Rus askeri politikasının ayırt edici özelliklerinden biri, konvansiyonel bir savaşa nükleer silahları sokmaya açık bir şekilde istekli olması. Bu da Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Şubat 2022'de Ukrayna'ya savaş açmasından bu yana nükleer cephaneliğiyle ilgili kılıç sallamasının neden bu kadar endişe verici olduğunu açıklamaya yardımcı oluyor. Putin, NATO birliklerinin müdahalesinin Rusya'nın ABD ve Avrupa topraklarına stratejik nükleer silahlar fırlatmasını tetikleyebileceği konusunda açıkça uyarıda bulundu. Rusya'nın taktik ya da stratejik olmayan nükleer silahlar konusundaki farklı tutumu da endişe verici.
1. Rusya endişe yaratacak ne yaptı?
Putin 2022'de Ukrayna'ya asker gönderirken, müdahale eden herhangi bir ülkeyi "tarihinde hiç yaşamadığı sonuçlarla" tehdit etti. Rusya liderinin bu uyarısı nükleer saldırı tehdidi olarak görüldü. Haziran 2023'te Putin, Rusya'nın taktik nükleer silahlarının bir kısmını, Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik saldırılarına sahne olan müttefiki Belarus'a konuşlandırdığını söyledi. Rusya, ICBM'lerin ve daha kısa menzilli seyir füzelerinin fırlatılması da dahil olmak üzere stratejik silah dağıtım sistemlerini test etmek için düzenli olarak tatbikatlar düzenliyor.
Birkaç gün önce Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un Ukrayna'ya asker göndermeyi reddetmesine yanıt veren Putin, hizmete giren yeni Rus stratejik silahlara atıfta bulunarak, "ABD ve Avrupa'nın kendi topraklarındaki hedefleri vurabilecek silahlara da sahibiz ve tüm bunların gerçekten nükleer silahların kullanımıyla bir çatışmayı ve dolayısıyla medeniyetin yok edilmesini tehdit ettiğini anlamaları gerek" dedi.
2. Taktik nükleer silah nedir?
Taktik bir savaş alanında kullanılabilecek nükleer silahlar için kullanılan kesin olmayan bir terim. Bu genellikle daha az güçlü bir savaş başlığına (bir füze, roket veya torpidonun patlayıcı başlığı) sahip olduğu ve ABD ve Rusya'nın kıtalararası balistik füzeler kullanarak birbirlerinin anavatanlarına fırlatabilecekleri stratejik nükleer silahlardan daha kısa bir menzile sahip olduğu anlamına gelir. ABD ile Sovyetler Birliği arasında 1970'lerde başlayan silah kontrolü anlaşmaları taktik nükleer silahların değil, daha çok stratejik nükleer silahların sayısına odaklanıyor.
3. Bir taktik nükleer silah ne kadar güçlü olabilir?
Günümüzün en güçlü stratejik savaş başlıkları yüzlerce kilotonla ölçülürken, taktik nükleer silahların patlama gücü 1 kilotondan az olabilir; birçoğununki ise onlarca kilotondur. Örneğin, 1945 yılında ABD tarafından Japon şehirleri Hiroşima ve Nagazaki'ye atılan atom bombalarının patlayıcı gücü yaklaşık 15 kiloton ve 20 kilotondu.
4. Nükleer saldırı Rusya'nın askeri doktrinine nasıl uyuyor?
2000 yılından bu yana Rusya'nın kamuoyuyla paylaşılan askeri doktrini "Rusya Federasyonu'nun ulusal güvenliği için kritik olan durumlarda konvansiyonel silahların kullanıldığı büyük ölçekli saldırılara karşılık olarak" nükleer silah kullanımına izin veriyor. "Gerilimi düşürmek için artır" olarak bilinen Rus stratejisi, Rus kuvvetlerinin kaybetme riski taşıdığı konvansiyonel bir çatışmanın gidişatını değiştirmek için savaş alanında taktik bir nükleer silah kullanmayı öngörüyor.
ABD'nin nükleer silahlar konusunda en üst düzey askeri yetkilisi olarak görev yapmış olan John Hyten, Rus stratejisinin daha doğru bir tercümesinin "kazanmak için gerilimi artır" olduğunu söylüyor. Rus diplomatlar, Ukrayna'da olabileceklerle ilgili korkuları yatıştırmak amacıyla, nükleer silahların konvansiyonel güçlere karşı ancak Rusya'nın varlığı tehlikeye girerse kullanılacağını belirttiler.
5. Rusya'nın cephaneliğinde neler var?
ABD Savunma Bakanlığı 2018 yılında Rusya'nın taktik nükleer kuvvetlerde ABD ve müttefiklerine göre önemli avantajlara sahip olduğunu ve teslimat yeteneklerini geliştirdiğini aktardı. Amerikan Bilim İnsanları Federasyonu'ndaki araştırmacılar, 2022 yılına girerken Rusya'nın 4 bin 477 nükleer savaş başlığına sahip olduğunu ve bunların bin 525'inin (yaklaşık üçte birinin) taktik olarak değerlendirilebileceğini tahmin ediyor.
6. Taktik nükleer silah saldırısında ne olur?
The Nuclear Taboo: The United States and the Non-Use of Nuclear Weapons Since 1945 kitabının yazarı Nina Tannenwald, 0.3 kilotonluk bir patlayıcıya sahip küçük bir nükleer silahın bile konvansiyonel bir patlayıcının çok ötesinde hasar verebileceği bir senaryo çiziyor. Mart 2022'de Scientific American'da yazdığı gibi: Daha küçük ölçekte de olsa Hiroşima'nın tüm dehşetine neden olabilir. Bununla birlikte, doğru irtifada patlatılması halinde, küçük çaplı bir savaş başlığının, arkasında uzun vadeli radyasyon hasarı bırakmadan karşıt güçleri yok etmesi mümkün.
7. Dünya nasıl tepki verir?
Ukrayna Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü'ne üye olmadığı için, ABD ve müttefikleri Ukrayna'yı savunmak zorunda değil. Ancak Batı, nükleer bir saldırıya belki de kendi taktik silahıyla karşılık vermek için büyük bir baskı altında olacaktır. Bundan sonrası için herkesin farklı tahminleri olabilir. ABD'nin beş NATO ülkesinde 150 kadar B-61 nükleer yerçekimi bombası bulundurduğu düşünülüyor. Bu ülkeler Belçika, Almanya, Hollanda, İtalya ve Türkiye. Diğer iki NATO üyesi olan İngiltere ve Fransa'nın da kendi nükleer silahlarına sahip olduğu biliniyor. Polonya ise ABD'nin nükleer silahlarını paylaşmaya ilgi duyduğunu ifade etti ki bu da nükleer bir görev için eskort ya da keşif jetleri teklif etmekten silahlara fiilen ev sahipliği yapmaya kadar her anlama gelebilir.
