Bu sene 9-11 Temmuz'da Washington'da yapılacak NATO zirvesine hazırlık niteliğindeki toplantıda, Türkiye'yi Dışişleri Bakanı Hakan Fidan temsil ediyor. Toplantının gündem maddelerini, uygulanmakta olan savunma planları ve bunların güçlendirilmesi, Ukrayna'ya desteğin artırılması ve Asya-Pasifik bölgesindeki ortaklarla ilişkilerin güçlendirilmesi oluşturuyor. Bakanlar, İttifakın gündemindeki caydırıcılık ve savunma bağlantılı meseleler hakkında fikir teatisinde bulunacak.
Özellikle hava savunması ve top mermisi tedarikine odaklanılacak toplantıda, Ukrayna'ya verilen desteğin sürdürülebilirliğinin sağlanması için kurumsallaştırılmasının ve İttifak içinde adil yük paylaşımının yolları aranacak. Genel Sekreter Jens Stoltenberg'in, tartışma ve anlaşmazlıklara yol açan "müttefik ülkelerce Ukrayna'ya tedarik edilen silahların Rusya topraklarını hedef almasına izin verilmesi" fikrinin de toplantıda gündeme gelmesi bekleniyor.
Stoltenberg, toplantı öncesi yaptığı açıklamalarda, Rusya'nın yeni bir cephe açtığına işaret ederek, Ukrayna'nın kendini savunabilmesi için NATO silahlarını Rus topraklarını hedef almak için kullanabilmesinin önemli olduğunu vurguladı.
Bir diğer önemli gündem maddesinin de 1 Ekim'de görev süresi sona erecek Genel Sekreter Stoltenberg'in yerine kimin geleceği konusu olması bekleniyor. Müttefiklerin, mevcut adaylar Romanya Cumhurbaşkanı Klaus Iohannis ve Hollanda Başbakanı Mark Rutte arasında fikir birliğine varması ve kararın Washington Zirvesi'nde duyurulması planlanıyor. NATO dışişleri bakanları, gayriresmi formatta senede bir kez müttefik ülkelerden birinde toplanarak, yıllık zirve hazırlıklarını ele alıyor.
NATO, genel sekreteri nasıl seçiyor?
Askeri pakt üyelerinin oybirliğiyle seçilen genel sekreter, NATO'nun en üst düzey yöneticisi. Pratikte bu görev için seçim gayrı resmi diplomatik kanallar aracılığıyla yapılıyor. Fakat 32 üyenin hepsine uygun bir aday bulmak kolay olmuyor. Uzun süredir devam eden ve artık az çok resmileşmiş olan bir geleneğe göre bu görev Avrupalı üst düzey bir siyasi figür tarafından yürütülüyor ve olağan görev süresi dört yıl.
Adaylar kimler?
2010'dan bu yana Hollanda Başbakanı olan Mark Rutte diğer adayların açık ara önünde bulunuyor. Rutte'nin adaylığı şu ana kadar savunma ittifakının 32 üyesinden 29'unun desteğini almış durumda, bunların arasında en etkili olan ABD de var. Hollanda'da dört koalisyon ortağı arasında aylar süren seçim sonrası görüşmelerin ardından, Dirk Schoof'un bir sonraki başbakan olarak seçilmesi bekleniyor. Bu da Rutte'nin kısa süre içinde istifa edebileceği anlamına geliyor.
Liberal VVD partisinin lideri olan Rutte, Hollanda siyasetinin son derece karmaşık dünyasında zorlu koalisyonları başarıyla yönetti. Bu koalisyonlarda tartışmaları alevlendiren Geert Wilder'in aşırı sağcı PVV'si ile VVD'nin ittifakı da yer aldı. NATO Genel Sereterliği yarışında Rutte ilk sırada bulunuyor. Rutte'yi Romanya Cumhurbaşkanı Klaus Iohannis takip ediyor. Fakat Iohannis'in Rutte'den çok daha az destekçisi bulunuyor.
Estonya Başbakanı Kaja Kallas ve İngiltere'nin eski Savunma Bakanı Ben Wallace gibi diğer potansiyel adaylar ise artık kendilerini yarış dışı sayıyor ve her ikisi de artık Rutte'yi destekliyor.
"Rusya sadece Ukrayna'yı değil hepimizi tehdit ediyor"
Çekya Dışişleri Bakanı Jan Lipavsky, yaptığı açılış konuşmasında, NATO üyesi ülkelerin dışişleri bakanlarını, Soğuk Savaşı'ın sonlandırıldığı Czernin Sarayı'nda ağırlamaktan memnuniyet duyduğunu dile getirdi. Lipavsky, ülkesinde en son NATO toplantısının 22 yıl önce yapıldığını, bu süreçte üye ülke sayısının arttığını belirterek, "NATO'nun kapılarını özellike Ukrayna olmak üzere yeni üyelere açmasının" önemine işaret etti.
Rusya'nın siber saldırılarına karşı güçlü ve kararlı yaklaşım sergilenmesi gerektiğini ifade eden Lipavsky, "Çünkü Rusya sadece Ukrayna'yı değil hepimizi tehdit ediyor" dedi. Ukrayna'ya yardımların iyi şekilde tanımlanması gerektiğini vurgulayan Lipavsky, Ukrayna'ya tank ve top mermisi tedarik edilmesi için başlattıkları inisiyatife destek veren ülkelere teşekkürlerini iletti.
