Bilim insanları, evrende şimdiye kadar görülen en güçlü enerji patlamalarından birini gözlemledi. Yaklaşık 300 milyon Güneş kütlesine sahip bir süper kütleli kara delik, yörüngesine yaklaşan dev bir yıldızı parçalayıp yuttuktan sonra Güneş’ten 10 trilyon kat parlak bir ışık saçtı.
Yaklaşık 11 milyar ışık yılı uzaklıktaki bu olay, Nature Astronomy dergisinde yayımlanan çalışmaya göre kara deliğin “yutma noktasına” düşen yıldız maddesinin aşırı enerji salımıyla oluştu. Caltech’ten astronom Matthew Graham, “Yıldız, daha büyük bir gövdeyle çarpışarak yörüngesinden sapmış ve kara deliğe çok fazla yaklaşmış görünüyor” dedi.
Bilim insanları, parçalanan yıldızın Güneş’in en az 30, hatta 200 katı kütleye sahip olabileceğini belirtiyor. Reuters'a konuşan City University of New York’tan K.E. Saavik Ford, “Yıldız kara deliğe fazla yaklaştığında, yerçekimi etkisiyle spagetti gibi uzayıp inceliyor. Bu madde, kara deliğin çevresinde dönerek içeri düşerken ısınıyor ve güçlü bir parlamaya neden oluyor” ifadelerini kullandı.
Araştırma ekibi, olayı Kaliforniya, Arizona ve Hawaii’deki teleskoplarla izledi. Alternatif olasılıklar incelendi ancak hiçbiri gözlenen verilerle uyuşmadı.
Parlama, gözlem sürecinde 40 kat güçlendi ve 2018 Haziran’ında zirveye ulaştı. Daha önce kaydedilen tüm kara delik parlamalarından 30 kat daha parlak olduğu belirtildi. Bilim insanları, sürecin yaklaşık 11 yıl içinde tamamen sönmesini bekliyor.
Caltech’li Graham, “Parlama hâlâ devam ediyor ama yavaş yavaş sönüyor” dedi.
Süper kütleli karadelik nedir?
Süper kütleli kara delikler, çoğu galaksinin merkezinde yer alan ve Güneş’in milyonlarca hatta milyarlarca katı kütleye sahip kozmik yapılardır.
Bu dev objeler, güçlü yerçekimi alanları sayesinde çevrelerindeki gaz, toz ve yıldızları kendilerine çeker. Bir yıldız kara deliğe fazla yaklaştığında, “gelgit yıkımı” adı verilen olay meydana gelir: Yıldızın dış katmanları kara deliğin çekimiyle uzar, yırtılır ve parçalanır. Bu süreçte açığa çıkan madde aşırı ısınarak çok güçlü bir radyasyon yayar.
Bu tür olaylar nadir görülür, ancak evrenin erken dönemlerine ışık tutar. Astronomlar, ışığın 11 milyar yıl önce kara delikten çıkmış olmasından dolayı bu olayı evrenin gençlik çağından kalma bir “anı” olarak değerlendiriyor.
Gözlenen parlama, hem kara deliklerin maddeyle etkileşimi hakkında yeni bilgiler sunuyor hem de galaksilerin merkezlerinde süren enerji süreçlerini anlamak açısından büyük önem taşıyor.
Kaynak: Gazete Oksijen
