ABD'nin Çinli Nvidia'nın gelişmiş yapay zeka çiplerine yaptırım uygulama politikası ters tepti. Nvidia'nın en yeni çiplerine erişim imkanı olan Çinli bir yapay zeka girişimi olan DeepSeek, yaptırımlar sayesinde ABD'lilerin erişemediği Nvidia çiplerine erişerek daha ucuz bir YZ modeli geliştirdi. High-Flyer Capital Management fonunun desteklediği şirketin DeepSeek-R1 modelinin, 2 bin Nvidia çipi kullanılarak ve yaklaşık 5,6 milyon dolar maliyetle geliştirildiği açıklandı. MIT Üniversitesi’nin yayınladığı bir rapora göre R1, NVIDIA’nın düşük modelli 10 bin çipi ile çalışıyor. Bu sayının 50 bin civarında olduğu iddialar da var.
Wall Street Journal'a göre, OpenAI'nin o1'i ile rekabet eden DeepSeek R1, performansta küresel olarak ilk 10'a girdi. DeepSeek ayrıca çok daha düşük bir maliyetle, daha az sayıda ve daha az güçlü YZ çipleriyle çok daha hızlı bir şekilde üretildi.
DeepSeek’in kısa sürede elde ettiği başarıya karşın, OpenAI’ın yıllar süren bir yatırım sürecinin ardından faaliyete geçti. Şirketin şimdiye kadar en az 18 milyar dolar yatırım aldığı ve halen zarar ettiği biliniyor. OpenAI’ın yüzde 49’u Microsoft’a ait. Kalan hisseler ise kurucu ortaklar ve bazı yatırımcılar tarafından paylaşılıyor.
Geçen yıl yapay zeka temasıyla sıçrama yapan Amerikan borsalarının yıldızı, başta yapay zeka şirketleri olmak üzere büyük veri merkezlerine çip sağlayan NVIDIA’ydı. Geçen yıl büyük teknoloji şirketlerinin 229 milyar dolarlık çip yatırımı yaptığı tahmin ediliyor.
DeepSeek’in mobil uygulaması, bugün itibarıyla ABD’de OpenAI’ın sohbet robotu ChatGPT’yi geride bırakarak App Store’da en çok indirilen uygulama oldu.
Ucuz olması işletmeleri cezbetti
R1'in açık kaynak modeli çok iyi çalıştığından ve OpenAI ve Google'ınkinden çok daha ucuz olduğundan işletmeleri cezbediyor. Finansal getirileri tahmin etmek için üretken yapay zeka kullanan Silikon Vadisi merkezli bir girişimin kurucu ortağı Anthony Poo, WSJ'ye verdiği demeçte, “OpenAI'nin modeli performans açısından en iyisi, ancak ihtiyacımız olmayan kapasiteler için de ödeme yapmak istemiyoruz” dedi.
ABD'ye daha çok rakip çıkabilir
Forbes yazarı Peter Cohan'a göre DeepSeek'in başarısı, ABD merkezli büyük dil modeli (LLM) geliştiricilerine yeni rakipler çıkmasını teşvik edebilir. Eğer bu girişimler daha az çiple güçlü yapay zeka modelleri geliştirir ve iyileştirmeleri pazara daha hızlı sunarsa Nvidia'nın geliri daha yavaş artabilir.
DeepSeek ABD'nin önde gelen bir risk sermayedarını etkiledi. Silikon Vadisi risk sermayedarı Marc Andreessen 24 Ocak tarihli bir yazısında “Deepseek R1 şimdiye kadar gördüğüm en şaşırtıcı ve etkileyici buluşlardan biri” dedi.
Wall Street’in teknoloji şirketlerine karlılık kadar büyüme hızlarıyla değer biçtiği biliniyor. NVIDIA son 4 çeyrekte 113 milyar dolar satış, 75 milyar dolar FAVÖK ve 63 milyar dolar net kar sağlayan bir şirket. Şirket 2023 ve 2024’te art arda yüzde 100’e yakın satış büyümesi gerçekleştirdi. Bu inanılmaz büyüme hızı sayesinde de halen yıllık karının 56 katı piyasa değeriyle işlem görüyor. Teknoloji hisselerinin işlem gördüğü NASDAQ borsanında ortalama fiyat/kazanç oranı ise 28 civarında. Bu rakamlara göre Wall Street NVIDIA’ya ortalamanın iki katı çarpanlarla değer biçiyor. Bu sayede şirketin değeri 3.5 trilyon dolar gibi astronomik bir seviyede.
DeepSeek’in çok daha düşük maliyetle başarıya ulaştığının iddia edilmesi, Wall Street’te “Yapay zeka için bu kadar yatırıma gerek var mı?” sorusunun ortaya atılmasına yol açtı. Ünlü teknoloji yatırımcısı Marc Andreessen, X’e yazdığı mesajda “DeepSeek, Sputnik etkisi yarattı” diyerek, dönemin SSCB’sinin Sputnik adlı ilk uyduyu uzaya yollayarak ABD’yi “uykudan uyandırmasına” dikkat çekti.
Öte yandan DeepSeek'in teknolojisi OpenAI ve Google gibi ABD'li rakiplerinin gerisinde. Ancak Journal, şirketin 20 Ocak'ta piyasaya sürdüğü R1 modelinin “daha az ve daha az gelişmiş çipler kullanmasına ve bazı durumlarda ABD'li geliştiricilerin gerekli gördüğü adımları atlamasına rağmen yakın bir rakip olduğunu” belirtti.
DeepSeek'in arkasındaki CEO, 8 milyar dolarlık bir hedge fonu yöneten Liang Wenfeng. Financial Times, High-Flyer adlı hedge fonunun “hisse senedi fiyatlarını etkileyebilecek kalıpları” belirlemek üzere algoritmalar oluşturmak için yapay zeka çipleri kullandığını belirtti.
DeepSeek, ABD'nin Nvidia'nın en güçlü çipleri olan H100'leri Çin'e ihraç etmesini yasaklamasından yararlandı. CNBC'ye göre bu durum, YZ şirketlerini daha güçsüz yerel çipler etrafında mühendislik yapmaya zorladı. Financial Times, Liang'ın ekibinin “bu sorunu nasıl çözeceğini zaten bildiğini” belirtti.
DeepSeek Nvidia'ya olan talebi yavaşlatacak mı?
Forbes'a göre DeepSeek'in başarısı, Nvidia yatırımcılarını daha temkinli hale getirirken ABD yapay zeka politikasında değişiklikleri teşvik edebilir. ABD'nin Nvidia'ya yönelik ihracat sınırlamaları, DeepSeek gibi girişimler üzerinde verimliliğe, kaynak havuzuna ve işbirliğine öncelik verme baskısı yaratıyor. Eski DeepSeek çalışanı ve Northwestern Üniversitesi'nde bilgisayar bilimleri alanında doktora öğrencisi olan Zihan Wang, MIT Technology Review'a verdiği demeçte, R1'i oluşturmak için DeepSeek'in eğitim sürecini Nvidia H800'lerin daha düşük işlem hızını (H100'lerin yarısı) kullanacak şekilde yeniden tasarladığını söyledi.
DeepSeek'in başarısı Nvidia'nın büyüme hızını azaltıp azaltmayacağı net değil. Ancak, araştırmalarıma göre, işletmeler güçlü üretken YZ modelleri istiyor. İşletmeler yüksek getirili üretken yapay zeka uygulamaları aradıkça, bu uygulamaları oluşturmanın maliyeti ve süresi daha düşükse daha fazla deney yapabilecekler. Bu nedenle R1'in daha düşük maliyeti ve daha kısa sürede iyi performans göstermesi daha fazla ticari ilgi çekmeye devam edebilir. Eğer DeepSeek'in başardıklarını daha fazla yeni girişim taklit edebilirse, Nvidia'nın en pahalı çiplerine olan talep azalabilir.
Piyasalardan son veriler
DeepSeek’in beklenmedik başarısının teknoloji hisselerindeki olumsuz etkisi giderek yükseliyor. Nasdaq’ta seans öncesi (premarket) işlemlerde Nvidia’daki kayıp yüzde 12'ye yaklaştı. Eğer bugünkü seans bu fiyatla tamamlanırsa, Nvidia’nın piyasa değerindeki yaklaşık 350 milyar dolarlık kayıp, tarihte bir şirketin değerindeki en büyük günlük düşüş olarak kayıtlara geçecek.
ABD’de vadeli işlemler piyasasında Nasdaq’ın kaybı yüzde 5.2’ye ulaşırken, S&P 500 yüzde 2.4 düşüşte. Avrupa’da ise çip üreticisi ASML’deki düşüş yüzde 12’ye ulaştı. Nasdaq 100 ve Euro Stoxx 600’deki teknoloji şirketlerinin piyasa değerlerindeki toplam kayıp 1.2 trilyon dolara ulaştı.
Borsalardaki düşüş, veri merkezleri ve yapay zekayla ilintili olan teknoloji dışı şirketlere de yansıdı. Yapay zeka altyapılarına elektrik aksamı üreten Alman Siemens Energy hisseleri yüzde 22 gibi dramatik oranda değer kaybederken, aynı konuda üretim yapan Fransız Schneider Electric hisselerinde yüzde 9.2’lik düşüş dikkat çekti.
