ABD Başkanı Donald Trump’ın, İran’ın Fordow’daki derin yeraltı nükleer tesisine yönelik olası bir hava saldırısına yalnızca “bunker buster” (sığınak delici) bombaların tesisi tamamen imha edeceğine dair güvence verilirse onay vereceğini savunduğu öğrenildi.
Konuya yakın kaynakların aktardığına göre, Trump’a 13,6 ton ağırlığındaki GBU-57 bombasının Fordow’u etkisiz hale getireceği söylense de, başkan tam anlamıyla ikna olmuş görünmüyor. Trump, aynı zamanda saldırı tehdidinin İran’ı müzakereye zorlayabileceğini umarak askeri eylem kararını şimdilik askıya aldı.
'Sadece taktik nükleerle yok edilebilir'
Pentagon kaynakları, GBU-57’nin etkisi konusunda yönetim içerisinde derin görüş ayrılıkları olduğunu belirtiyor. Savunma yetkililerine göre, Fordow’un yerin 90 metre altına kadar uzandığı göz önüne alındığında, bu tür bir tesisi tamamen yok etmek yalnızca taktik nükleer silahlarla mümkün olabilir. Ancak Trump yönetiminin böyle bir seçeneği şimdilik ön planda tutmadığı vurgulanıyor.
Toplantılarda yer alan kaynaklar, Savunma Bakanı Pete Hegseth ve Genelkurmay Başkanı Orgeneral Dan Caine’in Beyaz Saray’da yapılan durum değerlendirme toplantılarında nükleer silah seçeneğini gündeme getirmediğini aktardı.
Bazı savunma uzmanları, geleneksel bombalarla yapılan çoklu saldırıların bile tesisi yalnızca kısmen tahrip edeceğini, tünellerin çökmesine neden olabileceğini ama nükleer programı tamamen durduramayacağını belirtiyor.
Rapor açıklandı: Belirsiz
ABD Savunma Tehdidini Azaltma Ajansı (DTRA) tarafından yapılan değerlendirmelerde, Fordow gibi yeraltındaki tesislerin hedef alınmasında GBU-57’nin yeterli derinliğe ulaşamayabileceği kaydedildi. Ajans, saldırı öncesi zeminin konvansiyonel bombalarla yumuşatılması ve ardından nükleer bir başlık kullanılması halinde tesisin tamamen imha edilebileceğini belirtiyor. Ancak Trump yönetimi bu senaryoyu masadan kaldırmış durumda.
Tesisin önemi ne?
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA), Fordow’da yüzde 83,7 oranında zenginleştirilmiş uranyum bulunduğunu duyurmuştu. Bu oran, nükleer silah yapımında kullanılan yüzde 90 seviyesine oldukça yakın. Bu nedenle Fordow’un diplomatik ya da askeri yollarla devre dışı bırakılması, İran’ın nükleer silah elde etmesini önlemede kilit bir hedef olarak görülüyor.
İsrail, bu derinlikteki bir tesise saldırı kapasitesine sahip olmadığı için olası bir operasyonun ancak ABD desteğiyle gerçekleşebileceği değerlendiriliyor.
DTRA’nın eski başkan yardımcısı Tümgeneral emekli Randy Manner, GBU-57’nin Fordow’u tamamen yok etmekte yetersiz kalacağını ifade etti. “Bu sadece programı altı ay ya da bir yıl geciktirir. TV ekranında iyi görünür ama gerçekte işe yaramaz,” dedi.
“Bunker buster” olarak bilinen bu bombalar yalnızca B2 tipi bombardıman uçaklarıyla taşınabiliyor. Hedefe ulaşabilmesi için hava üstünlüğü sağlanmalı ve GPS sinyalleri etkilenmemeli. İsrail’in hava üstünlüğü sağladığına dair açıklamaları olsa da, saldırının başarılı olması için elektronik savunmaların etkisiz hale getirilmesi gerekiyor.
İsrail'in alternatif planları neler?
İsrail, ABD’den bağımsız şekilde Fordow’u hedef alan çeşitli operasyon planları geliştirdi. Bunlardan biri, helikopterlerle gönderilecek komandoların tesise girerek içeriden imha gerçekleştirmesi üzerineydi. Ancak Trump, bu öneriyi güvenlik riski nedeniyle soğuk bakıyor.
Fordow’un yeraltına inşa edilme nedeni, Irak’ta 1981’de İsrail’in gerçekleştirdiği hava saldırısıyla yok edilen üstü açık nükleer tesis tecrübesine dayanıyor. İran, benzer bir saldırıya karşı önlem olarak bu stratejik tesisi yerin derinliklerine inşa etti.
Kaynak: Gazete Oksijen
