The Guardian banka krizini yazdı: 2008'in hayaletleri yeniden mi yükseliyor?

İngiltere'de Hazine'de hiç kimse Mart ayının kolay geçmesini beklemiyordu. Geçen Pazartesi günü savunma ve dış politikanın ekonomi ağırlıklı gözden geçirilmesi ve Çarşamba günkü bütçe görüşmeleri için zor bir haftanın zaten olduğu anlamına geliyordu. Ancak hiçbiri bir bankayı 1 sterline satmak zorunda kalmayı beklemiyordu. Pazartesi günü erken saatlerde Hazine ve Merkez Bankası yetkilileri, Silikon Vadisi Bankası'nın Kaliforniya'daki ana şirketinin felaket bir yatırım stratejisiyle çöküşünün ardından HSBC'nin bankanın (SVB UK) İngiltere kolunu cüzi bir ücret karşılığında satın alması için bir anlaşma yaptığında bu gerçekleşti. 

İngiltere'nin teknoloji sektörünün büyük bir kısmının nakit akışı için bağımlı olduğu bankayı kurtarmak için geçirilen çılgınca bir hafta sonunun ardından, Jeremy Hunt'ın ilk bütçesini tamamlamak zorunda kaldılar. Ancak, üst düzey bir hükümet yetkilisine göre, kurtarmanın sadece bazı açılardan ısınma hareketleri olduğu ortaya çıktı. Bunu, İsviçre'nin en büyük ikinci kredi kuruluşu Credit Suisse'e olan güvenin sarsılması nedeniyle 2008 bankacılık krizinin tekrarlanmasını önlemek için İngiltere Merkez Bankası ile neredeyse sürekli iletişim halinde geçen günler izledi.

Gece boyu görüşmeler sürdü

Yetkili, "Credit Suisse ve Silikon Vadisi Bankası'nın çöküşünün ardından bu hafta bütçeden çok daha fazla endişe vardı. Konferans salonlarında gece 1 ve 3'teki görüşmeler arasında sadece birkaç ufak şekerleme yapıldı. Hayat, haklı olarak, iptal edildi" diye konuştu. Pazartesi günkü anlaşma, cehennemden bir hafta yaşanmaya başlamadan önce sadece bir soluklanma sağladı. Kıtadaki büyük bankacılık hisselerindeki hareketleri ölçen Avrupa'nın Stoxx banka endeksi Pazartesi günü işlemlerin başlangıcında yüzde 5 düştü ve Londra'nın blue-chip endeksi de kırmızıya düştü. 

RBC Wealth Management'ın İngiliz yatırım stratejisi başkanı Frédérique Carrier, "ABD bankasının bazı zorluklar yaşaması, insanların etrafa bakmaya ve 'Küresel olarak diğer zayıf noktalar nelerdir? diye sormasına neden oluyor. Credit Suisse tartışmalarla çalkalanıyor. Bu bariz bir zayıf noktaydı ve bazı muhasebe usulsüzlükleri olduğunun açıklanması, ayrıca bankadan çıkan mevduatlar, durumu istikrarsız hale getirdi" ifadelerini kullandı. 

Salı günü Credit Suisse'in mali raporlamasında önemli zayıflıklar bulduğunu kabul etmesi küresel piyasalar için büyük önem taşıyordu. Yönetilen varlıklar açısından küresel mali kriz öncesine kıyasla çok daha küçük olsa da hala İsviçre'nin en büyük kredi kuruluşlarından biri ve yatırımlarda ve bazı finansal araçlarda önemli bir role sahip büyük bir Avrupa bankası. Morningstar Direct analistlerine göre, Pazartesi ve Çarşamba günleri arasında ABD ve Avrupa'daki yönetilen fonlarından 450 milyon dolardan fazla net çıkış yaşandı.

"Daha fazla iflas gelecektir"

Bazı yüksek profilli isimler SVB ve Credit Suisse gibi şirketlerdeki sorunların tüm finans sektörüne yayılabileceğine dair korkuları körükledi. Dünyanın en büyük varlık yöneticisi BlackRock'ın CEO'su Larry Fink Çarşamba günü yaptığı açıklamada SVB'nin çöküşünün ABD finans sisteminde yavaş başlayan bir krizin başlangıcı olabileceğini, daha fazla el koyma ve iflasın geleceğini söyledi. Bu arada, 2008 mali krizini öngördüğü için Dr Doom olarak bilinen ekonomist Nouriel Roubini, SVB'nin çöküşünün finans sektörü üzerinde bir dalgalanma etkisi yaratırken, Credit Suisse'in olası bir başarısızlığının bir Lehman anı olabileceği uyarısında bulundu. 

Bu acil durumların uzun vadeli etkilerinin ne olabileceğini söylemek için henüz çok erken olsa da, küresel liderlerin sükuneti yeniden sağlamaya çalışmaları için baskı devam ediyor. Maliye bakanları ve merkez bankacıları, bankalara milyarlarca dolar pompalanması gerekse de bu kez işlerin farklı olduğu ve başka bir küresel mali krize sürüklenmeyeceğimiz konusunda piyasalara ve kamuoyuna güvence vermek için büyük çaba sarf ediyor.

ABD'den "Bankacılık sistemimiz güvenli" vurgusu

ABD Başkanı Joe Biden Pazartesi günü bankacılık sisteminin güvenli olduğunu ve mevduatlarınızın ihtiyacınız olduğunda orada olacağını vurguladı. ABD Hazine Bakanı ve eski bir merkez bankacısı olan Janet Yellen, Perşembe günü Kongre'de bunu tekrarladı. Yellen, "Komite üyelerine bankacılık sistemimizin sağlam olmaya devam ettiği ve Amerikalıların ihtiyaç duyduklarında mevduatlarının orada olacağından emin olabilecekleri konusunda güvence verebilirim" dedi.

Müşteriler kolayca ürküyor

Ancak 2007 yılında İngiliz bankası Northern Rock'ın önünde görülen ve bir yıl sonra Wall Street firmaları Bear Stearns ve Lehman Brothers'ın çöküşüne neden olan küresel mali krizin habercisi olan kuyruklara yaklaşılmamış olsa da bu olayların geride bıraktığı izler, yatırımcıların ve halkın artık bankaların sorun yaşama ihtimalinden kolayca ürktüğü anlamına geliyor. 

Mali kriz, merkez bankalarının faiz oranlarını sıfıra, hatta Avrupa anakarasında daha da aşağıya çekmesine yol açan bir dizi olay başlattı. Örneğin Almanya'da yatırımcılar devlet borçlarından faiz almak yerine bu borçları ellerinde tutmak için para ödemek zorunda kaldılar. Enflasyon geçen yıl, Covid-19 salgını ve Ukrayna'nın işgali sonrasında ekonomik faaliyetlerdeki artışla birlikte yeniden yükselişe geçti. Ucuz para çağı, merkez bankalarının 2022'de sert ve hızlı seyreden enflasyonu soğutmak için faiz oranlarını artırmaya başlamasıyla aniden sona erdi. Bu hafta faiz oranlarını tekrar arttırmaya karar verirlerse, bu ABD Merkez Bankası'nın art arda dokuzuncu, İngiltere Merkez Bankası'nın ise 11. artışı olacak.

"Düşük faiz oranları dönemi sona erdi"

Carrier, "Çok düşük faiz oranları dönemi, öngörülebilir bir gelecek için, açıkça sona erdi" dedi. Şimdi bankalar destek için yeniden merkez bankalarına başvurmak zorunda kalıyor. Geçtiğimiz hafta FED'ten yaklaşık 300 milyar dolar borç alındı. Bu paranın neredeyse yarısı, 143 milyar dolar, son günlerde iflas eden iki büyük banka olan SVB ve Signature Bank'ın holding şirketlerine gitti. Fed, fonun diğer yarısını alan bankaları tanımlamadı ya da kaç tane olduklarını söylemedi. 

Finansal bulaşma korkusunun bir başka işareti olarak, aralarında Bank of America, Goldman Sachs ve JP Morgan'ın da bulunduğu bir grup büyük ABD bankası, SVB'nin izinden gidebileceği endişesiyle ABD'li kredi kuruluşu First Republic'e 30 milyar dolar vermek üzere güçlerini birleştirdi. Avrupa'da da benzer taktikler uygulanıyor. Çarşamba gecesi Credit Suisse, likiditesini önleyici olarak güçlendireceğini iddia ettiği bir hareketle İsviçre Merkez Bankası'ndan 50 milyar İsviçre Frangı kredi alacağını söyledi. Credit Suisse piyasalarda büyük bir darbe aldı. Hisse fiyatı Çarşamba günü yüzde 30 düşerek rekor düşük seviyelere geriledi ve kredi haberinin ardından bir miktar toparlandı.

"2008 'in tekrarı değil"

Credit Suisse, düzenleyici Finma ve ülkenin merkez bankasının yanı sıra hafta sonunda daha büyük rakibi UBS ile görüşmelerde bulundu. Kaynaklar, seçenekler arasında yetkililerin mali desteğiyle bir birleşmenin de yer aldığını söyledi. Cuma günü Almanya Maliye Bakanı Christian Lindner, ülkenin finansal sisteminin istikrarlı olduğu ve 2008'in bir tekrarı olmadığı konusunda ısrar etti. Yine de piyasalarda tedirginlik sürüyor. Cuma günü Credit Suisse hisseleri yüzde 8 daha değer kaybetti. 

Şimdi ABD'li yatırımcılar, geçen haftaki hisse çöküşünden önce beklentilerini abarttığını iddia ettikleri bankaya yaptıkları yatırımlar neticesinde kaybettikleri paraları geri almak için yasal işlem başlatıyor. Toplu dava uzmanı Rosen Hukuk Bürosu, New Jersey'deki bir mahkemeye, bankanın 2021 yıllık raporunda maddi olarak yanlış ve yanıltıcı beyanlarda bulunduğunu iddia eden bir şikayette bulundu. Credit Suisse dava hakkında yorum yapmayı reddetti.

ABD'li yatırım bankası Keefe, Bruyette & Woods'un analistleri bankanın dağılmasının en olası çözüm olduğunu söylerken, JP Morgan da UBS'e satışın en iyi seçenek olabileceğini belirtti. Yine de ABD, Avrupa ve İngiltere merkez bankacıları ve yetkilileri arasında haftalardır gece geç saatlere kadar süren konferans görüşmelerine rağmen uzmanlar, küresel resesyonu tetikleyen türden acil ve yaygın bir mali krizle karşı karşıya olmadığımızı söylüyor. 

London School of Economics Sistemik Risk Merkezi Direktörü Jón Danielsson, "Küresel finans sistemi 2008'de olduğundan çok daha sağlam. Hükümet yetkilileri belirsizliği ve kırılganlıkları çok daha iyi anlıyor ve finansal sistem şokları absorbe etme konusunda çok daha iyi" dedi.