Yapay zeka için tasarlanan Çin menşeli yarı iletkenlerin, Amerikan şirketi Nvidia’nın ürünleriyle rekabet edemediği iyi biliniyor. Ancak buna rağmen Çin, çoğu yerli çiplerle çalışan son derece gelişmiş yapay zeka modelleri geliştirmeye devam etmeyi başardı.
Peki Çin’in sırrı ne?
CNBC'nin haberine göre bol miktarda ucuz enerji ve ülkenin teknoloji şampiyonu Huawei’nin devasa çip kümeleri, ülkenin ABD’ye karşı yapay zeka hızlandırma yarışını destekliyor.
Mercator Institute for China Studies (MERICS)’te kıdemli analist olan Wendy Chang, “Çin, yapay zekayı ulusal ve ekonomik güvenlik için stratejik bir teknoloji olarak görüyor; bu nedenle yapay zeka mücadelesinde kendine yetebilmek için çaba gösteriyor” şeklinde konuştu.
Dünyanın ikinci büyük ekonomisi, ABD’nin uyguladığı bazı teknoloji ambargolarıyla belirli teknoloji erişiminden kesildi ve Pekin ayrıca Nvidia çiplerini tercih etmeme yönünde bir tercih yaptı. Bu durum, yapay zeka alanında rekabet edebilme kapasitesi konusunda sorular uyandırdı.
Buna rağmen, Alibaba’dan DeepSeek’e kadar yerli teknoloji şirketleri, yerli çipler üzerinde çalışan birçok yüksek performanslı yapay zeka modeli geliştirmeyi ve yayınlamayı başardı.
Huawei ile Nvidia savaşı
Nvidia’nın grafik işleme birimleri (GPU’lar), yapay zeka modellerini eğitmek ve çalıştırmak için gereken yarı iletkenlerde altın standart olarak görülüyor. Fakat ABD ihracat kontrolleri, Nvidia’nın en gelişmiş çiplerini Çin’e sevk etmesini engelledi.
Bu yıl Beyaz Saray ile bir anlaşma kapsamında Nvidia’ya, Çin pazarına yönelik olarak tasarlanmış ve kırpılmış bir çip olan H20’yi satışına izin verildi. Ancak, Pekin yönetiminin üst düzey ABD çiplerini tercih etmeme yönünde Çinli firmaları teşvik ettiği bildirildi.
Burada devreye Huawei giriyor. Çin’in en tanınmış teknoloji devlerinden biri olan Huawei, Ascend serisi çiplerini geliştiriyor. Ancak çip başına değerlendirdiğimizde Huawei, Nvidia ile rekabet edecek düzeyde değil. Bunun yerine Huawei’nin avantajı, kendi çiplerinden birçoğunu birbirine bağlayarak büyük ölçekli "kümeler" oluşturabilmesinde yatıyor.
Bu ürünlerden biri olan Huawei CloudMatrix 384, 384 adet Ascend 910C çipini birbirine bağlayarak performans sunarken, Nvidia’nın en gelişmiş sistemlerinden biri olan GB200 NVL72 yalnızca 72 adet GPU içeriyor.
Counterpoint Research’den araştırma müdürü Brady Wang şu sözleri kaydetti:
“Bu strateji, verilerin büyük kümeler arasında hızla taşınabilmesi için yüksek hızlı, potansiyel olarak optik bağlantılar kullanıyor. Bu da en üst düzey çipleri gerektirmiyor ve dolayısıyla Çin’in mevcut güçlü yönlerine uygun”
Çin’in enerji avantajı
Huawei’nin kurduğu sisteminin dezavantajı, daha fazla çip kullanılmasını gerektirmesi ve bunun da enerji tüketimini artırması. İşte burada Çin’in ABD’ye karşı enerji avantajı devreye giriyor.
Chang, “CloudMatrix gibi çözümler Nvidia sistemlerinden daha enerji verimli değil, ama burada Çin ucuz enerji bolluğundan faydalanıyor” dedi ve ekledi:
“Çin, güneş, rüzgâr ve daha fazlasını içeren yeşil enerjiye büyük yatırımlar yaptı. Nükleer enerji altyapısını da hızlı şekilde genişletiyor. Dolayısıyla büyük ölçekli yapay zeka altyapısı kurarken ucuz enerjiye güvenebilir”
Pekin ve yerel yönetimler bu çabayı destekleme yönünde adımlar attı. Şanghay’dan teknoloji merkezi Shenzhen’e kadar birçok şehir, yerli çipleri kullanan şirketlere bilgisayar gücü kiralama maliyetini düşüren sübvansiyonlar veya “kuponlar” sundu.
Bu hafta yayınlanan Financial Times’in haberine göre, Çin’de bazı yerel yönetimler, elektrik faturalarını düşüren sübvansiyonlar sunuyor; ancak bu sadece yerli çipleri kullanan veri merkezleri için geçerli.
Wang şu sözleri kaydetti:
“Daha az gelişmiş süreçle üretilen hızlandırıcılar daha fazla güç tüketiyor, ama Çin bunu nükleer ve güneş gibi çeşitlendirilmiş enerji kaynaklarıyla, düşük kira ve finansman koşullarıyla dengeliyor. Haliyle bu da çip düzeyinde verimsizliklere rağmen büyük ölçekli kümeleri finanse edip çalıştırabilmesine izin veriyor”
Çin ile ABD arasındaki uçurum büyür mü?
Çin, enerji açısından avantajlı olmasından da yararlanarak daha fazla çip kullanmayı göze alabilir. Peki bu strateji ne kadar sürdürülebilir?
Cevap büyük ölçüde yarı iletken üretim zincirinin karmaşıklığında yatıyor. Huawei’nin çipleri Semiconductor Manufacturing International Corporation (SMIC) tarafından üretiliyor. Bu, Çin’in en büyük yarı iletken üreticisi.
Ancak SMIC’nin teknolojisi, global rakip Taiwan Semiconductor Manufacturing Company (TSMC) karşısında zayıf durumda. Bunun bir nedeni SMIC’nin kritik üretim araçlarını temin edememesi. Örneğin Hollandalı firma ASML Holding tarafından üretilen ekstrem ultraviyole litografi makineleri gibi.
Huawei’nin Ascend 910 çipleri, SMIC tarafından “7 nanometre” süreciyle üretiliyor. 7 nm, daha eski araçlarla üretildiği anlamına geliyor. Bu da sürecin maliyetli ve verimsiz olmasına yol açıyor; ama yine de Huawei’ye piyasaya çip sağlayıp yüzlerce çipten oluşan dev kümeler oluşturma imkânı tanıyor.
Asıl soru ise şu: Yarı iletkenler geliştikçe Huawei ve SMIC, Nvidia ve TSMC ile birlikte bu yapay zeka yarışına yetişebilecek mi, yoksa Çinli şirketlerin kritik teknolojilere erişim kısıtlamaları göz önüne alındığında bu yarışta geride mi kalacak?
Center for Security and Emerging Technologies (CSET)’den kıdemli araştırma analisti Hanna Dohmen, şu sözleri kaydetti:
“Bu stratejideki önemli kısıtlardan biri, Çin’in yerli olarak yeterli sayıda çip üretme kapasitesine sahip olup olmadığı ya da üretim kapasitesini artırıp artırmayacağı. Nvidia ve diğerleri performansı geliştirmeye devam ederken aradaki uçurumu kapatıp kapatamayacağı önemli bir nokta. Çin, yarı iletken üretim ve kapasiteyi artırmak için çok çalışıyor; ancak ABD ve müttefiklerinin yarı iletken üretim ekipmanı üzerindeki ihracat kontrolleri nedeniyle hâlâ önemli ölçüde geride kalıyor”
