildikten birkaç dakika sonra vücuda ve beyin hücrelerine nüfuz eder. Alkolün beyin üzerindeki etkileri hakkında hala bilmeyen çok şey var. Kentucky Üniversitesi'nde psikolog olan Jessica Weafer, "Beyinde çok yaygın etkileri var. Belirli beyin bölgelerini etkileyen veya belirli reseptörler üzerinde etkili olan diğer ilaçların aksine, alkol beynin her yerine yayılıyor ve bu da çalışmayı zorlaştırıyor" dedi. Alkolün yaygın olarak bir depresan olduğu biliniyor, yani genellikle beyindeki sinirsel aktiviteyi bastırır. Alkol sinirsel aktiviteyi engelleyen beyin kimyasallarının ve uyarıcı beyin kimyasallarının etkilerini engelleyerek beyin aktivitesini azaltan bir darbe yaratır.
Alkol basite alınmamalı
Ancak bu o kadar basit değil. İçki içen çoğu insanın bilebileceği gibi, alkolün iki aşamalı etkisi vardır. Başlangıçta ve düşük dozlarda, uyku halinden önce sürekli dans edebilir veya sohbet edebilirmiş gibi uyarılan, sınır tanımaz hissettiren bir etki yaratır. Ruh halimizdeki bu yükseliş ve düşüş, kanımızdaki alkol seviyesinin yükseliş ve düşüşüne paralel olarak ilerler.
Sarhoş beynin içine bir bakış
Sarhoş beyinde neler olduğunu görmek için araştırmacılar, fMRI nörogörüntüleme tarayıcılarının içine uzandıkları sırada gönüllü katılımcılara serum yoluyla alkol verdi. Alkolün çekingenliği engelleyerek daha uyarılmış hissetmeyi sağladığı görüldü. Keyifli bir şekilde sarhoş olmak aynı zamanda dopamin salgılatır ve ödüllendirici uyaranlarla ilişkili önemli bir beyin bölgesi olan striatumdaki aktiviteyi artırır. Weafer ve meslektaşları, striatumdaki nöral aktivitenin, alkolün katılımcıları ne kadar uyarılmış hissettirdiğine karşılık geldiğini gözlemledi. Weafer, katılımcıların alkolü damardan aldıklarını, ancak yine de bir tarayıcıda yatıyor olsalar bile bundan keyif aldıklarını söyledi.
Alkol beynin duygu merkezlerini de etkiliyor. Çalışmayı yöneten Gilman, bir araştırmada alkolün olumsuz yüz ifadelerine verilen nöral tepkileri azalttığını, bunun da içkinin sosyal bir kayganlaştırıcı görevi görmesinin bir nedeni olabileceğini söyledi. Biraz sıvı cesaret, reddedilmeye veya sosyal kaygıya karşı daha az duyarlı olmanıza yardımcı olabilir. Ancak aynı zamanda bar kavgalarına ya da çok fazla içildiğinde uygunsuz davranışlara da yol açabilir.
Sosyal bağlam da önemlidir
Alkolün sarhoş edici gücü sadece farmakolojik değildir. Sayette, "Beyinlerle ilgili komik olan şey, beyinlerin diğer beyinlerle takılmayı sevmesidir. İçki içtiğinizde beynin neye benzediği, tek başınıza olmanıza ya da sosyal bir ortamda bulunmanıza bağlı olarak önemli ölçüde değişir" ifadelerini kullandı. Sosyal bir ortamda başkalarının yanında olmanın kendisi sarhoş edici olabilir ve alkolün iyi duyguları güçlendirdiği görülüyor.
Farmakoloji canlı organizmadaki ilaç etkilerini ve canlı organizmaya alınan ilaçların yapısını inceleyen bir bilim dalıdır
1970'lerde insanların laboratuvara gelip tek başlarına ya da grup halinde içtikten sonra nasıl hissettiklerini soran bir çalışmada, insanlar tek başlarına içtiklerinde, ruh hallerindeki değişikliklerden çok baş dönmesi gibi fizyolojik etkilerden bahsediyorlar. Ancak sosyal bir ortamda içtiklerinde, vücut etkilerinden değil, daha çok keyif aldıklarından söz ediyorlar. Sayette, "Bu, ekstra dopamin salınımına indirgenemez. Bu çok basit bir yaklaşım" dedi. Araştırmalar az miktarda da olsa alkolün sağlıklı olmadığını ve alkol kullanım bozukluklarının ölümcül olabileceğini gösteriyor.
Uzman önerileri
1-Bir planınız olsun. Ne kadar içeceksiniz? Eve nasıl döneceksiniz? Kendinizi kaybetmediğinizde bu kararları vermek daha kolaydır. Önceden yemek yiyin. Bu alkol metabolizmasını yavaşlatır. Bol su için.
2-Sınırlarınızı bilin. Her insanın farklı bir tolerans seviyesi vardır. Konuşma bozukluğu ya da koordinasyon kaybı yavaşlamak için uyarı işaretleri olabilir. Gilman, "Ne zaman kontrolünüzü kaybettiğinizi bilmeniz gerekir" dedi.
3-Neden içtiğinizi bilin. Olumsuz duyguları uyuşturmak için veya olumsuz sonuçlara rağmen içiyorsanız, bu yardım için biriyle konuşmanıza işaret olabilir.