Musk'ın satın almasının ardından X, kullanıcı deneyimini ve kültürünü değiştiren önemli değişiklikler geçirdi. İlk tartışmalı kararlardan biri, doğrulama sisteminin elden geçirilerek bir zamanlar çok sevilen mavi onay işaretinin satın alınabilir bir özelliğe dönüştürülmesiydi. Zoe Williams’ın The Guardian’da yayınlanan yazısına göre, pek çok kişi bu hamlenin platforma olan güveni zedelediğine ve taklit ve dezenformasyonun önünü açtığına inanıyor.
Etkileşim birçok kullanıcı için birincil hedef haline geldikçe, içeriğin doğası da değişmeye başladı. Aşırı ve tartışmalı paylaşımlar genellikle en fazla ilgiyi gördü ve kullanıcıları kışkırtıcı veya yanıltıcı içerik yayınlamaya teşvik etti. Londra Siyasi Teknoloji Üniversitesi'nin dekanı Ed Saperia'ya göre, “Tartışmalı içerik etkileşimi artırıyor. Aşırı içerik etkileşimi artırıyor.” Bu değişim, X'in toksik bir ortamı teşvik ettiği, nefreti görünürlükle ve bazıları için maddi tazminatla ödüllendirdiği yönündeki endişeleri artırdı.
X, 2023 yılında reklam gelirlerini premium kullanıcılarıyla paylaşmaya başladı ve eleştirmenler bu hamlenin zararlı içeriğin yayılmasını daha da teşvik ettiğini söylüyor. Birçoğu aşırı sağcı isimlerden oluşan kullanıcıların platformdaki faaliyetlerinden önemli meblağlar kazandıkları bildiriliyor. Hope Not Hate isimli araştırma merkezinin müdürü Joe Mulhall, platformun daha önce başka yerlerde platformdan çıkarılan İngiliz aşırı sağcı figürler Tommy Robinson ve Laurence Fox gibi kişilerle “dolup taştığını” belirtti.
Gerçek dünyadaki sonuçlar
X üzerindeki söylemin karanlık tonu yerini somut bir gerçekliğe bıraktı. Ağustos 2023'te, Southport'ta üç kızın ölümüne karışan bir katilin kimliği, etnik kökeni ve inancı hakkındaki yanlış bilgiler Birleşik Krallık genelinde ırkçı huzursuzluğa yol açtı. X, bu şiddeti kışkırtan içeriğin hem organize edilmesi hem de yayılması için kilit bir platform olarak tanımlandı ve Mulhall X'i bu faaliyet için “ana merkez” olarak nitelendirdi.
X'in bu tür olaylardaki rolü küresel çapta endişe yarattı. Devlet Başkanı Luiz Inácio Lula da Silva'nın hükümetinin nefret söylemi ve dezenformasyonla bağlantılı 100'den az hesabı askıya almaya çalıştığı Brezilya'da görüldüğü gibi, hükümetler platformu sorumlu tutmakta zorlandı. X buna uymayı reddetti ve Brezilya Yüksek Mahkemesi, hukukun üstünlüğünün göz ardı edilmesine ilişkin endişeleri gerekçe göstererek platformun yasaklanmasını onayladı. Musk'ın X'in liderliğinin temel dayanaklarından biri olan ifade özgürlüğüne bağlılığı tutarsız olmakla eleştirildi ve eleştiriler Musk'ın Hindistan gibi bazı hükümetlere uyarken diğerlerine direndiğine işaret etti.
X nefret rantçıları için bir alan haline mi geldi?
X'in 2023 yılında uygulamaya koyduğu gelir paylaşım modeli, platformun dolaylı olarak zararlı içerik ve nefret söylemini teşvik ettiği yönünde ciddi endişeler doğurdu. Bu model, platformda daha fazla etkileşim sağlayan kullanıcıların reklam gelirlerinden pay almasını sağlıyor, ancak bu sistemin aşırı ve provokatif içerikleri teşvik ettiği eleştirileri artıyor. Özellikle aşırı sağın önde gelen isimlerinden Laurence Fox, platformdaki faaliyetleri sayesinde her ay 1.400 sterlin kazandığını iddia etti. Fox'un yanı sıra, daha az bilinen, ancak benzer şekilde nefret söylemiyle tanınan isimler de bu sistemden yararlanıyor.
Örneğin, ırkçı nefreti kışkırtmaktan hüküm giymiş olan Wayne O'Rourke'un da platformdan benzer meblağlar kazandığı rapor ediliyor. Eleştirmenler, bu tür gelir paylaşımının, zararlı içerikleri yalnızca görünür kılmakla kalmayıp, aynı zamanda bu tür içerik üretenleri finansal olarak ödüllendirdiğine dikkat çekiyor. Gelir paylaşımının detaylarının şeffaf bir şekilde açıklanmaması da bu endişeleri artırıyor; kullanıcıların ne ölçüde bu içeriklerden kazanç sağladıkları ve X'in kazanç modelinin ne kadar adil olduğu konusunda ciddi soru işaretleri bulunuyor.
Küresel bir mücadele
X ile ilgili tartışma münferit bir olay değil. Facebook'tan YouTube'a büyük sosyal medya platformları uzun zamandır aşırılık yanlısı içerik ve nefret söylemiyle ilgili sorunlarla boğuşuyor. Ancak eleştirenler, X'in Musk'ın liderliğinde özellikle sorunlu hale geldiğini savunuyor ve Mulhall, platformun moderasyon politikalarının artık Gab veya Rumble gibi aşırı sağcı ve aşırılık yanlısı içeriklere ev sahipliği yapmasıyla bilinen uç platformların politikalarıyla daha yakından uyumlu olduğunu belirtiyor. Bu değişim, sosyal medyanın siyasi bölünme ve nefreti körüklemedeki rolü hakkında daha geniş bir tartışmaya yol açtı. Mulhall aşırı sağcı çevrimiçi aktivizmi üç kategoriye ayırıyor: X ve Facebook gibi ana akım platformlar, Telegram gibi ortaklaşa kullanılan platformlar ve Gab gibi aşırılık yanlısı kullanıcılar düşünülerek oluşturulan ısmarlama platformlar.
Musk ve Peter Thiel (Rumble'ı finanse eden kişi) gibi teknoloji milyarderlerinin platformlarını toplumu demokrasiyi ve kurumlara olan güveni zayıflatacak şekilde yeniden şekillendirmek için kullanıp kullanmadıkları daha geniş bir endişe kaynağı. Bazıları Musk'ın ifade özgürlüğüne olan bağlılığının daha radikal bir gündem için bir kılıf olduğunu savunurken, diğerleri ekonomik eşitsizlik ve sağcı popülizmin yükselişinden kaynaklanan daha büyük bir toplumsal değişime işaret ediyor.
X'te kalmanın ahlaki ikilemi
Kullanıcılar için ahlaki ikilem devam ediyor: Nefreti ve bölünmeyi körüklediği görülen bir platformda kalmak ahlaki olarak haklı görülebilir mi? Mulhall gibi bazılarına göre cevap hükümet müdahalesi ve düzenlemelerinde yatıyor. Diğerlerine göre ise güç kullanıcıların elinde - eğer yeterli sayıda insan Bluesky ya da Threads gibi alternatiflere geçerse X'in etkisi azalabilir. X'in geleceği kesin olmaktan çok uzak. Musk'ın liderliğinin nihayetinde X'in düşüşüne mi yol açacağı yoksa platformun özgür (ve genellikle toksik) konuşmalar için bir merkez olarak varlığını sürdürmeye devam edip etmeyeceği henüz belli değil. Tartışma devam ederken bir şey çok açık: X'in gerçek dünyadaki olaylar üzerindeki etkisi yadsınamaz ve kamusal söylemi şekillendirmedeki rolü önümüzdeki yıllarda da tartışmalı bir konu olmaya devam edecek.
