ABD’nin güney sınırında alarm zilleri çalıyor. Merkezi ve Güney Amerika’da hızla yayılan “yeni dünya vida kurdu” (New World screwworm) tehdidi, ülkedeki milyarlarca dolarlık hayvancılık sektörünü tehdit ederken yetkililer gökyüzünden yüz milyonlarca sinek bırakma planını yeniden devreye alıyor.
Kısırlaştırılmış erkek sineklerin uçaklarla yayılması yöntemi, 1960’lar ve 70’lerde ABD’nin bu paraziti topraklarından silmesini sağlamıştı. Bugün ise Meksika’nın güneyine kadar ilerleyen istilanın yeniden sınırı aşmasından endişe ediliyor.
ABD Tarım Bakanlığı (USDA), Teksas-Meksika sınırında bir “sinek fabrikası” kurma planını açıkladı. Projenin maliyetinin 300 milyon doları bulabileceği belirtilirken, bu tesiste üretilecek steril sineklerin milyonlarcası gökyüzünden kırsal bölgelere bırakılarak parazitlerin yayılmasının önüne geçilmesi hedefleniyor.
Et yiyen parazit alarmı
Yeni dünya vida kurdu, parlak mavi bir üvez sineğinin larva formu. Diğer sineklerin aksine ölü dokuyla değil, yaşayan hayvanların açık yaralarındaki dokularla besleniyor. ABD Tarım Bakanlığı’na göre parazit, sığırlar, atlar ve bizonlar gibi hayvanları hedef alıyor; tedavi edilmezse bir haftada ölümcül olabiliyor.
Texas A&M Üniversitesi’nden entomoloji profesörü Dr. Phillip Kaufman, “Dişi sinek bir yaraya konarak 200-300 yumurta bırakıyor. Bu yumurtalar 12-24 saat içinde çatlıyor ve larvalar dokuyu yemeye başlıyor. Sonrasında hayvanlar hızla ölüme sürükleniyor” dedi.
Panama-ABD Vida Kurduyla Mücadele Komisyonu (COPEG) verilerine göre, 2023’ten bu yana Orta Amerika’da 35 binden fazla vaka kaydedildi. Vakaların %83’ünü sığırlar oluşturuyor.
Rancher Stephen Diebel, “Hayvanlarımızı her gün kontrol etmek zorundayız. Böyle bir salgın milyarlarca dolarlık bir yıkıma yol açar” diye konuştu.
Sinekler sineklerle yok ediliyor
Kısır sinek taktiği, istilacı popülasyonları kontrol altına almanın en etkili yöntemlerinden biri olarak biliniyor. Bu yöntemde üretilen erkek sinekler radyasyona maruz bırakılarak kısırlaştırılıyor ve ardından doğaya salınıyor. Dişi sinekler yalnızca bir kez çiftleştiği için kısır erkeklerle eşleştiklerinde döllenmemiş yumurtalar bırakıyorlar.
USDA’ya göre Panama’daki COPEG tesisinde haftada 100 milyon kısır sinek üretilip dağıtılıyor. Ancak Orta Amerika’daki yeni salgın nedeniyle üretim kapasitesinin yetersiz kaldığı belirtiliyor.
ABD’nin yeni tesisi, Texas’taki Moore Hava Üssü’nde kurulacak ve 8,5 milyon dolarlık bir maliyetle inşa edilecek. Ayrıca Meksika’daki eski bir tesisin de 21 milyon dolarlık yatırımla 2025 sonuna kadar yenilenmesi planlanıyor.
300 milyon dolarlık bedel
Kısır sineklerin üretimi ve dağıtımı pahalı bir süreç. Ancak uzmanlar, bu maliyetin sektörün kaybedeceği milyarlarca dolara kıyasla göze alınabilir olduğunu söylüyor.
“300 milyon doları harcamak zor ama bu sineklerin yaratacağı 10 milyar dolarlık ekonomik etkiyle kıyaslandığında küçük bir bedel” diyen Diebel, yerli bir tesisin önemine dikkat çekti.
Haziran ayında USDA, Arizona, Teksas ve New Mexico’daki hayvan ticaret limanlarını yeniden açacağını duyurdu. Yetkililer, Meksika’daki sinek yayma faaliyetlerinde “iyi ilerleme” kaydedildiğini bildirdi.
COPEG yetkilileri, ABD’nin yeni üretim planıyla ilgili yorum yapmaktan kaçındı.
Kaynak: Gazete Oksijen
