New York Times yazdı: Silikon Vadisi'nde startup hisse gerilimi

Erin Griffith / New York Times

Bir girişimci olan Sohail Prasad, mart ayında Destiny Tech100 adlı bir fon başlattı. Fon, ödeme firması Stripe, roket üreticisi SpaceX ve yapay zeka şirketi OpenAI gibi sıcak teknoloji girişimlerinin hisselerine sahip. Hisseleri açıkça alınıp satılmadığı için çok az kişi bu özel şirketlere yatırım yapma şansına sahip. Prasad'ın Destiny ile niyeti, dünyanın geri kalanının fonu aracılığıyla bu şirketlerden bir parça almasına izin vermekti. Ancak Destiny'nin piyasaya çıkmasından kısa bir süre sonra, iki teknoloji girişimi (Stripe ve bir bankacılık hizmeti olan Plaid) fonun hisselerine yasal olarak sahip olmadığını söyledi.

Bir rakip Destiny'yi “gerçek olamayacak kadar iyi” diye eleştirdi. Hisse senedi alım satım uygulaması olan Robinhood, yanlışlıkla uygulamasına eklendiğini söyleyerek yatırımcıların fona alım yapmasına izin vermeyi durdurdu. Prasad tepkilere şaşırmadı. Destiny sembolüne atıfta bulunarak, bunun “DXYZ'nin ön planda olduğu gerçek bir kültürel hareketin” işareti olduğunu söyledi.

Gölgeli ve çoğu zaman esrarengiz olan özel şirket hisseleri piyasasındaki gerilim, bu tür hisselerin alım satımının her zamankinden daha fazla arttığı bir dönemde kızıştı. Merkezinde asırlık bir tartışma var: Herkes Silikon Vadisi girişimlerine yatırım yapmanın zenginliğine ve riskine erişebilmeli mi?

Rekora koşuyor

Özel yatırımlara odaklanan bir araştırma şirketi olan Sacra'ya göre, ikincil piyasa olarak da bilinen özel şirket hisseleri piyasası, geçen yıla göre %40 artışla bu yıl 64 milyar dolara ulaşarak rekor kırma yolunda ilerliyor. İkincil işlemlere odaklanan bir firma olan Industry Ventures'a göre, on yıl önce özel şirket hisse senedi piyasası yaklaşık 16 milyar dolardı. Bu hareketlilik, hisselerinin serbestçe el değiştirmesine uzun süredir direnen bazı girişimleri sarstı. Zira hisselerine sahip olan kişi sayısı arttıkça hissedar sayısı da artıyor ve bu da diğer komplikasyonların yanı sıra menkul kıymetler yasalarına uymakta zorluklara yol açabiliyor.

Bazı girişimler hisse senetlerinin alım satımına izin verirken, bazıları da izinsiz alım satım yapıyor. Özel girişim hisseleri için pazar yeri olan Augment'in CEO'su Noel Moldvai, “Bir şeylerin verilmesi gereken bir noktaya geliyoruz” dedi.

"Hey, biraz SpaceX'im var"

Özel şirket hisse senetlerinin alım satımına yönelik çevrimiçi pazar yerleri arasında 2022 yılında faaliyete geçen Hiive de yer alıyor. Hiive şu anda müşterilerine sıcak bir yapay zeka girişimi olan Anthropic'in hissesi sunuyor. Şirketin CEO'su Sim Desai, Hiive'in 15 milyon dolarlık Anthropic hissesi satın aldığını ve yatırımcıların 25.000 dolara kadar küçük parçalar satın almasına izin verdiğini söyledi. Site haftada ortalama 20 milyon dolarlık anlaşma denetliyor.

Geçen yıl açılan Augment'ta, Stripe hisselerine sahip olmak isteyen yatırımcılar dört “satış emrini” ya da Stripe hisselerini satmaya çalışan kişileri inceleyebiliyor. Moldvai, Augment'in Mart ayında 20 milyon dolardan fazla işlem yaptığını söyledi.

53 milyon dolar değerinde

Stack Capital, Fundrise, Private Shares Fund ve ARK Invest'in ARK Venture Fund'ı da dahil olmak üzere bazı yatırım fonları da özel girişimlerin bir parçasına sahip olma olanağı sunuyor. New York Borsası'nda işlem gören ve yaklaşık 53 milyon dolar değerinde 23 girişimin hisselerini içeren Destiny, halka açık birkaç seçenekten biri.

Startup'lar alarma geçti

Bu hareketlilik bazı startup'ları alarma geçirdi. Özel piyasada 65 milyar dolar değer biçilen Stripe, hisse senetlerini satın alma teklifleri hakkında sert bir açıklama yayınladı. Şirketten gelmeyen hisselerine yatırım yapma tekliflerinin “büyük olasılıkla bir dolandırıcılık” olduğu belirtildi. Stripe, hissedarları bu tür teklifleri kolluk kuvvetlerine bildirmeye çağırdı.

Yine de, yatırımcılara SpaceX ve bir tasarım yazılımı olan Canva gibi şirketlere erişim sunan Stack Capital'in CEO'su Jeff Parks, insanların girişimlerden hisse almaya hevesli olduğunu söyleyerek "Golf sahasında ‘Hey, biraz SpaceX'im var’ demek istiyorsunuz" dedi.

Riskli anlaşmalar

Özel hisse senedi satışları on yıldan daha eskiye dayanıyor ve her zaman biraz Vahşi Batı gibi hissettiriyor. Facebook 2012 yılında halka açılmadan önce, özel hisseleri SharesPost ve SecondMarket gibi pazar yerlerinde el değiştiriyordu. Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu, bu tür pazar yerlerinin “bilgili yatırımcılar için bile” riskli olduğu konusunda uyarıda bulundu ve SharesPost'a bir broker-bayi olarak kaydolmadığı için 80.000 dolar para cezası verdi.

Sonrasında, girişimler hisse senetlerinin satışını kısıtlamaya çalıştı. Ancak o zamanlar Equidate olarak bilinen Forge Global gibi aracılar bunu alt etmenin yollarını buldu. Şirket hisselerini gelecekte bir yatırımcıya devretme sözü vermeleri halinde startup çalışanlarına nakit ödeme yapan “vadeli sözleşmeleri” popüler hale getirdiler.

"İdari bir kâbustu"

Vadeli sözleşmeler Airbnb gibi startup'larda tuttu. Airbnb 2020'de hisselerini halka arz ettiğinde Forge, günlük ev kiralama sitesinin çalışanları tarafından taahhüt edilen 475 milyon dolarlık hissenin 100'den fazla yatırımcıya transferini denetledi. Forge'un CEO'su Kelly Rodriques, “Bu idari bir kabustu” diyor. Forge ardından bu süreci idare edecek bir teknoloji geliştirdi ve artık vadeli sözleşmeler yapmıyor.

Aralarında 14 yıllık Stripe ve 22 yıllık SpaceX'in de bulunduğu en uzun süre özel sektörde kalan bazı şirketler, çalışanlarına hisse senetlerinin bir kısmını belirli bir fiyattan satmaları için düzenli fırsatlar sunmaya başladı. Rodriques, şirketlerin tarihsel olarak özel hisselerinin alım satımına direnmelerine rağmen, daha fazlasının bu fikre yaklaştığını söyleyerek "Piyasa ikincil likiditeyi hiçbir zaman şimdiki kadar kabul etmemişti" dedi.

©️ 2024 The New York Times Company