Dünya genelinde hem dışişleri bakanlıklarının merkezlerinde hem de yabancı temsilciliklerde kadınlar, tarihte hiç görülmemiş seviyelerde. Yani kadınların diplomasideki rolü artıyor. Ankara’daki yabancı misyonlarda da tam 26 kadın, büyükelçi olarak görev yapıyor. Burada dikkati çeken bir diğer konu ise özellikle Avrupa’nın en kuvvetli ülkeleri diyebileceğimiz Almanya, Fransa, İngiltere, İspanya ve İsveç’in Türkiye’deki büyükelçilerinin kadın olması. Bu isimler aynı zamanda oldukça güçlü kariyerlere sahip.
Sibylle Katharina Sorg- Almanya Büyükelçisi
Türkiye’yi çok iyi tanıyor
2024 yılında Ankara’ya atanan Sorg, oldukça kariyerli bir diplomat. Giessen’deki Justus Liebig Üniversitesi’nden tarih, siyaset bilimi ve gazetecilik üzerine yüksek lisans diplomasına sahip olan kariyer diplomatı, Almanya Dışişleri Bakanlığı’nın kapısından ilk kez 1992 yılında girmiş. Sorg’un bundan sonra yaptığı birçok görev arasında Tel Aviv Büyükelçiliği’nde kültür bölümü başkanlığı, Londra’da siyasi bölüm başkanlığı da var. Türkiye’de görevlendirilmeden önce 2022-2024 arasında Almanya Dışişleri Bakanlığı’nın prestijli pozisyonlarından Avrupa Dairesi Genel Müdürlüğü’nü üstlendi. Yani merkezde de Almanya’nın Türkiye politikalarının belirlenmesinde rol oynadı. Ankara’daki görevlendirmesiyle ise ilk kez bir ülkeye büyükelçi atanmış oldu. Sorg, aynı zamanda Almanya’nın Türkiye’ye atadığı ilk kadın büyükelçi.
Jill Morris - Birleşik Krallık Büyükelçisi
“Kadınlarbarış sürecine dahilse başarı ihtimali artıyor”
Southampton ve Warwick üniversitelerinde modern diller eğitimi gören 57 yaşındaki Morris, 1999 yılında 32 yaşındayken dışişleri bakanlığına girdi. 2001-2005 arasında Lefkoşa’da ikinci sekreter olarak görev yaptı. Daha sonra Birleşik Krallık’ın AB daimi temsilciliğinde müşavir olarak görev yaptıktan sonra Londra’ya döndü ve merkezde sırasıyla üç farklı görevde bulundu: Konsolosluk stratejisi departmanı başkanlığı, silahların yayılmasını önleme departmanı başkanlığı ve son olarak Avrupa direktörlüğü. Morris, bunun ardından İtalya ve San Marino büyükelçisi olarak görevlendirildi. 2023’ün başında ise Ankara’nın Birleşik Krallık’a atadığı ilk kadın büyükelçi oldu.
Morris Oksijen’e yaptığı değerlendirmelerde ülkesini Ankara’da temsil eden ilk kadın diplomat olmaktan onur duyduğunu ve burada hem birçok yetenekli Türk kadın diplomatla, hem de Ankara’da kendi ülkesini temsil eden kadın diplomatla çalışma fırsatı bulduğunu ifade etti.
Yıllarca kadınların diplomaside önemli rol oynadığını ama başarılarının görmezden gelindiğini söyleyen Morris, ülkesinde bunun değişmekte olduğunu söylüyor. Birleşik Krallık’ın görevdeki büyükelçilerinden yüzde 40’ı kadınmış. Buna değinirken, “Bu durum, kadınların dış politika, diplomasi ve karar verme süreçlerine dahil edilmesinin sadece kadınlara değil harkese fayda sağladığının artık farkına varıldığına işaret ediyor” dedi. Morris, kadın büyükelçilerin sayısının artmasının dünya genelinde bir trend olduğuna da vurgu yaptı. Ayrıca Morris, “Tüm kanıtlar kadınların barış süreçlerinin bir parçası olduğunda başarı ihtimalinin arttığına işaret ediyor” dedi.
Isabelle Dumont -Fransa Büyükelçisi
Babası İstanbul’da büyüdü, kendisi Ankara’ya büyükelçi oldu
Dumont oldukça ilginç bir profil. Ailesinin Türkiye ile oldukça derin bağları var. Oksijen’e anlattığına göre Rus bir mülteci olan büyükannesi, 20. yüzyılın başlarında İstanbul’a yerleşmiş: “Babam çocukluğunu burada geçirmiş ve ardından eğitimine Fransa’da devam etmiş. Babam, Türkolog olduktan sonra da, Türkiye’yi mesleki hayatının merkezine koydu. Öyle ki Türkiye benim için hiç yabancısı olmadığım bir ülke. Çocukluğum boyunca hep Türkiye hakkında konuşulduğuna şahit oldum ve ben de sonra Türkiye’yi gelip ziyaret ettim, yemeklerini tattım, müziğini dinledim. Bu da beni iş seyahatleri de dahil olmak üzere birçok kez bu ülkeye seyahat etmeye teşvik etti! Dolayısıyla, benim için çok değerli olan bu ülkede bugün büyükelçi olarak görev yapmak benim için çok özel bir his.”
49 yaşındaki Dumont da Fransa’nın Ankara’daki ilk kadın büyükelçisi. Ama Dumont bu duruma alışık. Kendisi 2014’te Ukrayna, 2019’da da Güney Kıbrıs’a Fransa’nın atadığı olağanüstü ve tam yetkili ilk kadın büyükelçiydi. 2014 Rusya’nın Ukrayna’nın Kırım bölgesini ilhak ettiği yıldı, yani Dumont kriz yönetimi konusunda da oldukça tecrübeli. 2011-2013 arası Ankara Büyükelçiliği’nde ikinci müsteşarlık da yapan Dumont, Türkçe de biliyor. Bunun yanında İngilizce, Rusça ve Ukraynaca da biliyor. 2020-2023 arasında Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un Kıta Avrupası ve Türkiye danışmanı olarak görev yaptı.
Fransa’nın Ankara büyükelçiliği oldukça zorlu bir rol. İki ülke oldukça sarsıntılı ilişkilere sahip. Ancak Dumont, Oksijen’e yaptığı açıklamalarda liderlerin sıkça görüştüğüne, temel konularda diyalog kurduğuna ve ticaret hacminin 2024’te 23.4 milyar euro’ya ulaşarak rekor kırdığına vurgu yaptı.
Dumont, Türkiye’deki kadın büyükelçi sayısının rekor seviyelere ulaşmasının da mutluluk verici olduğunu söylerken diplomasinin kadınlar için kolay bir ortam olmadığını vurgulayarak şunları söyledi: “Kısa süre önce duyduğum şu benzetmeyi sık sık kullanırım: Diplomaside kadın olmak, diğerlerinin ‘normal’ modda oynadığı bir video oyununu ‘zor’ modda oynamak gibidir. Ama aynı zamanda, kadın diplomat olmanın bir avantaj olduğunu düşünüyorum. Kişisel hayatlarımız uzlaşmalarla dolu, bu yüzden belki de uzlaşma arama konusunda doğal bir yeteneğimiz var. Ve diplomasi tam da uzlaşma sanatıdır!”
Cristina Latorre Sancho - İspanya Büyükelçisi
Hukukta ve diplomaside uzman
Latorre’un hukuk ve diplomasiyi harmanlayan önemli bir kariyeri var. Kendisi Zaragoza Üniversitesi’nde hukuk eğitimi gördükten sonra aralarında Harvard Hukuk Okulu da bulunan farklı eğitim kurumlarından yöneticilik eğitimi aldı. Latorre yolu Ankara’ya düşmeden önce 2018-2020 arasında Adalet Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı; 2008-2011 arasında Hükümet Başkanlığı Genel Sekreteri ve Genel Sekreter Yardımcısı; Adalet Bakanlığı Uluslararası Adli İşbirliği Genel Müdürü; 2004-2006 arasında Eğitim, Bilim ve Spor Müsteşarları Kabine Başkanı; Dışişleri ve İşbirliği Müsteşarları Kabine Başkanı ve Dışişleri Müsteşarlığı Diplomatik Bilgi ve Uyuşturucu ve Terörle Mücadele Ofisi Danışmanı olarak görev yaptı. Ayrıca Dışişleri Bakanlığı Jacobean Konseyi Uluslararası Komisyonu’nda İspanya’yı temsil etti.
Latorre da ülkesinin Ankara’daki ilk kadın büyükelçisi. Madrid, Türkiye’nin AB içindeki en yakın müttefiki diyebiliriz. Oksijen’e verdiği demeçte Latorre, “Türkiye’deki büyükelçiliği dünyanın en önemli on büyükelçiliği arasında yer alıyor, dolayısıyla İspanya Dışişleri Bakanı José Manuel Albares ve İspanya Başbakanı Pedro Sánchez’in beni bu sevgili ülkeye büyükelçi olarak ataması benim için büyük bir onurdur. Pek çok ülke kadın büyükelçiler atıyor, ancak önemli olan sadece bu kadınların sayısı değil, aynı zamanda atandıkları ülkenin önemi ve sizin ülkenizle olan ilişkileridir. Türkiye’de bir kadın diplomat olmak, dediğim gibi, bir onur ve bir şans çünkü çok takdir edildiğimi ve çok iyi muamele gördüğümü hissediyorum ve iki ülke arasındaki ikili ilişkilere çok değer verildiğini görüyorum. Madrid’deki Türkiye büyükelçisi Nüket Küçükel çok aktif ve muhteşem bir kadın. Birlikte çalıştığımız için çok şanslıyız” dedi.
Malena Mard - İsveç Büyükelçisi
Zor görevlerin büyükelçisi
56 yaşındaki Mard, Türkiye’den önce birçok Batı ülkesi için en prestijli görev yerlerinden kabul edilen Moskova’da ülkesinin büyükelçisi olarak görev yaptı. Özellikle bir İskandinav ülkesinde, Rusya’nın kendilerine teşkil ettiği düşünülen tehlike nedeniyle bu göreve getirilmek daha da önemli. İşletme ve ekonomi dalında yüksek lisans sahibi olan Mard, AB’nin Bakü’deki en yetkili ismi olarak 2014-2017 arasında AB Azerbaycan Delegasyonu’nun başkanlığını yaptı. 2023’te Ankara’ya atandı.
İsveç geçmişte de Türkiye’ye birçok kez kadın büyükelçi atadı.
Mard, Oksijen’e yaptığı değerlendirmelerde, “Ben bakanlığa ilk girdiğimde kadın büyükelçiler çok yaygın değildi. Diplomaside bir kariyer isteyen kadınlar için pek fazla rol modeli yoktu. Bugün bu değiştiği ve İsveç’in atadığı büyükelçilerin neredeyse yarısı kadın olduğu için mutluyum” dedi. “Diplomasi alanında kadın olmak bir sorun değil, aksine tam tersi olduğunu hissettim ve bu bakış açısını ve deneyimimi işime olumlu bir şekilde yansıtabildiğimi düşünüyorum” diyen Mard, Türkiye’de geçirdiği zamandan da oldukça memnun olduğunu söyledi. Gelecekte Türkiye’de daha çok seyahat etmek istediğini söyleyen Mard, “Görülecek çok fazla inanılmaz yer ve tanışacak çok fazla ilginç insan var. Bana göre diplomat olmanın en güzel yanlarından biri insanlarla tanışmak ve kişisel temaslarla bir ülkeyi daha iyi tanımaktır” dedi.
Neden Batı, Ankara’ya artık daha fazla kadın büyükelçi atıyor?
Barçın Yinanç- Gazeteci/ Dış politika analisti:
Başta Batı Avrupa olmak üzere ülkelerin çok büyük çoğunluğunda kadınların diplomasi mesleğine erkeklerle eşit şartlarda girip, eşit şartlarda ilerleme imkanı bulması zannedildiğinden çok daha geç gerçekleşmiştir. Örneğin İngiltere’de yakın geçmişe kadar bekar kadın diplomatlardan evlendikten sonra mesleği bırakmaları istenmiştir. Pek çoğunda dışişlerindeki kadın meslek memurlarının oranı hala yüzde 40’ın altında.
Ancak 2020’lerden itibaren, yabancı ülkelerin dışişleri bakanlıklarındaki kadın büyükelçi oranı arttıkça, bizim de Türkiye’ye daha fazla kadın büyükelçi atandığını görmemiz son derece doğal.
Hükümetlerin Türkiye’ye özellikle kadın büyükelçi gönderelim diye bir tercihte bulunduklarını sanmıyorum. Ankara, bazı ülkeler için, misal uzak coğrafyalardaki ülkelerle ilişkilerimiz bakımından daha “orta sıklet” bir görev yeri olabilirken, bazı hükümetler için en önemli üç-dört başkentten biri. Yani ilişkilerin içeriğine bakarak, burası görece daha kolay/zor diye bir kriterin geçerli olmadığını görebiliriz.
Ankara’ya kadın büyükelçi gönderilmesi, erkek meslektaşlarıyla aynı şartlarda çalışıp aynı kolaylık ve zorluklarla karşılaşacaklarına, yani pozitif veya negatif bir ayrımcı tavır görmeyeceklerine dair bir önkabulü gösteriyor. Bu da ülkemiz adına olumlu bir tavırdır.
